DE FED HEEFT GELIJK, TOT DUS VER
De centrale bank van de VS heeft zich met zijn beleid van agressieve renteverlagingen en kwantitatieve verruiming blootgesteld aan een enorme hoeveelheid van kritiek. De Federal Reserve zou een volslagen onbekende nieuwe weg zijn ingeslagen met dit beleid en de gevolgen voor de Amerikaanse economie zouden niet te overzien zijn. De eerste reacties vanaf de zijlijn waren ook steevast dat het beleid niet werkte omdat de markten aanvankelijk ondanks alle stimuleringsmaatregelen maar bleven dalen. In eerdere artikelen heb ik trachten aan te geven dat het door de centrale bank gevoerde beleid in de eerste plaats niet nieuw is. Het is in de geschiedenis ten minste twee keer eerder op grote schaal toegepast. Ten tweede maken de ontwikkelingen op de financiële markten langzamerhand duidelijk dat het beleid in ieder geval enig effect begint te sorteren.
Het beleid van kwantitatieve verruiming – het op grote schaal laten draaien van de geldpersen – is door de centrale bank van de VS reeds met succes toegepast in de jaren ’30. Het betekende het einde van de meest ellendige baissemarkt uit de financiële geschiedenis. Ook in Japan is het recept op grote schaal aan de zieke patiënt toegediend. Dat het in Japan minder resultaat heeft gehad had meer te maken met het feit dat de centrale bank daar te laat met het middel kwam. Het kwaad was reeds geschied. In tegenstelling tot wat veelvuldig wordt beweerd is het beleid van de Fed niet nieuw.
De aanvankelijke kritiek dat het beleid geen resultaat opleverde wordt door de beurzen momenteel gelogenstraft. De markten zijn inmiddels weer terug op het punt van voor het faillissement van de zakenbank Lehman Brothers september vorig jaar. De golf van pure paniek die over de markten raasde is verdwenen. De angst voor een zware depressie heeft plaatsgemaakt voor de meer realistische vaststelling dat we in een stevige recessie zitten. Zo staat de S & P 500-index na een spectaculair herstel van 40 % weer op het niveau van september vorig jaar. En de rente op 10-jaars staatsleningen is met 3,85 % ook weer terug op het niveau van september vorig jaar na op het dieptepunt van de crisis op slechts 2 % gestaan te hebben. De angst voor deflatie is al weer verdreven door de opnieuw opgelaaide inflatievrees. De hypotheekrente staat op een historisch laag niveau en stelt Amerikaanse huishoudens in staat zich tegen gunstige tarieven te herfinancieren. De rente op bedrijfsobligaties is weliswaar nog lang niet terug op zijn oude niveau maar wel weer enorm gedaald ten opzichte van het dieptepunt van de crisis. En de grondstoffenmarkten zijn bezig aan een opmerkelijke rally.
Het blijft echter wel koorddansen voor de centrale bank. Want het komt er nu wel op aan het beleid tijdig te gaan wijzigen wanneer de markten daarom vragen. Wanneer de rente te vroeg weer wordt verhoogd dreigt de economie weer terug te zakken in de malaise. Wanneer de rente te lang laag blijft loopt de centrale bank het risico de basis te leggen voor een nieuwe speculatieve luchtbel op de financiële markten. Bovendien loert dan het inflatierisico weer om de hoek. Alleen al het feit dat men zich in de financiële wereld de laatste tijd al weer druk maakt om de te volgen exit strategie van de centrale bank is een bewijs van het resultaat van het beleid van de Fed. Deskundigen vragen zich af of de centrale bank de geldhoeveelheid niet te agressief heeft verruimd. En jawel, de markt prijst inmiddels al weer een rente verhoging in voor het einde van dit jaar tot 0,5 % en zelfs tot 2 % voor het einde van 2010!
Ondertussen krimpt de centrale bank de geldhoeveelheid al weer in. De staat emitteert namelijk meer nieuw schatkistpapier dan nodig is. Wanneer deze obligaties door beleggers worden gekocht verplaatsen overtollige liquiditeiten zich van de markt naar het deposito van de Fed. Deze obligaties worden echter door de staat uitgegeven en die wordt beperkt door een door het Congres vastgesteld schuldenplafond. Een betere oplossing zou zijn wanneer de centrale bank zelf obligaties zou kunnen plaatsen om de geldhoeveelheid te kunnen beheersen. Dat heeft de centrale bank reeds voorgesteld en ligt nog ter goedkeuring bij het Congres. Eén van de Fed-leden riep uit dat het taak is van de centrale bank om de drank van de tafels te halen zolang het feest nog gaande is. Daarin lijkt de man wat erg optimistisch want met een werkloosheid van ruim 9 % is er bepaald geen sprake van een feest. Het zou echter geen kwaad kunnen wanneer de Fed tijdig in zijn arsenaal aan stimulerende middelen gaat snijden. Net als professionele wielrenners is het voor de Fed zaak het gebruik van stimulantia niet te overdrijven.
Jan-willem Nijkamp
voor US Markets
DE FED HEEFT GELIJK, TOT DUS VER
12 juni 2009, 16:31
|
US Markets Redactie
| leestijd: 5 minuten
|
moeilijkheid: 11 / 12
|
De centrale bank van de VS heeft zich met zijn beleid van agressieve renteverlagingen en kwantitatieve verruiming blootgesteld aan een enorme hoeveelheid van kritiek. De Federal Reserve zou een volslagen onbekende nieuwe weg zijn ingeslagen met dit beleid en de gevolgen voor de Amerikaanse economie zouden niet te overzien zijn.