DE GROTE LIJN – II
‘The Economy is still at the Brink’ (de economie bevindt zich nog steeds op het randje van de afgrond), luidde de kop van een to-the-point artikel in de New York Times van 7 dezer. Dit naar aanleiding van president Obama’s optreden, als onderdeel van zijn campagne om de Amerikanen een beter gevoel van de huidige staat van de economie te geven. Hij zei letterlijk: ‘it’s safe to say we have stepped back from the brink’, that there is some calm that did not exist before’ (het is veilig om te zeggen dat we weer wat meer grond onder de voeten hebben en dat er sprake is van enige rust, die er eerder niet was).
In dit artikel werd precies de vinger op de wond gelegd. Kun je het vertrouwen metterdaad terugwinnen middels a. ongebreidelde geldschepping, b. schuldcreatie en c. door een systeem te repareren dat zichzelf volledig heeft uitgewoond zonder openheid van zaken te geven over wat er is gebeurd. De schrijvers van dit artikel Lewis en Cohan zijn beiden gepokt en gemazeld in de Amerikaanse financiële wereld en dorsten het aan de kat de bel aan te binden. Ongetwijfeld zal dit artikel veel stof doen opwaaien zowel in Washington als op Wall Street.
Zo stelden zij dat het op zich geen kwaad kan om de president bemoedigende woorden te laten zeggen, als ze niet ‘dangerously misguided’ (gevaarlijk misleidend) zouden zijn. Het zijn vooral de verwekte verwachtingen geweest die de Dow in korte tijd weer 35% hebben doen opveren. In wezen is dit marktmanipulatie zoals ook de rentemarkt, de edelmetalen
en de economische statistieken (volgens Shadow Government Statistics)* worden gemanipuleerd. Vandaar ook dat men meent dat deze ‘storm’ nog lang niet uitgewerkt is.
* vooral de werkloosheidscijfers zijn sterk vertekend: zo worden de honderdduizenden die moe zijn geworden een baan te zoeken, niet meegeteld.
Diverse pijnpunten kwamen in dit artikel aan de orde:
Zo werden diverse programma’s van het Ministerie van Financiën (de Treasury) waaronder de Term Asset-Backed Securities Loan Facility, de Public-Private Investment Program, de zachte bancaire ‘stress’ testen gezien als niet meer dan een poging een systeem te redden dat hopeloos gefaald heeft. Het systeem zal eerst van binnenuit opnieuw dienen te worden opgetuigd, met ingebouwde ‘checks and balances’ waarbij nog slechts het aangaan van ‘prudent risks’ zal zijn toegestaan en waarbij beleggers in staat worden gesteld over alle benodigde relevante informatie te kunnen beschikken. Daarbij zouden bankiers persoonlijk aansprakelijk gesteld moeten kunnen worden voor het aangaan van onverantwoorde verplichtingen.
Voorts werd de vraag aan de orde gesteld waarom Obama het niet juist zou moeten hebben over de hopeloze kredietverslaving, ‘quick fixes en de cultuur van ‘meer is beter’ in plaats van mooie beloftes richting de terugkeer van de ‘good times’ te doen. ‘Why is the morphine drip still in the veins of the financial system?’(waarom druppelt er nog steeds morfine in de aderen van het financiële systeem?) duidend op de ongebreidelde geldpers, de bailouts en het kunstmatig in leven houden van instituten die ‘too big too fail’ zijn. Deze activiteiten worden omschreven als ‘creative destructions’ (term van de Oostenrijkse School). Het artikel eindigde met een aantal indringende vragen.
Vraag: waarom heeft Obama zich omringd met economische adviseurs, die zelf aan de wieg van deze financiële chaos hebben gestaan? Ongetwijfeld heeft dit te maken met de belangenbescherming van de gevestigde orde!
Vraag: waarom doet Obama niet meer zijn best om gedetailleerde openheid te verschaffen over wat zich achter de coulissen heeft afgespeeld en afspeelt? Ook werd gedoeld op de kleinere beleggers die het moeten hebben van adviezen van analisten- en brokers die naar believen met de ‘waarheid’ kunnen omspringen, in de eerste plaats voor eigen gewin. Aan de hand van de geplaatste orders kunnen ze voor eigen rekening handelen zonder dat er een haan naar kraait. Op deze wijze zijn huizen als Goldman Sachs, Morgan Stanley (met name genoemd!) in de loop der jaren groot geworden. Nog steeds kunnen deze instituten grote risico’s nemen en als het fout gaat, hun hand ophouden bij de Fed.
