CRASH 1929: Toen werd het plots stil ..

Voor iedereen die wat met de beurs iets te mak­en heeft bli­jft 24 okto­ber 1929 ofwel ​‘Black Thurs­day’, een datum die als een kille adem in zijn/​haar nek blaast. Was deze beurscrash echt zo bru­taal en onverwacht als het op het eerste gezicht lijkt? Ging de crash gepaard met een vloed­golf aan zelf­mo­or­den?

De crash in 1929 … Hoe zat dat ook weer in elkaar?

Waarom ik de crash van 1929 wil oprake­len? Omdat ik bli­jf hopen dat de lessen die het verleden ons leren nut­tig kun­nen zijn voor de toekomst. En hier­mee bedoel ik de nabi­je toekomst, tussen van­daag de dag en pak­weg enkele maan­den. Dat er op Wall Street iets ern­stigs te gebeuren staat lijkt met de dag duidelijk­er aan het worden.

Goed, lat­en we terugk­eren in de tijd, meer bepaald naar de peri­ode na Werel­door­log I. In de VS begint het ​‘jaz­zti­jd­perk’. De indus­trie bloeit door­dat Europa vra­gende par­tij is voor Amerikaanse goed­eren die de oor­logsver­liezen moeten com­penseren. In de VS zelf is de vraag naar bijvoor­beeld auto’s en radio’s spec­tac­u­lair. Tussen 1919 en 1929 ver­driedubbelt het aan­tal per­so­n­en­wa­gens en neemt het aan­tal radio’s toe van 60 naar 840 mil­lioen. Er wer­den nieuwe behoeften gecreëerd, van koelka­s­ten over naaima­chines tot speed­boten en waterski’s. 

In ontel­bare bio­scopen zat het pub­liek te geni­eten van ice­cream en pop­corn. Het was het hoogtij van de charleston en Lind­berg deed zijn solovlucht over de oceaan. De roar­ing twen­ties, zeg dat wel. De pres­i­dent Calvin Coolidge toen Deze goede man kon het alle­maal niet meer zo goed vol­gen, vol­gens hem was er in de States een peri­ode van groei gaande die nooit meer zou eindi­gen. Hij hield het voor bekeken in 1929, ging met pen­sioen en werd opgevol­gd door Her­bert Hoover, die de vier jaar van zijn pres­i­dentschap niets anders dan cri­sis zou kennen. 

In de VS flo­reerde de indus­trie. Alle dagen wer­den er meer auto’s verkocht, waar­voor rub­ber­ban­den nodig waren, wegen, motoren, metaal, verf, tex­tiel en noem maar op. De réclame vond haar weg naar de radio­sta­tions, bio­scopen en grote bor­den langs de weg en op de hevels van huizen. Ook toen werd er vrolijk geld geleend voor het bouwen van nieuwe huizen.

Yank-met-de-pet had al vlug door, dat in het kiel­zog van al dat indus­triële feestge­druis de aan­de­lenko­ersen noord­waarts gin­gen. En wat deed hij? Juist, aan­de­len kopen. En als hij niet goed wist uit welke sec­toren hij zijn keuze ging mak­en, kocht hij aan­de­len­fond­sen, gul aange­bo­den door ​‘gespe­cialiseerde’ fir­ma’s die bij bosjes als van tussen de straat­ste­nen van New York, Chica­go of Seat­tle te voorschi­jn kwamen. 

Deze fir­ma’s kocht­en aan­de­len­pakket­ten en boden ze tot beleg­gings­fond­sen gegroepeerd aan, net zoals nu nog gebeurt. In de roar­ing twen­ties was er wel een nuance: de fir­ma’s leen­den geld bij banken om hun aankopen te financieren. Omdat ze zoveel winst maak­ten, leen­den ze zelf hun geld verder aan weer andere beleg­gings­fir­ma’s enzovoort. Dat lenen werd een nationale sport (en dat is het in de States nog alti­jd), ook het kopen van aan­de­len gebeurde met geleend geld. 

