De Grand Finale

Steeds meer onheil­spel­lende teke­nen wijzen op de onhoud­barheid van het huidi­ge mon­e­taire sys­teem. Voor velen nog ondenkbaar maar voor ingewi­j­den onon­tkoom­baar. Een ongek­end wapen­feit is dat de QE trou­vaille sinds het op tilt slaan van de banken­sec­tor in 2008 tot dusver vol­doende houd­baarheid heeft getoond. De veron­der­stelling dat daarmee de economie weer nieuw lev­en kon wor­den inge­blazen (Keynes) bleek even­wel wish­ful thinking..

In de weten­schap dat Chi­na nog niet klaar was om de reserver­rol van de dol­lar over te nemen, bleek de mon­e­taire stim­u­lus het ​“beste” koni­jn dat de Fed uit de hoge hoed wist te tov­eren. Teneinde hun vee­lal aan de dol­lar gelieerde val­u­ta niet te veel uit de pas te lat­en lopen werd deze nieuwe ​“strate­gie” in navol­ging wereld­wi­jd door alle cen­trale bankiers gekopieerd. Intussen vlakt de werelde­conomie steeds meer af.

Aangezien we ons in ​‘unchar­tered ter­ri­to­ry’ bevin­den met alle risico’s van­di­en, moest de Fed intussen wel een sig­naal afgeven om de geloofwaardigheid van dit beleid niet nog verder te lat­en ver­wa­teren. Immers, ondanks alle geld­in­jec­ties wil het met de economie nog steeds niet vlot­ten. Met groe­ici­jfers onder de 2% doe je nog niet lekker mee en dan hebben we het nog over gemod­i­ficeerde groe­ici­jfers, waarin het gemod­i­ficeerde inflatieci­jfer ook nog wordt meegenomen. Voorts diende de goud­pri­js hoe dan ook bin­nen de huidi­ge band­breedte van $1.200 — $1.450 te bli­jven teneinde de dol­lar ​“fidu­ci­air” te houden. Dus hoe nu verder? Intussen vin­dt er top­ber­aad plaats, niet alleen bin­nen de Fed maar vooral ook op inter­na­tion­aal ban­cair ter­rein. Jack­son Hole mag dan een jaar­lijkse tra­di­tie zijn maar dit keer is er meer dan ooit sprake van een cri­siss­feer. De vraag is wat daar­van naar buiten wordt gebracht. Wellicht niet meer dan een paar doo­d­doen­ers zon­der de ware toe­dracht naar buiten te bren­gen.

Rap sti­j­gende Fedbalans

Toen de kredi­et- en banken­cri­sis in 2008 uit­brak, werd deze op een enkel­ing na niet voorzien. Ver­vol­gens werd de indruk gewekt dat deze cri­sis een­voudig­weg mid­dels de mon­e­taire ver­ruim­ing zou kun­nen wor­den gepa­reerd. Achter­af bleek dit als vliegen met beton­nen vleugels dat vooral veel brand­stof (papi­er!) vergde. De Fed­bal­ans is sinds die tijd met een ruime fac­tor 3,5 verzwaard naar ca. $3.650 mil­jard, ter­wi­jl deze in een steeds strakker tem­po doorsti­jgt. Met de opkoop van $85 mil­jard per maand komt er elk jaar ruim $1.000 mil­jard of een slordi­ge $1 biljoen bij. Tel je daar­bij de ongedek­te ver­plichtin­gen op dan beweegt de schuld zich richt­ing $65 — $70 biljoen. Een dergelijke schuld kan met geen enkele BBP groei meer wor­den ingelopen, anders dan door bij­drukken. Een soort­gelijk plaat­je geldt idem voor de euro­zone en Japan.