Vraag: waarom heeft de Amerikaanse beurswaakhond S.E.C. nog niet de bevoegdheid volstrekte transparantie te eisen en alle documenten te publiceren ter zake van de ‘weapons of mass destruction’ (betiteling van Warren Buffett) zoals daar zijn de credit default swaps en andere asset-backed securities?
Vraag: waarom geeft de regering überhaupt geen inzage in informatie die wel beschouwd tot het domein van de openbaarheid behoort? Er wordt hierbij gewezen op de nieuwe website van de Timothy Geithner www.financialstability.gov die geheel gewijd is aan ‘transparancy, oversight and accountability’. Maar je treft hierop helaas niets over een ‘bona fide’ credit default swap of de namen van de hedge-fund en private equity participanten in de Term Asset-Backed Securities Loan Facility bonanza.
Sterker, er moest zelfs een proces aangespannen worden om voormalig financieel chef Henry Paulson zover te krijgen om uitsluitsel te geven over zijn meeting vorig jaar oktober met de CEO’s van de tien grootste banken. Tijdens deze meeting werden ze op ‘communistisch’ hardhandige wijze gedwongen om geld op te nemen van het toen zojuist in het leven geroepen Troubled Asset Relief Program (TARP), zodat Paulson even grip op deze banken kreeg. Op dezelfde wijze wilde Bloomberg van de Treasury gedaan krijgen details te verschaffen over de meer dan $ 2.000 miljard die in de vorm van leningen aan de banken werden verschaft zoals City Group en Goldman Sachs (waar Paulson banden mee heeft).
Vraag: waarom weten we nog steeds niet op grond waarvan lieden als Paulson, Geithner en Benanke vorig jaar Lehman onderuit lieten gaan, terwijl een dag later A.I.G. werd gered. Of waarom in november vorig jaar de potentiële verliezen van Citygroup ter grootte van $ 150 miljard dollar voor $ 301 miljard dollar door de staat werden overgenomen? Waar zijn al die documenten?
Vraag: waarom heeft president Obama niet aangedrongen op public hearings (openbare verhoren) over wat er allemaal is gebeurd toen de financiële tsunami in rap tempo uitrolde? Geen enkele betrokkene heeft tot dus ver de behoefte gevoeld er ook maar één woord aan vuil te maken. Zij zouden onder ede verplicht moeten worden gesteld met de volle waarheid naar buiten te komen en hun immuniteit verliezen bij het verdraaien of achterhouden van de feiten. Een aantal van deze hoofdrolspelers werden met name genoemd zoals Henry Paulson,
ex-minister van Financiën, voormalig minister van Financiën Robert Rubin (nu Goldman Sachs), Dick Fuld van Lehman Brothers, Hank Greenberg van A.I.G., Sanford Weill van Citigroup, Stan O’Neal van Merrill Lynch en Jimmy Cayne van Bear Stearns.
Goed, Obama is nog maar 139 dagen aan het bewind, maar werd er aan toegevoegd: ‘his record on searching out the causes of the financial crisis has not been reassuring’ (zijn prestaties op dit terrein zijn nog weinig bemoedigend). ‘Zonder openheid zal het vertrouwen van het Amerikaanse publiek niet worden hersteld, zo min als dat van de wereld in het Amerikaanse kapitalisme en de instituten die dit moeten dragen’. Tot zover dit artikel.
De meest in het oog lopende effecten van de Federale creative destruction op een rijtje:
• Volgens de laatste schattingen van de Treasury zal het tekort oplopen tot $ 1.840 miljard of 13.4% van BNP, een ongehoord hoog percentage geschikt voor opname in het Guinness Book of Records en zelfs drie keer hoger dan ten tijde van de Grote Depressie in de jaren ’30. Deficit chart
• Echter, het gaat hier nog maar om een veronderstelling of verwachting zo men wil,
met hoe dan ook ontwrichtende gevolgen.
• Wel wordt er van uitgegaan dat een en ander een turnaround in de economie bewerkstelligt; het één lijkt juist veel meer met het ander in tegenspraak!
• Hoe kan de regering bovendien van een turnaround spreken als de leenrazernij de rente opstuwt met alle gevolgen voor de vastgoedmarkt (waar de hogere hypotheekrente het startsignaal voor deze ellende was!).
• Boven het budgettaire tekort van $1.840 miljard staat er nog eens een som uit van
ruim $ 14.000 miljard aan nieuwe leningen, schuldovername verplichtingen en garanties; de toekomstige schuldverplichtingen met betrekking tot de vergrijzing en de medische zorg zijn hierin niet opgenomen (!). Uit dit alles kan nog een golf van ellende voortvloeien.