Iedereen sprak over Wall Street, iedereen droomde van slapend rijk te kun­nen wor­den. En het zag ernaar uit, dat die droom waar zou kun­nen zijn. Kijk even naar het link­erdeel van onder­staande chart, die toont hoe het vanaf de jaren ​’20 alleen maar bergop ging. Er was schi­jn­baar geen vuilt­je aan de lucht. Wat er nadi­en gebeurde weten we wel .…..

Dat is de achter­grond waarop zich in 1929 het beursdrama 
afspeelde, waaraan drie data zijn verbonden:

Black Thurs­day: 24 okto­ber 1929
Black Mon­day: 28 okto­ber 1929
Black Tues­day: 29 okto­ber 1929

Maar 24 okto­ber was niet de grote ver­rass­ing zoals men het wil lat­en uitschi­j­nen. Een datum, die wat ver­dron­gen is, is maandag 21 okto­ber 1929. Toen had men al kun­nen weten dat er iets heel erg loos was. Naar diege­nen die probeer­den te ver­wit­ti­gen luis­ter­de men niet 

Wie luis­ter­de trouwens naar Alan Greenspan wan­neer hij op 5 decem­ber 1996 het had over ​‘irra­tional exhuber­ance’ met betrekking tot de technologie-zeepbel? 

Tick­er­tape:

Op maandag 21 okto­ber 1929 was op Wall Street het ver­han­delde vol­ume abnor­maal hoog: bij­na 6,1 miljoen stuks tegen­over ca 4 miljoen nor­maal. Dit kon de ​‘tick­er tape machine’ niet vol­gen. Deze machine was rev­o­lu­tion­air in die tijd, omdat ze langs telegrafis­che weg let­ters en cijfers kon over­seinen in plaats van morsetekens. 
De gegevens ver­sch­enen op een strook papi­er, de tape. Ze kreeg haar naam door het tikkende gelu­id dat ze maak­te. De namen van aan­de­len wer­den gecodeerd. Die soort coder­ing bestaat nog alti­jd, we spreken van de ​‘tick­er’ van een aandeel.

Als die machine uitviel, gaf dat aan­lei­d­ing tot paniek. Want plots kon je niet meer weten of je order was uit­gevo­erd, of welke de laat­ste koers was. Eigen­lijk het­zelfde als nu opeens de com­put­ers zouden crashen. Wel, op maandag 21 okto­ber had­den de tick­er tapema­chines door de grote stroom van orders op Wall Street een ver­trag­ing van ongeveer een uur. De reden moet geweest zijn dat te veel orders ineens wer­den doorgegeven. Het gevolg was onzek­er­heid, gevol­gd door blinde paniek-verkoop. De Dow Jones kreeg zijn eerste opdoffer.

De dagen erna ver­liepen stor­ma­chtig. Er werd nog verkocht, maar ook teruggekocht, waar­door de 
koersen wat opliepen. De meest dwaze bericht­en ver­sch­enen in de kran­ten en wer­den geho­ord op de radio. Een soort waanzin maak­te zich meester van de VS. De klap op de waanzin-vuurpi­jl kwam van een Yale-pro­fes­sor, de heer Irv­ing Fish­er. Op 23 okto­ber, een dag voor de echte crash, beweerde hij doo­dleuk dat het­geen de maandag voor­di­en gebeurde, een soort gezonde her­schikking van de markt was, en dat de VS een ​‘per­ma­nent plateau van wel­vaart’ had bereikt. De koersen waren nog lang niet op hun top, dus beste mensen, geen zor­gen, alles bli­jft onder con­t­role, zo beweerde de prof van Yale. 

De CRASH:

Toen gebeurde het ! De val klapte dicht op don­derdag 24 okto­ber 1929, Black Thurs­day. Die dag wer­den bij­na 13 miljoen aan­de­len ver­han­deld. De tick­er tape machine liet het 1,5 uur afweten. Banken en Bro­kers wer­den bestor­md door verkooplusti­gen. Paniek­gol­ven raas­den door de strat­en van New York en andere grote ste­den. Er waren onge­con­troleerde bericht­en over 
zelf­mo­or­den. Bro­kers zouden zich ver­hangen hebben, een groep van 11 spec­u­lanten zou van een torenge­bouw gespron­gen zijn. In de namid­dag kwa­men pogin­gen tot kalmeren van de gemoed­eren, waar­van de meest opmerke­lijke het optre­den was van de heer Richard Whit­ney, vice-pres­i­dent van de NYSE en bro­ker voor J.P. Mor­gan. Tot aan zijn enkels wadend door de verkoop­sor­ders en de tick­er tapes ging hij van de ene NYSE-han­del­spost naar de andere en hij plaat­ste omvan­grijke kooporders. Dit feit bereik­te de strat­en van New York en het werd ver­meld via de radio en de andere per­skanalen. Op slag kon men opnieuw glim­lachen. De bui leek voorbij.

