Count down

Zow­el in de V.S. als bin­nen de EU liggen er thans onmo­gelijke beslissin­gen in het ver­schi­et. De hoedanigheid van deze beslissin­gen is in feite al niet meer rel­e­vant. Politi­ci en cen­trale bankiers wrin­gen zich nog wel in even onmo­gelijke bocht­en om te red­den wat er nog te red­den valt, ter­wi­jl ​‘the point of no return’ reeds is gepasseerd.

Alsof je de paus hoort zeggen dat de hemel niet heilig is, liet ​‘Uncle’ Ben zich vorige week ont­vallen dat de ​‘mon­e­tary pol­i­cy can­not be a panacea’ (de mon­e­taire poli­tiek is geen won­der­mid­del). Met andere woor­den, toegeven dat zijn beleid op onder­staande pun­ten domweg heeft gefaald:

• de economis­che groei is ondanks een injec­tie van $2.300 mil­jard in 2 jaar zelfs teruggevallen van 2,8% in 2010 naar 1,8% in het eerste kwartaal 2011
• de banken zijn nauwelijks of niet tot kredi­etver­strekking te bewegen
• de vast­goed­markt ver­keert nog steeds ​“in de afdal­ing” (op een lan­delijk gemid­delde thans van min 33% sinds 2006, vol­gens de Case-Shiller Index)
• de werk­loosheid beweegt ​“offi­cieel” boven de 9% en in werke­lijkheid boven de 16% (Shad­ow­Stats) onder een net­tover­lies van 7 miljoen banen sinds 2008
• de inflatie ligt zoge­naamd op 3,2% (jaar­ba­sis) maar vol­gens Shad­ow­Stats ligt deze tussen 7% en 8%, ter­wi­jl de deur voor hyper­in­flatie is opengezet
• de Fed is nu de groot­ste cred­i­teur van de V.S., ruim twee maal grot­er dan Chi­na dat al heeft gewezen op cat­a­stroph­ic con­se­quences’ (uit­spraak van Pub­lic Bank of China!)
• ter­wi­jl de staatss­chuld als gevolg van de oplopende teko­rten (fed­er­aal dit jaar op 10,7% exclusief de teko­rten op stedelijk, coun­ty- en sta­ten­ter­rein) in pro­cen­ten van het BBP vol­gens het IMF in 2016 zal oplopen naar 112% ofwel wijst op insolventie
• de verk­wansel­ing van de dol­lar als reservevaluta 

Boven­staand bericht stond in de Engelse Guardian

Bericht­en die in de richt­ing van stagflatie (economis­che stag­natie in com­bi­natie met inflatie) wijzen. Slo­gans als ​“Oba­ma bakt er niets” en ​“riots are in the cards” onder ver­wi­jz­ing naar plaat­jes van de rellen in Grieken­land, doen inmid­dels opgang.

Europa
In Europa is het beeld beslist niet aan­lokke­lijk­er. Wat onze lieve Heer ver­hoede is dat het advies van ​“onze” Nout het Euro Sta­bil­isatie­fonds (zo schi­jnt dat te het­en) met nog eens een slordi­ge €750 mil­jard (mede door de PIIGS gegaran­deerd!) uit te bouwen, wordt opgevol­gd. ​‘This stu­pidy MUST stop’. Door het Griekse prob­leem met meer schuld ​“op te lossen” zoals dat op soort­gelijke wijze met de ​‘banks too big fail’ gebeurde, wordt juist het bestaan van de munt nog verder onder­graven! Nota bene pre­cies dat­gene waar­toe ​“onze” cen­trale bankiers ter bescherming van onze koop­kracht nu net niet waren benoemd!

Boven­di­en heeft de ECB vol­gens een gepub­liceerd rap­port van de hier te lande niet erg bek­ende maar niet­temin gerenom­meerde Engelse denk-tank ​“Open Europe” al voor meer dan €400 mil­jard aan prob­lema­tis­che schulden op de bal­ans staan. Dit is tegen alle ECB-regels in als gevolg van poli­tieke druk vanu­it Frankrijk, reden waarom Merkel boos was op Sarkozy. Dat ​“vuilt­je” diende afgelopen week­end te wor­den weggewerkt.

