De chemie van stieren en beren
Iedereen die in contact komt met de wereld van aandelen en obligaties, long en short, Dow Jones en Nikkei die weet het: er zijn periodes van zon en van schaduw, licht en donker, hype en terugval. Wanneer alles opwaarts gaat, vieren de stieren triomfen. Als de hemel betrekt en niets meer lukt, dan slaan de beren toe.
Tot voor korte tijd zocht men voor die golven van euforie en doffe ellende als verklaring kuddegedrag, hysterie, misleiding en noem maar op. Sinds enkele jaren weten we beter, dankzij een nieuwe tak van de wetenschap: de neuro-economie.
Neuro-economie: welke lading dekt deze vlag? Alles is begonnen met een reeks proeven, uitgevoerd aan de Princeton-universiteit, die je vindt zowat halfweg tussen New York City en Philadelphia. Aan proefpersonen werd gevraagd spelletjes te spelen die gingen over geld en het nemen van beslissingen. Intussen volgden de onderzoekers hun hersenactiviteit op, ze namen geregeld bloedstalen en observeerden al hun gedragingen.
Tot voor korte tijd zocht men voor die golven van euforie en doffe ellende als verklaring kuddegedrag, hysterie, misleiding en noem maar op. Sinds enkele jaren weten we beter, dankzij een nieuwe tak van de wetenschap: de neuro-economie.
Neuro-economie: welke lading dekt deze vlag? Alles is begonnen met een reeks proeven, uitgevoerd aan de Princeton-universiteit, die je vindt zowat halfweg tussen New York City en Philadelphia. Aan proefpersonen werd gevraagd spelletjes te spelen die gingen over geld en het nemen van beslissingen. Intussen volgden de onderzoekers hun hersenactiviteit op, ze namen geregeld bloedstalen en observeerden al hun gedragingen.
Uit dit onderzoek zijn opmerkelijke conclusies naar voren gekomen, die nu langzaamaan beginnen door te sijpelen in de wereld van beurzen en makelaars.
Het komt erop neer, dat zowel negatief (‘bearish’) als positief (‘bullish’) sentiment bij beleggers in gang wordt gezet door welbepaalde chemische verbindingen, die bekend zijn in farmaceutische industrie.
Het komt erop neer, dat zowel negatief (‘bearish’) als positief (‘bullish’) sentiment bij beleggers in gang wordt gezet door welbepaalde chemische verbindingen, die bekend zijn in farmaceutische industrie.
Het gaat om serotonine en dopamine, die beide een regelende functie hebben in de hersenen. Hoe minder van het eerste, hoe angstiger je je voelt. Hoe meer van het tweede, hoe rooskleuriger je de zaken ziet. Als we iets negatiefs verwachten, zoals dalende koersen, verlaagt het serotonine-peil. De beer daagt op als de serotonine zakt. Daartegenover staat dopamine. Dat maak je aan als je positieve dingen anticipeert. Helaas is het effect van de daling aan serotonine 2 x groter dan de toename aan dopamine.
Dit te weten verklaart veel. De vrees voor verlies op korte termijn heeft meer effect dan de verwachting dat het na een tijdje toch wel beter zal gaan. Met andere woorden: de emotie is sterker dan de ratio.
Dit merkt men ook als er een euforische storm woedt doorheen de beursgebouwen. De overmaat dopamine brengt de beleggers in een roes, ze blijven bijkopen, gretig naar monsterwinst. De ene steekt de andere aan, de stieren springen wild in het rond.
Dopamine veroorzaakt de irrationele overdrijving waarvoor Alan Greenspan terecht waarschuwde op het eind van de jaren 1990.
Beleggen heeft eigenlijk veel minder te maken met koel en nuchter redeneren dan men op het eerste gezicht zou denken. Want als je een investering wil beslissen, begint je brein duizenden denkpistes uit te proberen. Je neuronen maken miljoenen onderlinge verbindingen, er dienen zich ontelbare oplossingen en beslissingen aan en uiteindelijk stopt het brein met alles op rijtjes te zetten. Dit gebeurt vooral als er veel tegenstrijdige signalen tegelijk zijn, wat typisch is bij het overwegen van beurstransacties.
Wat gebeurt er dan? Wel, dan nemen serotonine en dopamine gewoonweg de zaak over. Op basis van deze chemicaliën zul je beslissen long of short te gaan. Ze zullen je ook aanzetten een positie te sluiten bij de eerste twijfel. Dit legt ook uit hoe gewiekste analisten een aandeel kunnen maken of kraken.
Op basis van de inzichten van de neuro-economie kan men profielen opstellen, waaraan vermogensbeheerders en beleggingsadviseurs moeten voldoen. Alleen diegenen die als het ware emotieloos hun portefeuilles beheren en hun adviezen formuleren, zijn vrij van de funeste invloed van een tekort aan serotonine of een teveel aan dopamine.
Toch maar voorzichtig je glas wijn, bier, water of vruchtensap bestuderen de volgende keer als je makelaar je een drink aanbiedt. Je weet maar met die dopamine.
© Jan Van Besauw
Columnist voor US Markets.…