China heeft met de grote dollarreserve een financieel wapen als de Verenigde Staten druk blijven uitoefenen om het Chinese handelsoverschot terug te dringen via sancties of een revaluatie van de Chinese valuta, de renminbi ofwel yuan genoemd. Vorige week verschenen er berichten dat China de dollar zou kunnen breken mocht het zover komen.
-
De berichten zijn speculatief en alweer gesust maar het is een onderwerp waar wat gedachten bij verschijnen. China bezit voor ongeveer 1,3 biljoen dollar aan buitenlandse reserves en een groot deel hiervan is geïnvesteerd in Amerikaanse staatsobligaties. Het zou hiermee de momenteel al niet te sterke dollar in elkaar kunnen laten donderen. Andere mogelijke gevolgen zijn een sterk stijgende lange rente en de financiële markten die het dan zwaar te verduren krijgen.
De Chinezen zijn gebaat bij een lage koers van de yuan, een lage wisselkoers helpt bij het exporteren van producten naar het buitenland en het creëren van een sterk handelsoverschot. De Verenigde Staten vinden dat de yuan te laag staat en willen de Chinezen dwingen om iets aan het handelsoverschot te doen door middel van importheffingen. De Chinezen dreigen op hun beurt de grote berg aan staatsobligaties waarmee de Amerikaanse overconsumptie is gefinancierd in te zetten voor politieke motieven.
Wanneer de yuan in waarde zal stijgen zullen Chinese producten duurder worden en het is niet onwaarschijnlijk dat bedrijven op zoek gaan naar andere goedkope Aziatische landen voor hun arbeidskrachten. Wanneer China geen trek meer heeft in de Amerikaanse schatkistpapieren moet de VS op zoek naar andere geldschieters en dat kan ook voor moeilijkheden zorgen, het wereldwijde vertrouwen in het groene papier ebt weg.
Het is echter niet logisch dat China een financiële atoombom in wil zetten, wie een dergelijke bom gooit krijgt ook een hoop narigheid terug. Wanneer het een crash van de dollar veroorzaakt betekent dit dat er wereldwijd schade van gevoeld zal worden en daar is China ook de dupe van. De Chinese groei wordt grotendeels veroorzaakt door de sterke groei van investeringen en nog niet bepaald door de Chinezen zelf. Wanneer het ineens minder kan exporteren zal China met nog meer overcapaciteit te maken krijgen door de overinvesteringen van de afgelopen jaren. China heeft daarom baat bij een gezonde wereldeconomie om haar producten te kunnen blijven afzetten en zelf ook aan een crisis bespaard te blijven. Daarnaast zal China door het dumpen van bezittingen de waarde ervan zien dalen en daar lijkt het evenmin bij gebaat. De laatste berichten die zondag vanuit China verschenen bevatten sussende woorden en onderstrepen het belang van haar dollarreserves en stabiliteit in het financiële systeem. Reken er dus niet op dat China vreemde capriolen uit gaat halen maar dat het onder huidige omstandigheden in een machtigere positie komt mag duidelijk zijn.
Het hele verhaal van groeiende afhankelijkheid en opkomende machtsposities doet me denken aan een mix van oud-economen genaamd Malthus en Ricardo die in dezelfde periode leefden. Ik zal die gedachte hieronder toelichten.
Aan het einde van de 18e eeuw beschreef de Engelse econoom Malthus dat er maatschappelijke ellende kon gaan ontstaan wanneer de bevolking (consumptie) sneller zou groeien dan de economie.
Malthus, voluit Thomas Robert Malthus, was een pessimist en heeft zijn gedachtegoed tot op de dag van vandaag niet waargemaakt. Malthus hield zich bezig met de demografie en zijn idee was dat overbevolking een gebrek aan grond en voedsel zou veroorzaken. In zijn optiek was de groei van de bevolking meetkundig en de groei van de voedselvoorziening rekenkundig. Hij hield hierbij onvoldoende rekening met andere factoren zoals de groei van de productiviteit.
Niet veel later kwam een ander econoom David Ricardo, wiens ouders voor zijn geboorte uit Nederland waren geëmigreerd naar Engeland, met het comparatieve voordeel dat inspeelt op de voordelen van de internationale handel. Als elk land zich richt op het product dat zij het meest efficiënt produceren kan zou het welvaartspeil door middel van internationale handel moeten stijgen.
De mogelijkheid om voordeel uit internationale handel te halen zit in het feit dat kosten opwegen tegen de voordelen die de handel biedt. De internationale handel is tegenwoordig een zeer belangrijke factor voor het welvaartspeil. Zo belangrijk dat het ook een groeiende afhankelijkheid schept gezien een welvarend land een groot deel van haar consumptie haalt uit goedkopere landen. Men zoekt naar evenwicht door onevenwichtige handel te bedrijven. De rol van exporterende landen wordt daarmee belangrijker en zorgt ervoor dat het aanbod op de grote vraag aan kan blijven sluiten.
