DE GROTE HAMVRAAG

Zolang de finan­ciële mark­ten met suc­ces gema­nip­uleerd bli­jven wor­den zijn ze voor­spel­baar. En voor zover geen der mark­t­par­ti­jen aangeeft het voor gezien te houden, ervaren we dat vooral­snog als een zekere ​‘rust’. Goed, af en toe vin­dt er een rimpel­ing plaats maar die wordt keer op keer vrij snel weer glad gestreken. Onze ​‘stu­urlieden’ wensen ons zo lang mogelijk bin­nen het oog van de storm te houden. Zo bli­jven ze daarmee zelf ook uit de wind! De grote hamvraag is hoe lang nog voor­dat we (onver­hoeds) in de onafwend­bare Grote Cor­rec­tie wor­den meegesleurd.

In Europa gaat er nu mid­dels bailouts (op com­man­do van de V.S.) en nationale bezuinigingsprogramma’s olie op de gol­ven. Daarmee lijkt de zee aan de opper­vlak­te iets rustiger maar de buitenge­woon woelige grondzeeën bli­jven niet­temin even onvoor­spel­baar als onberekenbaar.

Echo’s
Af en toe schalt er een echo boven water maar tot nog toe zon­der drama­tis­che gevol­gen. Een dergelijke echo was afkom­stig van Angela Merkel met haar verk­lar­ing ​‘dat de euro er slecht voor staat’ en was wellicht bedoeld als een hint om uit de euro te stap­pen. Dat werd haar niet in dank afgenomen maar zij gaf hier­mee wel blijk de realiteit onder ogen te willen zien tot­dat ​‘oom’ Oba­ma en zijn banksters haar met een biljoen dol­lar (bailout mon­ey) de mond snoerde.

Een min­stens zo belan­grijke echo kwam uit even onverwachte hoek. Nie­mand min­der dan Mervyn King, Gov­er­nor van de Bank of Eng­land (‘zo safe als’!), liet zich vorige week in de Britse Tele­graph ont­vallen dat ​‘the U.S. faces same dan­ger as Greece’. Hij kon dit even kwi­jt ten tijde van de Britse verkiezin­gen toen er nie­mand was om hem op zijn vingers te tikken. Reuters berichtte op 25 mei j.l. dat de triple‑A staus van Ameri­ka op tilt staat. Het laat zich raden dat Oba­ma c.s. hier­mee niet blij moet zijn geweest. Hij wordt intussen in de V.S. als social­ist ver­sleten en draagt thans ook nog bij tot de ​‘social­isatie’ van de Europese schuld.

Antwo­ord op de Grote Hamvraag
Gaat u er wel van uit dat de belei­ds­mak­ers in Europa en in de V.S. meer dan wie ook op de hoogte zijn van de chaos die ze bezig zijn te schep­pen. Ze doen het in hun broek voor de gevol­gen die met tijd en vele hon­der­den mil­jar­den wor­den afgekocht. Zij lezen ook pers­bericht­en en ken­nen bijgevolg alle crit­i­cas­t­ers zon­der dat deze een stro­breed in de weg wordt gelegd. Of je nu pro­fes­sor Roubi­ni, Jim Rogers, Mar­tin Weiss, Marc Faber, Robert Schiller, Peter Schiff of George Soros heet, ze hebben allen nog steeds het vri­je woord.

Je zou toch zeggen dat hun uit­sprak­en in ieder geval zouden moeten vreten aan het vertrouwen van het pub­liek. Dat doet het ook getu­ige de toen­e­mende vraag naar edel­metaal maar nog veel te weinig. Want wie vol­gt er nauwlet­tend de kri­tis­che finan­ciële pers? Zolang ​‘the man in the street’ zich daar­van niet bewust is en zich bijgevolg ook niet in z’n koop­kracht bedreigd voelt, zal hij de straat niet op gaan. Grieken­land is nog maar een ​‘red shoot’ of de ​‘hot canary in the coal mine’ (die gaat het eerst dood bij het ontsnap­pen van methaangas).

Zolang het ongeloof in mark­t­ma­nip­u­latie dan wel in de onger­i­jmd­heid van de over­heid meren­deels in stand bli­jft, ligt hierin het antwo­ord op de ​“Grote Hamvraag” opges­loten. Maar er is meer.

Chi­na
Nu we te mak­en hebben met een bij­na ​‘bro­ken euro’ en anderz­i­jds een totaal ​‘uit­ge­woonde’ dol­lar, is de vraag hoe Azië met Chi­na voorop zich in deze ontwik­kel­ing weet te handhaven.