Aan­vanke­lijk was er vanu­it de Azi­atis­che hoek (Chi­na en India) veel kri­tiek op het door de Fed gevo­erde beleid. Deze kri­tiek is intussen totaal ver­stomd om zoveel mogelijk tijd te win­nen om eigen zak­en op orde te kri­j­gen. Sterk­er, teneinde de export als gevolg van een duur­dere munt niet in gevaar te bren­gen, moesten ook deze lan­den het geld­beleid ver­ruimen. Maar tegelijk werd vol op goud ingezet dat van West naar Oost verd­wi­jnt, ter­wi­jl de pers zich hier­mee nauwelijks in laat. De rede­nen ken­nen we intussen in een door de NSA gecon­troleerde ​“total­i­taire democ­ra­tie”.

Rente

Niet min­der belan­grijk zijn de inmid­dels gemaak­te afsprak­en tussen de Azi­atis­che lan­den onder­ling maar ook buiten de regio zoals met Rus­land, Aus­tral­ië, Zuid-Afri­ka en Brazil­ië om meer in de Chi­nese munt te han­de­len, dan wel gebruik te mak­en van onder­linge val­u­taswaps. Dit is de eerste aanzet om de dol­lar op een zijspoor te zetten. De tweede is om zoveel mogelijk Amerikaanse staatspa­pi­er te dumpen. Ook dat zorgt voor opdri­jv­ing van de rente. Zie hieron­der de oploop van de meest gevol­gde tien­jarige lening die in een paar maan­den tijd met 1,2 pro­cent­pun­ten of met ruim 75% is geste­gen. Dat impliceert een extra rente­last van $204 mil­jard (1,2% op $17 biljoen) op jaar­ba­sis. We hebben het dan nog niet over de uit­staande schuld in de lagere ech­e­lons (stat­en en coun­ties) van over­hei­dss­chulden.

Let wel, een hogere rente doet de waarde van oblig­aties dalen (oblig­atie­fond­sen hebben intussen een gat van ca. $105 mil­jard lat­en vallen), werkt averechts op de beurs ten­z­ij er vol­doende economis­che groei tegen­over staat, maakt lenen duur­der (hypotheken!) maar is gun­stig voor pen­sioen­fond­sen en de spaarders.

Crux

In de huidi­ge schulden­con­text, waarin met nadruk enige hon­der­den biljoe­nen aan derivat­en meespe­len, vormt een oplopende rente een dodelijk elix­er dat tot een regel­rechte mon­e­taire melt­downkan lei­den.

De nieuwe han­del­spoli­tiek waarin de Chi­nese munt bin­nen een beperkt kad­er een cen­trale rol is toebe­deeld alsmede de jacht op edel­metaal, samen met India al voor ca. 2.200 ton, vor­men een evi­dente inlei­d­ing tot het einde van de reser­ves­ta­tus van de dol­lar. Nog­maals, tot dusver is Chi­na nog niet in een posi­tie deze rol over te nemen maar gelet op de jaar­lijkse ​‘intake’ van nage­noeg de halve mon­di­ale goud­pro­duc­tie kan zich dat moment al bin­nen een lut­tel aan­tal jaren aandienen.

Mocht het mon­e­taire sys­teem voor­ti­jdig imploderen dan wordt zelfs reken­ing gehouden met het feit dat goud de rol van de reserve­func­tie al dan niet tijdelijk overneemt, omdat in een nieuwe val­u­taeen­heid een­voudig­weg nog niet is voorzien.

Op het moment dat de dol­lar z’n reserve­func­tie ver­li­est, ontvouwt zich het vol­gende scenario:

• de bond bub­ble implodeert en de staatss­chuld explodeert – de voor­bo­den dienen zich reeds aan
• de sterke waardedal­ing van de dol­lar ofwel een sterke dal­ing van de koop­kracht en een even sterke sti­jging van het pri­js­niveau, daar de import niet langer ​“gratis’ is
• daar alle cen­trale banken ter wereld in de voet­sporen van de Fed zijn getre­den zullen hogere rentes met (hyper)inflatie/deflatie wereld­wi­jd toeslaan
• bij gebrek aan ade­quate mid­de­len brokkelt het Amerikaanse defen­si­eschild wereld­wi­jd snel af als gevolg waar­van locale geopoli­tieke insta­biliteit­en gemakke­lijk kun­nen uit­groeien tot inter­na­tionale conflicten.