Mede dankzij voordelen van internationale handel kan de bevolkingsgroei waar Malthus het over had, of beter gezegd de totale consumptieve bestedingen (de consumptie is waar het werkelijk om gaat), blijven groeien zonder dat er ellende in de samenleving ontstaat. Er kan echter een punt ontstaan waarbij de totale vraag naar goederen en diensten onevenredig hoog wordt. De maatschappij leeft dan boven haar stand, het raakt verzot op goedkope consumptie en vergeet naar de dikte van de portemonnee te kijken. Eenmaal gewend aan een bepaalde levenswijze is het moeilijk afstand te nemen. Het land waarvan wordt gekocht produceert meer dan het zelf nodig heeft en zal met de behaalde inkomsten meer macht kunnen ontwikkelen.
Schuldenberg VS
De VS is nu op het punt beland dat het een groeiende berg van schulden aan het buitenland heeft. Doordat er steeds meer uit minder ontwikkelde economieën en met name China wordt gehaald groeien de economieën en stijgen de prijzen wereldwijd. Als het ware wordt er deflatie geïmporteerd uit minder ontwikkelde landen en schulden met inflatie geëxporteerd. Niet alleen worden grote economieën zo afhankelijker van minder ontwikkelde economieën, het zorgt er ook voor dat die economieën zelf ook sterker worden. Deze toename kan voor wisselende machtsposities zorgen en uiteindelijk de kop gaan kosten aan het grote rijk, de VS in dit geval. Net als onevenredige groei ieder machtig rijk in de historie heeft platgelegd. Er zijn in de geschiedenis een hoop voorbeelden te noemen van verloren grootmachten waarvan tegenwoordig geen schijn meer over is. Is dit wat de VS op lange termijn te wachten staat? Het zal er ooit van moeten komen dat de VS niet meer op nummer 1 staat op economisch gebied, voorspellingen gaan dat China rond 2040 de VS voorbij zal gaan. Tenzij de illuminati er anders over denken, maar daar geloof ik niet zo in.
China is een kanshebber om de macht vroeg of laat over te nemen. Wel moet er rekening worden gehouden met het feit dat de Chinese economie niet bepaald vrij van risico’s is. De Chinese economie is oververhit en kent overcapaciteit, het maakt vooral producten voor het buitenland terwijl Chinezen zelf nog relatief weinig consumeren en vergeleken met de rest van de wereld per hoofd van de bevolking nog vrij arm zijn. Op interne kracht is de economie nog niet sterk. China wordt gezien als de werkplaats van de wereld. Producten zijn mede goedkoop doordat bedrijven arbeiders nauwelijks sociale voorzieningen geven en zonder tegenprestatie schade aan het milieu kunnen toebrengen. De kwaliteit van de maatschappij loopt nog vele jaren achter op die van de westerse wereld. Verder zorgen de werkgelegenheid en sociale (on)zekerheid voor een bron van onrust. De officieuze werkloosheid is betrekkelijk hoog en China heeft amper een sociaal vangnet. De economie moet met ongeveer 8% per jaar groeien om voldoende banen te creëren. Het land kent daarnaast corruptie en het bankwezen is nog niet bepaald solide, er staat een groot aantal oninbare leningen uit. Chinezen staan bekend als harde werkers met lage lonen, wanneer het economisch minder voor de wind gaat en fabrieken leeg komen te staan kan er in de samenleving sociale onrust uitbreken. Westerse economieën zitten wat meer solide in elkaar om dit op te vangen, of er moeten echt gekke dingen gebeuren. Ook al zou China over een x aantal jaar de Verenigde Staten als economische grootmacht inhalen, het is kwalitatief nog ver verwijderd van het Westen. Een land waar de mensen op straat tuffen, in de praktijk zowel links als rechts rijden (schokkend maar waarheidsgetrouw filmpje met ongevallen van het Chinese “blik op de weg”), niet netjes op hun beurt wachten of honden en katten eten is nog veel te primitief en kan onmogelijk de functie van wereldleider bekleden, het heeft in dat opzicht nog een lange weg te gaan.
China kan de wereld in veel opzichten veranderen. Het brengt onder andere milieuschade toe (waar wij ook aan meewerken) en zorgt ervoor dat de vraag naar en prijzen van grondstoffen hard stijgen. Uiteindelijk is het niet de groei van de economie maar de kwaliteit van het leven dat het zwaarste weegt en ik zie China daar nog niet te veel aan denken. Hoe dan ook heeft China als het kan blijven timmeren aan de weg nog grote economische mogelijkheden.
Hoe meer de Verenigde Staten van schulden afhankelijk zijn des te lastiger die positie op den duur kan worden. China kan met haar overschot druk uitoefenen en daarbij in theorie een val van de dollar regisseren. De Chinese economie is kwetsbaarder dan deze lijkt maar met haar grote inwonersaantal, het groeiend aantal academici en sterke concurrentiepositie heeft het de potentie om verder uit te groeien als economische grootmacht. Het bouwt daarbij een schat aan reserves op die als financieel wapen gebruikt kunnen worden. Het kan in het buitenland overnames doen en hiermee macht, kennis en technologie verwerven. Toen Marco Polo terugkwam uit China geloofde men niet wat hij had gezien, het zou zo maar eens kunnen dat de komende eeuw een nieuwe opkomst van China gaat zijn, maar dan moet er nog wel het een en ander gebeuren …
-
Jan Kastelijns
US Markets