Het kwam niet als een grote verassing want gouverneur Bernanke van de Federal Reserve had de markten er al op voorbereid. Gisteravond besloot de Amerikaanse centrale bank wederom een nieuw beleidsinstrument uit zijn inmiddels ruime arsenaal tevoorschijn te halen. Na enige tijd geleden reeds te hebben aangegeven de korte rente nog zeker tot medio 2013 laag te zullen houden besloot de centrale bank gisteren tot de Operatie Twist.
Nieuw? Née, niet helemaal. Reeds in de jaren ’60 besloot de centrale bank staatsobligaties met een korte looptijd te verkopen en de opbrengst hiervan aan te wenden om staatsobligaties met een lange looptijd aan te kopen om de kapitaalmarktrente te drukken en de economie te stimuleren. Daar de zanger Ernest Evans – beter bekend onder de naam Chubby Checker – toentertijd furore maakte met zijn nummer 1‑hit The Twist met een bijbehorende populaire dans kreeg dit nieuwe beleid al snel de naam Operatie Twist. Door het tijdens optredens veelvuldig uitvoeren van deze Twist raakte Checker overigens veel van zijn overgewicht kwijt.
De aanhoudend tegenvallende groei van de Amerikaanse economie heeft de vrees voor een nieuwe recessie weer doen opleven. En mocht een recessie vermeden kunnen worden dan nog lijkt de economie rijp voor een langdurige periode van matige groei. Daar er inmiddels weinig ruimte meer is voor de overheid tot verdere stimulerende maatregelen lijkt de centrale bank zich gedwongen te voelen zijn beleid van monetaire verruiming voort te zetten. Deze keer echter zonder nieuw geld bij te drukken. De Fed gaat nu voor een bedrag van 400 miljard dollar staatsobligaties met een looptijd tot drie jaar verkopen om de opbrengst vervolgens te beleggen in obligaties met een looptijd van 6 tot 30 jaar. Verlenging van de looptijd van de staatsschuld dus.
Of deze opvolger van QE II net zo veel effect op de beurzen zal sorteren valt te bezien. De kwantitatieve verruiming van vorig jaar leidde tot een waardevermeerdering van 3300 miljard dollar op de beurzen. Bovendien realiseerde de Fed een beleggingswinst van ruim 40 miljard dollar. De obligaties waren immers na aankoop gestegen. Daar marktpartijen reeds enige tijd op Operatie Twist hebben kunnen anticiperen – de rente op 10-jaars Treasuries was inmiddels gedaald naar een wel haast historisch dieptepunt – zal de publieke aankondiging ervan de beurzen niet direct in vuur en vlam zetten. Weliswaar steeg gisteravond na aankondiging de rente op 2‑jaars staatspapier en daalde de rente op 10-jaars papier maar het zou best eens kunnen zijn dat het sentiment op de obligatiemarkt de komende tijd gaat omslaan. Beleggers kunnen hun in de haast gekochte leningen nu weer slijten aan de almachtige opkoper.
Deze keer wordt er geen nieuw geld bijgedrukt maar slechts de looptijd van de obligatieportefeuille van de Fed verlengd. Daarmee worden de risico’s echter wel verhoogd. De gevolgen van een renteverhoging kunnen desastreus uitpakken voor de enorme obligatieportefeuille van de centrale bank. Verliezen die uiteindelijk door de Amerikaanse belastingbetaler en de voornamelijk buitenlandse beleggers in Treasuries zullen moeten worden bijgepast. Maar dat is van later zorg. Vooralsnog heeft Operatie Twist tot doel de angstige beleggers weer richting meer risicodragende effecten te sturen door de rente op staatsleningen zo laag te houden. Daarnaast tracht men bedrijfsleven en publiek te stimuleren tot het doen van investeringen en duurzame aankopen. Het is zeker niet uitgesloten dat het lukt op deze wijze een recessie te vermijden. Maar in tegenstelling tot Chubby Checker wordt het voor de VS wel moeilijk zijn overgewicht – aan schulden – al twistend kwijt te raken.
Jan-willem Nijkamp
voor US Markets