Aan­vanke­lijk werd aangenomen dat Chi­na met de rest van Azië wel eens als lachende derde
voor een aanzien­lijk deel buiten schot zou kun­nen bli­jven. Deze regio is echter nog steeds in hoge mate afhanke­lijk van de export. Hoewel werd aangenomen dat de meeste export naar Ameri­ka ging, bleek bij nad­er inzien Europa de groot­ste han­delspart­ner van Chi­na te zijn. Echter, de Chi­nese yuan is wel gekop­peld aan de dol­lar zoals de meeste Azi­atis­che munten weer op een of andere manier aan de yuan zijn gekop­peld. Kor­tom, heel Azië hangt direct aan de dol­lar maar is voor de export ook afhanke­lijk van de euro.

Wat nu als de euro onderuit­gaat en daarmee de dol­lar (‘the world’s worst cur­ren­cy, except for all oth­ers!) sti­jgt? Dat heeft directe gevol­gen voor de Chi­nese export­posi­tie. Hier lopen de Chinezen op tegen de Europese muur. Om die reden moest ook ontk­end wor­den dat Chi­na geen vertrouwen meer in de euro zou hebben. De marges die reeds flin­ter­dun zijn, zullen nog tegen een lagere euro verder moeten wor­den aangescherpt. Tegen dat licht dient de uit­spraak van de Chi­nese onder­min­is­ter van Han­del Zhong Shan te wor­den bezien die zei dat ​‘water bij 99% nog niet kookt’ er op duidend hoe dicht het (hete) water aan de Chi­nese lip­pen staat.

Met een BBP van $4.7 biljoen of een par­tic­i­patie van 7% in de werelde­conomie en een export van meer dan 60% is er nog een onvol­doende buffer gevor­md om de neer­gang in euro- en in dol­lar­land op te van­gen. Het zelfde geldt nog sterk­er voor een land als India. Weliswaar neemt de onder­linge han­del tussen de diverse Azi­atis­che stat­en hand over hand toe maar dit geeft al met al nog onvol­doende bli­jvend economisch soulaas in de regio.

Op de beurs bestaat de vrees dat Chi­na het moeil­ijk gaat kri­j­gen als de export naar Europa en de V.S. op de tocht komt te staan. De Chi­nese (‘com­mu­nis­tis­che’) machtheb­bers vrezen thuis voor oproer als de groei serieus in het ged­ing komt. Ongetwi­jfeld is dat hun groot­ste zorg!

Oliepri­js
Wat ook uit­maakt is wat straks de oliepri­js gaat doen. Nu off-shore drilling door Oba­ma voor zes maan­den is opgeschort, zou het BP-‘incident’ in de Mex­i­caanse Golf tot het Three Mile Island trau­ma op oli­eter­rein kun­nen uit­groeien. In een rap­port van de Amerikaanse mil­i­taire inlichtin­gen­di­enst van 11 april j.l. (dus vóór de BP oil spill) staat te lezen dat ​‘de sur­plus’ oliepro­duc­tie al tegen 2012 waarschi­jn­lijk geheel zal zijn verd­we­nen. Het teko­rt in de jaren daarop wordt getax­eerd op ruim tien miljoen vat­en per dag, gelijk aan de huidi­ge dag­pro­duc­tie van Sau­di-Ara­bië), met als gevolg een explosie van de oliepri­js’ (peak oil).

Opval­lend is dat ook insti­tuten als Mor­gan Stan­ley, Mer­rill Lynch en Bar­clays een oliepri­js voorzien tussen $110 en $150 in 2012. Hoewel dit een flinke stim­u­lans zal beteke­nen voor de aan­wend­ing van groene energie, ver­lost ons dat niet van een flink hogere energiepri­js die we ons dan eigen­lijk niet meer kun­nen veroorloven. Naar­mate de euro verder verzwakt zal een dergelijk sce­nario niet alleen pijn gaan doen maar ook de inflatie in de hand werken. De vraag is of we vooral­snog in een deflatie sce­nario moeten bli­jven geloven.

Zolang de han­dels­banken niet scheutig zijn met het ver­strekken van kredi­et zou dat best kun­nen. Maar onge­brei­delde geld­schep­ping door de over­heid (zie Duit­s­land in de jaren ​’20) geldt anderz­i­jds als ammu­ni­tie voor een ​“weer­ga­loze” mon­e­taire inflatie.