Vri­jdag 25 en zater­dag 26 okto­ber waren geen opmerke­lijke dagen voor Wall Street. Wie ver­loren had, lik­te zijn won­den. Er werd hier en daar zelfs bijgekocht. De koersen schom­melden zijwaarts. Iedereen hoopte dat de banken tussen­bei­de zouden komen, zoals in de pers gesug­gereerd werd. 

Op maandag 28 okto­ber, Black Mon­day, bleek de inter­ven­tie van de banken ijdele hoop. Er gebeurde hele­maal niets meer om de sit­u­atie te red­den. Er kwam geen Richard Whit­ney meer opda­gen. Verwacht­ing sloeg om in wan­hoop. Meer dan 9,25 miljoen aan­de­len veran­der­den van eige­naar. De koersen kelderden. 

Voor de beurs­ge­bouwen verza­melden zich woe­dende menigten. Kran­ten die sussende artikels pub­liceer­den, wer­den niet meer geloofd. Het einde van een tijd­perk van waanzin, hoop en bedrog was voor­bij. De koersen kelder­den voort de peri­ode nadi­en en een grote depressie werd het gevolg hier­van. De waarheid was ook toen dat over­dri­jven niet kan bli­jven duren.

2007

Hier­boven hebt u de gang van zak­en kun­nen lezen van wat er gebeurde tussen pak­weg 1920 en tot na de big one. Trouwens, het werd enkele jaren gele­den door Jan van Besauw bij elka­ar gezocht en toen in een goed gelezen col­umn ver­w­erkt. Als u het goed hebt gelezen dan merkt u dat er veel overeenkom­sten zijn met wat er nu gaande is.

Nu de dag van van­daag is het niet veel anders, de sto­plicht­en op de kruis­ing staan aan bei­de kan­ten op groen en men rijdt dus blind­elinks door zon­der ons zor­gen te mak­en dat er van de andere kant iets aan kan komen. Dat gaat goed tot het moment dat het botst, en goed ook. Er hebben zich al enkele inci­den­ten voorgedaan maar tot nog toe zon­der ern­stige slachtof­fers want de hulp­di­en­sten waren snel ter plaatse. Toch hebben we het momen­tum zo goed als zek­er nu bereikt, de val zal dichtk­lap­pen en op een moment kan men het puin niet meer opruimen zoals al enkele keren werd gedaan de afgelopen maan­den. Kor­tom, het is een kwest­ie van tijd voor dat het finan­ciële kaarten­huis in elka­ar stuit.

Andere anal­is­ten zijn toch posi­tief over de markt?

Als u het ver­slag van 1929 hebt gelezen dan merkt u dat het toen niet anders was, het waren niet alleen de anal­is­ten maar ook de grote bazen van de beurs en de banken die in koor riepen dat er niets aan de hand was, hopelijk ziet u in dat het nu niet anders is want blijk­baar willen de grote heren geen onrust. En waarom niet? Omdat de glob­ale finan­ciële mark­ten nu een­maal met vele dunne draad­jes met elka­ar ver­bon­den zijn en als er daar enkele van wor­den doorgeknipt om wat voor reden dan ook we het nev­er nooit tegen kun­nen houden. 

Val­u­ta:

Ik wil nog steeds aangeven dat de grote val zal wor­den ingeleid door een cri­sis bij een grote val­u­ta. De meest logis­che oorza­ak zal zijn het plots veel sterk­er wor­den van de YEN tov de dol­lar.… Te weten, val­u­ta­han­del stopt nooit, dat gaat ²⁴⁄₇ door ofwel dag in dag uit overdag en in de nacht… 

Guy Boscart
US Markets