DE CIRKEL IS BIJNA ROND

Het week­blad Beleg­gers Belan­gen berichtte op de voor­pag­i­na van zijn meest recente edi­tie dat ​“de beurs er niet meer in gelooft”. Enkele dagen lat­er kopte het NRC Han­dels­blad op zijn voor­pag­i­na dat de ​“koersval het einde mar­keert van de aan­de­len­cul­tus” … En zo zijn er nog opval­lende zak­en die het geloof in de mark­ten doet afne­men … Jan Willem bek­ijkt alles even goed via zijn nieuwe col­umn voor US Mar­kets .…

DE CIRKEL IS BIJ­NA ROND

Het week­blad Beleg­gers Belan­gen berichtte op de voor­pag­i­na van zijn meest recente edi­tie dat ​“de beurs er niet meer in gelooft”. Enkele dagen lat­er kopte het NRC Han­dels­blad op zijn voor­pag­i­na dat de ​“koersval het einde mar­keert van de aan­de­len­cul­tus”. Steeds meer artike­len in de finan­ciële pers mak­en meld­ing van het feit dat aan­de­len­be­leg­gers de afgelopen 14 jaar geen cent hebben ver­di­end. Het gezegde dat een beleg­ging in aan­de­len op de lange ter­mi­jn alti­jd het meeste ren­deert lijkt daarmee gel­o­gen­straft. Aller­lei sen­ti­ments indi­ca­toren sug­ger­eren dat de meeste beleg­gers er na 2 jaar kredi­et­cri­sis de brui aan hebben gegeven en het bijlt­je er bij neer hebben gegooid. Niet zo vreemd na een vol­strekt ram­pza­lig beleg­gings­jaar 2008. Gevol­gd door de slecht­ste start van een nieuw jaar sinds 1900 met een dal­ing sinds de jaar­wis­sel­ing van bij­na 25 %. Nooit eerder startte een beleg­gings­jaar zo slecht.

De afgelopen 100 jaar hebben de mark­ten twee keer eerder soort­gelijke desas­treuze bais­se­mark­ten gek­end. Dat was in 1932 en in 1982. Er zijn de laat­ste tijd al genoeg vergelijkin­gen gemaakt met de beruchte Grote Depressie uit de jaren ​’30. Lat­en we ons daarom beperken tot de bais­se­markt van de jaren ​’70 die eindigde met een bodem in 1982. Ook in 1982 werd een peri­ode afges­loten waarin beleg­gers na maar lief­st 16 jaar weer hele­maal terug waren bij af. In 1966 tik­te de Dow Jones-index na een jaren­lange hausse­markt een – toen­ma­lig – hoogtepunt aan van 995 pun­ten. In 1982 bereik­te deze index een bodem van 776 pun­ten. In 1982 kwam het Amerikaanse week­blad Time met het inmid­dels beruchte num­mer met op de voor­pag­i­na de tekst ​“death of equi­ties”. Zoals we allen weten bleek dat achter­af het start­punt te zijn geweest van de meest spec­tac­u­laire hausse aller tij­den die pas in het jaar 2000 ten tijde van de inter­netlucht­bel zijn einde zou bereiken. 

Voor finan­ciële his­tori­ci zijn de media alti­jd een dankbare bron van infor­matie. Het blijkt steev­ast inter­es­sant wat uit­gev­ers van dag­bladen en tijd­schriften de moeite waard acht­en om op hun voorpagina’s af te drukken. De voor­pag­i­na is tenslotte het uithang­bord voor een krant of – tegen­wo­ordig – een web­site. En uit­gev­ers passen hun aan­bod om com­mer­ciële rede­nen aan hun lez­er­spub­liek aan. Zek­er in een tijd waarin de stri­jd om de lez­ers­gun­st en de adver­teerders grot­er is dan ooit. Zo heeft het weinig zin op de top van een hausse­markt met ver­halen te komen over overge­waardeerde aan­de­len en toekom­stige koers­dalin­gen. Dat wil nie­mand horen. En ver­halen over sti­j­gende beurzen wor­den even­zeer genegeerd ten tijde van diepe malaise. 

Zo ver­sterken de media slechts een reeds bestaande trend waar­door zij de neig­ing hebben een naderend keer­punt volledig te mis­sen. Het is ook om die reden dat zoge­naamde con­trar­i­ans – tegen­draadse beleg­gers die kopen wan­neer koersen laag zijn en verkopen wan­neer ze hoog zijn – hun aan­dacht in dit soort peri­odes juist sterk richt­en op wat de media pub­liceren. Zo verk­laarde sir John Tem­ple­ton – een leer­ling van de in beleg­ger­skrin­gen hoogge­waardeerde Ben­jamin Gra­ham – dat tij­den van groot pes­simisme pri­ma geschikt zijn om te kopen. En zo vertelde War­ren Buf­fett – eve­neens een leer­ling van Gra­ham – recent in zijn nieuws­brief dat opti­misme de vijand is van beleg­gers en pes­simisme hun vriend waarmee hij beleg­gers tra­chtte te ver­lei­den aan­de­len te gaan kopen.

Wat kun­nen we hier­mee? De huidi­ge golf van koers­dalin­gen op de beurzen tonen aan dat beleg­gers terecht zijn gekomen in de capit­u­latiefase. Bij veel beleg­gers met een bewon­derenswaardig groot uithoud­ingsver­mo­gen – want anders zouden zij al lang niet meer in de markt zit­ten – lijkt de max­i­male pijn­grens inmid­dels bereikt. Vaak wordt een bodem gevor­md door wat de Amerika­nen zo mooi noe­men een washout sale. Een niet­sontziende totale uitverkoop op één of enkele dagen waar­bij de beurs eerst volledig instort om ver­vol­gens razend­snel weer op te veren. De bodemverkop­ers nadi­en in totale wan­hoop achter­la­tend. Deze keer is er echter geen sprake van totale paniek maar hangt er een gelat­en sfeer van volledi­ge moede­loosheid over de beurzen. Om die reden zou de beruchte V‑vormige bodem – zoals gemaakt bij een dergelijke washout sale – waar veel anal­is­ten op zit­ten te wacht­en wel eens nooit kun­nen gaan komen. 

Geen totale uitverkoop op de markt maar een sfeer van langza­am uit­dovende inter­esse onder beleg­gers. Aan­vanke­lijk maakt iedereen zich nog druk over het moment waarop de bodem zou moeten wor­den bereikt. Veel anal­is­ten buite­len over elka­ar heen met koers­doe­len waar dat zou moeten zijn. Maar vol­sla­gen uit­geput door een avalanche van koers­dalin­gen maakt op een zek­er moment vri­jwel nie­mand zich daar meer druk om. En wan­neer nie­mand zich er meer om bekom­mert is hij daar: het laag­ste punt. Veel kop­ers had­den daar willen toes­laan maar een­maal bereikt zijn deze kop­ers in geen velden of wegen meer te beken­nen. De meesten hebben inmid­dels plaatsgenomen in de bezemwa­gen. In 1982 sloot het beruchte artikel in Time een jaren­lange bais­se­markt af en startte een enorme beur­shausse. De cirkel is bij­na rond. Zo’n veer­tig jaar gele­den zong Jim Mor­ri­son reeds ​“The future is uncer­tain, the end is always near”. Hij was geen anal­ist maar zanger van The Doors, maar gelijk had hij wel.

Jan-willem Nijkamp
voor US Markets