Comex

Hoewel het boven geschilderde sce­nario nog wel even op zich kan lat­en wacht­en kan zich tussen­ti­jds een directe aan­lei­d­ing op een ander ter­rein aan­di­enen. Vol­gens diverse rap­porten lopen de kelders van de COMEX (Com­mod­i­ty Exchange) in rap tem­po leeg. De drie groot­ste spel­ers – HSBC met 3,5 miljoen ounces, Sco­ti­aMo­cat­ta met 2 miljoen ounces en J.P. Mor­gan met nog slechts100.000 ounces– zien de bodem in zicht komen. Daarmee ver­liezen ze hun mark­t­grip met het risi­co van een regel­rechte blow-out van deze ​“papier”beurs.

Het mark­er­ingspunt van deze ver­rader­lijke omslag lag waarschi­jn­lijk al bij het ver­zoek van de Bun­des­bank om een deel (300 ton) van hun 1.436 ton uit New York te repa­triëren dat werd afgedaan met een sprei­d­ing over 7 jaar. Dit was een klipp-und-klare indi­catie van een uit­geputte goud­voor­raad beves­tigd door­dat de fysieke uitlev­er­ing op dit moment al meer dan 8 weken ver­trag­ing oploopt. Geen won­der dat de pre­mies in Azië al tot $40 boven de spot­pri­js zijn opgelopen. Nog­maals, de Azi­at­en betal­en graag iets meer in hun niet afla­tende jacht om zo veel en zo snel mogelijk ounces in de wacht te kun­nen slepen.

Nixon

Het feit dat goud nu al voor de zes­de week op rij in back­war­da­tion (spot­pri­js hoger dan de future pri­js) ver­keert, geeft het gebrek aan con­tant fysiek goud aan. Dit fenomeen deed zich eerder voor op de laagtepun­ten in 1999 en 2008 waarop het edel­metaal fors in pri­js begon te sti­j­gen. Boven­di­en is de gold for­ward price, de pre­mie die wordt betaald om fysiek goud of zil­ver zo snel mogelijk uit­geleverd te kri­j­gen voort­durend sti­j­gend. Waar pres­i­dent Nixon op 15 augus­tus 1971 het goud min of meer voor ​‘extinct’ verk­laarde, zou hij thans bij lev­en veel uit te leggen hebben met zijn uit­spraak dat ​‘the dol­lar will be as good as gold’. Z’n raadgev­er was de lat­ere Fed-pres­i­dent Paul Vol­ck­er, de ​“weg­ber­i­jder” van Alan Greenspan.

Immers, de ontkop­pel­ing had niet alleen tot doel om de gouduitverkoop tot staan te bren­gen doch via de ach­ter­deur met een lagere dol­lar tevens de export en daarmee de economie een boost te geven. Zo bli­jf je pres­i­dent! Behalve dat Fort Knox op slot ging, de goud­pri­js aan een drama­tis­che opmars begon, steeg ook de inflatie tot ruim 14% (1979) en kwam er niets terecht van Nixon’s voor­spiegelin­gen. In alle realiteit werd met het ontkop­pel­ings­besluit de wereld met zwevende wis­selko­ersen tot gevolg ​“nogal” om de tuin geleid, zoals dat tot dusver in feite helaas nooit anders is geweest. Hen­ry Ford merk­te al in zijn nada­gen op: ​‘it’s well enough that peo­ple do not under­stand our bank­ing and mon­ey sys­tem, for if the did, I believe there would be a rev­o­lu­tion before tomor­row morn­ing” (als de mensen ons bank- en geldsys­teem zouden begri­jpen, dan zouden we al vóór morgenocht­end een rev­o­lu­tie hebben).

Robert Bron­cel
US Mar­kets