Met een lever­age van bij­na 25% (er hoeft maar 4% niet meer afgelost te wor­den om onderuit te gaan) staat de ECB er bij­na even beroerd voor als Lehman met 30% lever­age in 2008. Als de helft van de Griekse schuld zou wor­den afgestem­peld, raakt de ECB al redelijk uit zicht en is het met de euro gedaan. Een en ander zou reden zijn voor grote com­motie. Een ​‘spillover’ naar de andere PIIGS met miss­chien zelfs Frankrijk en Bel­gië in het kiel­zorg zal bloot leggen met hoe weinig ​‘checks and bal­ances’ het akko­ord van Maas­tricht des­ti­jds ​“met veel ent­hou­si­asme” in elka­ar is geknut­seld.

Maar ook Amerikaanse banken zit­ten met een aanzien­lijke voor­raad aan aller­lei Europees ​“rom­mel­pa­pi­er” in hun maag. Voorts stond er in de Wall Street Jour­nal (alti­jd scheutiger met Europese ​“schan­daalt­jes”), dat Moody’s heeft gedreigd met een afwaarder­ing van de kredi­et­waardigheid van drie grote Franse banken: BNP Paribas, Crédit Agri­cole en Société Générale. Wie vol­gt en ook Ital­ië staat voor afwaarder­ing op de nom­i­natie. Vreemd niet­temin dat de rat­ing bureaus nu intussen wel alert zijn.

Vuur
Het IMF bij monde van Jose Vinals bracht te berde dat ​‘Wash­ing­ton and Euro­pean debt-rid­den coun­tries are play­ing with fire unless they take imme­di­ate steps to reduce their bud­get deficits’. En voorts: ​‘we have now entered very clear­ly into a new phase, which is I would say, the polit­i­cal phase of the cri­sis’. Woor­den die er bepaald niet om liegen en voor een half ver­staan­der al niet mis te ver­staan zijn. Van de Europese en Amerikaanse groe­ici­jfers hoeven we boven­di­en geen verwachtin­gen te koesteren ter zake van aantrekkende werkgele­gen­heid en hogere lonen om zodoende de geld­pers een beet­je met rust te kun­nen lat­en.

Reële scenario’s
De finan­ciële toekomst van de V.S., Europa en Japan hangt nog slechts aan een zij­den draad­je, want wie wil nog langer in nage­noeg waarde­loos staatspa­pi­er zit­ten dan alleen de staats­bank zelf? Intussen is het voor beleg­gers inter­es­sant na te gaan welke scenario’s zich ver­vol­gens kun­nen ont­plooien. Lat­en we eerst de euro bij de kop nemen. De implosie hier­van kan al wor­den ingeleid na afwi­jz­ing van de door de Griekse regering voorgestelde onge­ho­ord zware bezuinig­ings­maa­trege­len in het par­lement vol­gende week. Er zal ongetwi­jfeld reken­ing wor­den gehouden met een mogelijke volk­sop­stand en een dreigende werk­loosheid van ca. 20%! De Griekse ​“tragedie” houdt de vol­gende ontwik­kelin­gen in:

1. Grieken­land gaat op de fles, stapt uit de euro en zal hoe dan ook won­den moeten gaan likken; de Grieken zelf zijn niet dom, halen intussen hun geld van de bank en gaan en masse voor goud
2. de ​‘cen­ter point’ van de schulden­cri­sis ver­plaatst zich naar de overige zwakke broeders
3. “Maas­tricht” komt op z’n gat te liggen
4. de rest van Europa zal ook won­den moeten likken want Grieken­land in de uitverkoop lei­dt ongetwi­jfeld tot nog meer spanningen
5. de essen­tie van de opzet van de euro (weg­ne­men van de Franse angst voor een ​“wederop­stand­ing” van een verenigd Duit­s­land in 1990) komt eve­neens onder zware druk te staan
6. Ned­er­land zou met Duit­s­land en enkele andere relatief ​“gezonde” lan­den onder aanzien­lijk strin­gen­tere voor­waar­den een ​“neu­ro” kun­nen starten
7. het ophogen van het schulden­pla­fond in de V.S. zal onder nog grotere druk komen te staan
8. inter­na­tion­aal zal de in euro’s gestelde schuld in het luchtledi­ge komen te hangen met een zeer reële kans van een ​‘bond’ explosie met sterk klim­mende rentes
9. een dou­ble-dip recessie aan bei­de zij­den van de oceaan is dan een eufemisme
10. de beurzen zullen zich hier­aan niet kun­nen onttrekken
11. de dol­lar en euro houden op waarde­pa­pi­er te zijn (door Chi­nees pres­i­dent Hu Jin­tao intussen bestem­peld tot ​“pro­ducten van het verleden”) met als gevolg een veel grotere volatiliteit op de inter­na­tionale finan­ciële mark­ten tot­dat een nieuw ruilmid­del (goud, zil­ver eventueel in een mand­je gemengd met olie en/​of andere grond­stof­fen) voor enige rust zal zorgen
12. teneinde de hoog opgelopen schulden in edel­metaal c.q. andere grond­stof­fen te kun­nen ​“accom­mod­eren” zal aan alle tan­gi­ble assets een heel ander koop­kracht­plaat­je komen te hangen.

Als we uit­gaan van een uit­stel­pro­ces in Europa en het offi­cieel stop­pen van quan­ti­ta­tive eas­ing in de V.S. per 30 juni a.s. wat zijn dan de gevol­gen? Waar de geld­pers tot dusver de economie op een zacht pit­je wist te houden, lijkt het voor de hand te liggen dat het stopzetten van de QE2 waarmee maan­delijks $75 mil­jard aan staat­slenin­gen werd overgenomen lei­dt tot:

• tijdelijke sti­jging van de dollar
• tijdelijke dal­ing van alle in dol­lars geno­teerde grond­stof­fen inclusief olie (belan­grijk i.v.m. de inflatiedreig­ing in de V.S.)
• sti­jging van de rente 
• ste­vige beurscorrectie
• afne­mende economis­che bedrijvigheid
• beleg­gers gaan over tot cash voor wat het dan nog waard is.

Ook dan ligt de tweede ​“dip” voor ​“het oprapen”, een eventuele overeen­stem­ming inza­ke ophoging van het schuld­pla­fond in de V.S. buiten beschouwing latend. Zon­der ophoging dreigt er een lev­ens­grote default. maar die dreigde al vanaf 2008!

Geen uitweg meer
In Europa is met hulp aan Grieken­land het prob­leem niet opgelost zomin Q3 ver­mag om erg­er in de V.S. te voorkomen. Vol­gens pro­fes­sor ​“Doem” Roubi­ni zal de Fed nog vóór het eind van dit jaar de geld­pers weer ​“offi­cieel” aanslin­geren. Kri­j­gen we dan het omge­keerde sce­nario? Wel, in de eerste plaats zal duidelijk wor­den dat de dol­lar als laat­ste speelka­art volledig zal wor­den zoek gespeeld en cred­i­teuren naar hun dol­larkoop­kracht kun­nen fluiten. Dat impliceert tevens de ineen­stort­ing van de Trea­suries en tegelijk een ste­vige rentesti­jging.