Val­u­tacri­sis (eind­sta­di­um)
Wat ook uit­maakt: wan­neer soev­ere­ine stat­en (U.S., U.K.) of zelfs een blok van stat­en (euro­zone) wor­den gecon­fron­teerd met een dal­end vertrouwen in hun val­u­ta kri­jgt dat effect in een afne­mend vertrouwen en sti­j­gende rente, eindi­gend in een dodelijke spi­raal. Afne­mend vertrouwen in een majeure val­u­ta lei­dt na alle voor­gaande crises tenslotte tot een val­u­tacri­sis.
Het ​“voordeel” is dat we hier­mee dan ook alle crises hebben gehad. Schuldafwaarder­ing resul­terend in een pro­ces van val­u­tade­val­u­atie wordt dan het schrik­beeld voor de cred­i­teuren­lan­den. Een hoge rente dien je dan op de koop toe te moeten nemen (Grieken­land).

Aan­pak van een val­u­tacri­sis lukt niet mid­dels fis­cale en/​of mon­e­taire mid­de­len maar vereist een fun­da­mentele omslag bin­nen het sociale, finan­ciële en poli­tieke spec­trum. Der­halve mag je een dergelijke omslag pas verwacht­en nadat een com­plete mon­e­taire chaos deze omslag zal afd­win­gen. Vol­gens Felix Zulauf, al 20 jaar pan­el­lid van het invloedrijke Barron’s, verk­eren we reeds in het finalesta­di­um van ons huidi­ge mon­e­taire stelsel waar over­he­den reeds ​‘bust’ zijn en uitein­delijk hun valuta’s te gronde richt­en. Sterk­er: ​“we bevin­den ons reeds in de over­gangspe­ri­ode waarin de con­sument en beleg­ger afscheid zullen dienen te nemen van het huidi­ge kredi­et- en banksys­teem”. Deze woor­den sni­j­den wel door elke finan­ciële ziel.

Voor de euro was een dergelijk omslag­punt overi­gens twee weken gele­den al zeer nabij. Merkel zou hierin direct een aan­lei­d­ing hebben gezien om uit de euro te stap­pen. Met oom Oba­ma als opper­toezichthoud­er moest Duit­s­land nu voor een kleine €270 mil­jard euro bij­dra­gen om een vlo­er onder de euro aan te bren­gen. Duit­s­land dreigt met Ned­er­land meege­zo­gen nu te wor­den in een onom­keer­bare maal­stroom van niet meer te dem­pen poe­len in Zuid-Europa. Bovenop de te nemen bezuinig­ings­maa­trege­len wordt deze last een loden last. Ook maakt dat de keuze voor onze eigen munt (‘neu­ro’ of mark) straks alleen nog duur­der maar niet­temin noodzakelijk!

Is er een alter­natief? Alleen ​‘hard assets’ zoals edel­metaal en vast­goed, bijvoor­beeld een boerder­ij met eigen voorzienin­gen. Een huis­je op de Veluwe dicht bij de boeren is miss­chien ook een over­weg­ing. Emi­gratie naar Cana­da is een andere optie gezien het gezonde banksys­teem, de rijk­dom aan grond­stof­fen en edel­metaal aldaar. Dichter bij huis kunt u gebruik mak­en van mijn Strate­gis­che Portefeuille.

Omslag­punt
Vol­gens enkele astrolo­gen waaron­der de bek­ende Arch Craw­ford heeft het er in de ster­ren­wereld de laat­ste 10.000 jaar niet meer zo slecht voorges­taan. De afta­kel­ing zou al na Memo­r­i­al Day (a.s. maandag) kun­nen aan­van­gen met een cli­max op 26 juli. Ook al ben je niet zo ​‘gelovig’ doch als meerdere grote mark­t­par­ti­jen hierop anticiperen, heb je toch een begin van een self-ful­fill­ing prophe­cy. Mered­ith Whit­ney, die een aan­tal puike voor­spellin­gen deed w.o. de onder­gang van Lehman, wist een paar weken gele­den op ABC News te melden dat de grote Amerikaanse banken met de Fed voorop hun bad loans sinds 2008 gemid­deld met 400% hebben zien oplopen. Ook dat stemt niet echt vrolijk en is genoeg voor een laat­ste zetje.

Vol­gende keer al vast een vooruit­b­lik op wat er na ​“de val” dient te gebeuren.
Robert Bron­cel
voor US Markets