De winterse boodschap van de BDI

Anal­is­ten van Gold­man Sachs kondig­den aan dat goud een geduchte con­cur­rent zal kri­j­gen op de markt voor edel­met­al­en, zo schreef De Tele­graph op zondag 17 jan­u­ari 2010. Voor zow­el pal­la­di­um als plati­na zouden namelijk in de loop van 2010 EFT’s wor­den geïn­tro­duceerd. Voor wie het niet weet, een EFT (elec­tron­ic funds trans­fer) is een elek­tro­n­is­che trans­fer van fond­sen. Als u een EFT hebt dan bez­it u dus een grote hoeveel­heid nullen en enen die ergens op een harde schi­jf staan opges­la­gen. Met geschik­te hard­ware en soft­ware kunt u op basis van die nullen en enen een papiert­je afdrukken waarop staat dat uw fonds gelieerd is aan een hoeveel­heid goud, of pal­la­di­um, of plati­na – maar dichter dan dat zult u niet bij het edel­metaal komen. Zo’n EFT is de zoveel­ste heruit­gave van de basisidee van het bankbil­jet. Vroeger kon u een bankbil­jet inwis­se­len voor goud, en dat was de reden waarom mensen er op de eerste plaats vertrouwen in had­den. Maar de Fed­erale Bank van Ameri­ka ver­wi­jderde de clausule dat het bil­jet kon wor­den ingewis­seld voor een vaste hoeveel­heid goud in 1934. Sedert het begin van de vorige eeuw is de koop­kracht van de dol­lar tot op min­der dan 5% van zijn begin­waarde gedaald…

Helaas, niet alleen de dol­lar maar ook de euro staat er slecht voor. Op 10 maart 2010 werd er weer een ATH (all time high) voor goud in euro opgetek­end. Daarmee loopt het edel­metaal hele­maal uit de pas met de aan­de­len­beurzen. De AEX, om een voor­beeld te noe­men, staat tezelfder­ti­jd met 330 pun­ten nog niet eens op de helft van de ATH die de index in 2000 haalde. In die tijd begon overi­gens niet zon­der toe­val, de lange bull­markt voor het goud (in dol­lar, euro, yen, pond, enz.). De dis­crepantie tussen enerz­i­jds de aan­de­lenko­ersen en anderz­i­jds de goud­ko­ers ver­lei­dt som­mige anal­is­ten ertoe te bew­eren dat goud een nieuwe zeep­bel is. De spec­u­lant George Soros, om er één aan te halen, noemt goud inder­daad een zeep­bel. Maar deze mul­ti­m­il­jar­dair is slim genoeg om flink te investeren in die zeep­bel. En dat betekent natu­urlijk dat het nog wel even zal duren voor­dat die barst. Trouwens, uitein­delijk kun je alle koersen die een top halen wel een zeep­bel noe­men. De laat­ste kop­ers in een bull­markt hebben nu een­maal alti­jd ongelijk!

Desal­ni­et­temin hebben we al maan­den op rij te mak­en met een bull­markt in de aan­de­len. Bij de geldende fun­da­menten, dat wil zeggen macro-economis­che con­di­ties, lijkt die sti­jging vol­strekt irra­tion­eel – maar Keynes zelf heeft al tot zijn schade onder­von­den dat de markt langer irra­tion­eel kan zijn dan de beleg­ger sol­vent. De beren zijn de afgelopen 12 maan­den grondig uit­gerookt. Vanaf maart 2009 is de oude buy-and-hold strate­gie weer uiterst rend­abel, indachtig het Gron­ings spreek­wo­ord ​“Dom­ste boer’n, dik­ste eerdap­pels”. Dat de werk­loosheid in de VS en Europa schrik­barende vor­men aan­neemt, het con­sumenten­vertrouwen nog alti­jd ver bene­den peil is, de huizen­pri­jzen ges­taag dalen, ter­wi­jl de staatss­chulden in west­erse lan­den onvoorstel­bare hoogtes aan­nemen – het heeft alle­maal geen weer­slag op de aan­de­lenko­ersen. Maar wie wat verder kijkt dan AEX en DJIN rijzen de haren ten berge. De BDI (Baltic Dry Index), de graad­me­ter voor de pri­js van inter­na­tion­aal trans­port van grond­stof­fen per zeeschip, staat op min­der dan één­derde van de waarde die hij op zijn top in mei 2008 bedroeg (de index liep toen op tot meer dan 11.700 pun­ten). Op zijn minst is dat slecht nieuws voor het vol­ume van de wereld­han­del. Op die zeeschep­en wor­den immers fysieke pro­ducten ver­vo­erd, heel iets anders dan de papieren en dig­i­tale han­del zoals de eerder aange­haalde EFT’s, aan­de­len, en staat­soblig­aties. Heel ruw geschat kun­nen we daarom con­stateren dat tweed­erde van de wereld­han­del virtueel is geworden.

De BDI en de goud­pri­js vat­ten het macro-economis­che kli­maat in een noten­dop samen. Intussen schom­melt de BDI al maan­den rond de 3500 pun­ten, en de goud­pri­js 26 duizend euro per kilo­gram. Met name de sta­bilis­er­ing van de BDI mag onrust baren. Want in een kli­maat van sti­j­gende wereld­con­junc­tu­ur moet die index navenant sti­j­gen – maar dat doet hij niet. Chi­na waarschuwde recen­telijk al voor een afkoel­ing van haar economie. De werk­loosheid in Europa bli­jft toen­e­men. De ene na de andere bodem­loze put dient zich aan: Grieken­land, Ital­ië, Por­tu­gal, Span­je, Ier­land, het Verenigd Koninkrijk, de Baltische Stat­en, Cal­i­fornië, enz. Alle­maal hebben ze uit de hand gelopen staatss­chulden, die alle­maal in de komende jaren moeten wor­den terug­be­taald door de werk­ende burg­ers van die lan­den, burg­ers die dus alle­maal min­der kun­nen con­sumeren, zodat er ander­maal een con­junc­tu­ur­cri­sis gaat ontstaan: de gevrees­de W‑vormige recessie. En dan prat­en we nog niet eens over de 4 billjoen aan derivat­en die links en rechts uit­staan, een kaarten­huis dat ieder moment in kan storten.

Is er dan werke­lijk geen licht aan het einde van de tun­nel? Tja, kli­maata­larmis­ten kun­nen gerust zijn, want de con­sump­tie van energie zal zon­der twi­jfel belan­grijk gaan dalen. En menigeen onder hen zal er niet rouwig om zijn als dat gepaard zou gaan aan een Malthu­si­aanse cat­a­strofe. Maar voor wie het met de men­sheid goed voor heeft is er weinig reden tot opti­misme. Met één con­junc­tu­ur­barom­e­ter nabij het kookpunt (goud) en één nabij het vriespunt (BDI) valt alleen het erg­ste te vrezen, namelijk een heuse bliz­zard in de Kon­drati­eff-win­ter. Eén licht­pun­t­je is dat de goud­pri­js de laat­ste weken iet­wat verzwakt, ter­wi­jl de BDI een beet­je ver­sterkt. Een paar nacht­en zullen we dus nog wel rustig kun­nen slapen…