*In een poging de rente laag te houden heeft de Fed sinds 25 maart voor ruim
$ 145 miljard aan staatsschuldpapier opgenomen; ondanks deze opname kon niet
worden voorkomen dat de obligatiekoersen alleen maar zijn gedaald, terwijl de rente
steeg; thans is er even een pauze, zoals er reeds meerdere zijn geweest
*Daarboven heeft de Fed ook nog voor een bedrag van ruim $ 500 miljard aan zgn.
mortgage backed securities (verzekerde hypotheekproducten) overgenomen, overigens zonder enig soelaas.
*Om staatspapier op te kopen, moet er geld worden gedrukt; hoe meer er wordt gedrukt, hoe groter de inflatieangst en hoe meer bezitters van staatspapier zich realiseren straks in minder koopkracht te worden terug betaald; het bijdrukken van dollars zet de rente onder opwaartse druk en is gif voor:
1) de verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen die ‘de buik vol hebben’ van staatspapier
2) de banken die anticiperen op een lage rente om geld binnen te kunnen halen
3) de huizenprijzen die verder blijven dalen naarmate de hypotheekrente stijgt
4) de nutsbedrijven die grote bedragen voor de langere termijn moeten lenen om hun immense investeringen te kunnen financieren
5) de beleggers van aandelen, obligaties en alle typen van vastgoed!
Want:
De US Treasury dreigt nu zelf het slachtoffer te worden van de grootste schuldencrisis aller tijden.
Het ‘failliet’ van de Treasury stelt alle voorgaande pijn van de hypotheek- en vastgoedmarkt alsmede de bankencrisis, het omvallen van de grootste verzekeraar ter wereld alsook het omvallen van General Motors en Chrysler volledig in de schaduw. Voorts dreigt de rente onbeheersbaar te worden als gevolg waarvan elke financiële stimulans bedoeld tot mogelijk economisch herstel om zeep wordt gebracht. Er is geen instituut ter wereld dat de US Treasury kan redden of ‘outbailen’. De Fed is hierbij volkomen machteloos en dreigt in het zelfde afvoerputje te worden meegesleurd. Dan zijn we precies op het punt beland waarvoor Thomas Jefferson 300 jaar geleden al waarschuwde. Het trieste is dat Jan met de Pet moet dokken en dat zou wel eens ernstiger kunnen zijn dan gedurende de voorgaande Depressie.
Voor beleggers met staande belangen in de aandelen‑, obligatie- of vastgoedmarkt is het dan definitief afgelopen. Zij dienen óf alsnog te liquideren óf zich in te dekken middels putopties en/of te beleggen in edelmetaal. Let wel, het gaat tenminste om koopkrachtbehoud!
Obama
Als je wilt geloven dat Obama voor de fix zorgt dan moet je ook geloven dat
- het ongebreideld stimuleren van de geldhoeveelheid geen inflatie veroorzaakt, zelfs niet als de groei stokt
- het schuld op schuld stapelen niet leidt tot het weg infleren van de staatsschuld
- de hoog oplopende begrotingstekorten niet leiden tot verhoogde belastingen noch tot een hogere rente
- China schuldpapier blijft kopen zolang de VS financiering van de staatsschuld behoeft
- de wisselkoers van de dollar niet onder druk komt te staan
- de banken intussen nagenoeg zijn gesaneerd
- de vastgoedprijzen niet veel meer zullen dalen
- de consument weer meer gaat consumeren.
Volgens de laatste (betrouwbare?) cijfers van de Fed is er sprake van een regelrechte Debt Collapse!
- de markt van het zgn. open market paper, bedoeld om hypotheken, bedrijfsleningen etc. te financieren zakte in het eerste kwartaal terug met maar liefst $ 662, 5 miljard, de grootste terugval ooit!
- de bankleningen liepen in dat zelfde kwartaal terug met $856,4 miljard, de grootste terugval ooit!
- het consumentenkrediet liep eveneens terug met $ 90,7 miljard, eveneens een record!
- logisch, want het Amerikaanse ministerie van Financiën nam $ 1.442,8 miljard van de
‘krediettafel’.
China
U zult het niet vreemd vinden dat met name in China steeds harder wordt geroepen om maatregelen in de VS om de verdere erosie van de dollar te stoppen en ook om een grotere rol voor de yuan in de internationale financiële wereld. Roepen is één, doen is wel twee, gezien de sterk verweven belangen. Duidelijk is dat deze geluiden niettemin duiden op een afnemende rol van de green back in de toekomst. Bovendien zijn de Chinezen grootschalig bezig veel meer controle te krijgen over diverse grondstoffen in de hoop nog zoveel mogelijk met dollars te kunnen oogsten voordat de ‘natte moesson’ daadwerkelijk z’n intrede doet.
Robert Broncel
voor US Markets