Voorts zal de beurs met Q3 ver­moedelijk wel weer wat opv­eren maar niet meer de huidi­ge niveaus weten te bereiken. Dat geldt niet voor de com­modi­ties met edel­metaal voorop die dan meer en meer de mon­di­ale mon­e­taire rol gaan opeisen. Tegelijk­er­ti­jd zullen de V.S., Europa en Japan dank zij de opge­bouwde ​“schuld­com­plex­en” in een economisch/​politieke bijrol wor­den gedron­gen. De totale schuld in de V.S. ligt thans op bij­na vier maal het BBP, vooropgesteld dat de rente op stand ​“nul” bli­jft staan. Ruim 60% van de uit­staande Amerikaanse schuld dient bin­nen vier jaar geher­fi­nancierd c.q. afgelost te zijn. In dit bestek is geen reken­ing gehouden met de oplopende bud­get­taire teko­rten. Voor Europa valt deze optel­som nog niet te bereke­nen, mede hangende de ontwik­kelin­gen bin­nen de PIIGS met Bel­gië en Frankrijk op de wip zal dit een even weinig ver­hef­fend beeld lat­en zien.

Intussen gaan er aller­lei gerucht­en dat de QE3 kaart al is getrokken en op een andere manier zal wor­den afge­speeld dan de voor­gaande QE’s (een ver­slaafde kri­jg je immers moeil­ijk meer op eigen benen) zoals het opgelegd onder­bren­gen van nieuw staatspa­pi­er bij pro­fes­sionele par­ti­jen als verzek­er­aars en pen­sioen­fond­sen. Daar kan ook nog wel wat ​“rom­mel” bij!

Heftige volatiliteit in het ver­schi­et
Bij dit alles dient tevens reken­ing te wor­den gehouden met heftige schom­melin­gen op diverse mark­ten die vooral zullen wor­den veroorza­akt door zgn. high fre­quen­cy trades van de grote han­delshuizen, waarmee duizen­den zgn. short bet trans­ac­ties bin­nen enkele sec­on­den kun­nen wor­den uit­gevo­erd met onbe­gri­jpelijke uit­sla­gen tot gevolg. Naar­mate de soft­ware op dit ter­rein ver­betert, zullen steeds agressie­vere strate­gieën wor­den toegepast. Dit heeft niets meer te mak­en met de wet van vraag en aan­bod maar rust uit­slui­tend op ultra­ko­rt han­de­len van op sec­on­den verkre­gen voorken­nis van inge­brachte beur­sor­ders. Een ​“fout” voor­proe­f­je hier­van zagen we een jaar gele­den toen New York op één dag ​“zo maar” 8% daalde. Zolang er met ander­mans geld wordt gew­erkt is het risi­co natu­urlijk ​“nul”! Ook op de New Yorkse COMEX ging het als gevolg van dit fraud­uleuze han­de­len al een keer fout met olie.

Ondanks alle ​“pret­tige” vooruitzicht­en veran­dert de macro pic­ture niet:

• de bevolk­ing­sex­plosie vordert ges­taag met nu ruim 70 miljoen per jaar
• de snelle groei van de mid­den­klasse in Azië en in som­mige lan­den in Zuid-Amerika
• de verder toen­e­mende schaarste aan natu­urlijke hulp­bron­nen (water, voed­sel, energie, (edel)metalen etc.)
• de gelei­delijke maar onver­mi­jdelijke shift van ​“fos­siel” naar ​“groen”
• de onver­mi­jdelijke shift van ​“papi­er” naar hard assets – dat kan ​“hard” gaan (!)
• de ver­gri­jz­ing in het West­en en Japan die de schulden­posi­tie bemoeilijkt
• een ver­sneld optre­dende dal­ing van de koop­kracht door hogere las­ten en inflatie.

Door opti­maal te anticiperen op bovengeschet­ste ontwik­kelin­gen kan de count down rustig wor­den afgewacht. Alleen de tim­ing van de ontwik­kelin­gen vormt de enige onbek­ende schakel. Dal­ing van de S&P bene­den het niveau van 1250 pun­ten zou een vinger­wi­jz­ing kun­nen zijn.

In tegen­stelling tot de lancer­ing van QE1 en 2 zal bij 3 geen sprake meer zijn van een ​“wederop­stand­ing” van de beurs. Op onder­staande chart is goed te zien wan­neer QE1 ophield en QE2 werd gelanceerd.


Robert Bron­cel (met kopie aan bankpres­i­dent Nout Wellink)
Pub­li­cist US Markets