Beurscyclus. Wereldwijde beursmalaise.

1. Inlei­d­ing
In deze col­umn staat de beurscy­clus cen­traal. De beurs kent een cyclus van opéén­vol­gende fasen, namelijk: een opgaande fase, een top­fase, een dal­ende fase en een bodem­fase. De over­gang van de ene fase naar de andere fase wordt beïn­vloed door: koer­stech­nis­che fac­toren, het sen­ti­ment, macro-economis­che fac­toren, bedri­jf­sec­onomis­che fac­toren, opmerke­lijkhe­den, de opkomst of juist het wegebben van een crisis. 

Bovenge­noemde fac­toren komen weke­lijks aan bod en plaat­sen recente ontwik­kelin­gen in de con­text van de actuele beurs­fase en het cyclusver­loop van indi­vidu­ele aan­de­len. Ook wordt er een ren­de­ments­bereken­ing gemaakt waar­bij de beleg­gingsre­sul­tat­en van onze voor­beeld­strate­gie ​‘Beleggen, vol­gens de principes van de beurscy­clus’ wordt vergeleken met het ren­de­ment van de AEX en van een spaarrekening. 

2. Terug­b­lik week 7
De AEX is deze week geste­gen van 432,10 naar 434,81

Koer­stech­nisch. De Advance-decline lijn geeft het ver­schil aan tussen het aan­tal fond­sen dat sti­jgt en het aan­tal fond­sen dat daalt op een bepaalde dag. U kunt de A‑D-lijn op de web­site van www​.tostrams​.nl vol­gen. Op dit moment daalt de Advance Decline lijn ten opzichte van een maand gele­den, maar ook ten opzichte van 12 maan­den gele­den. Nor­maal gespro­ken is dit een slecht signaal. 

De gemid­delde beur­somzet voor de aan­de­len uit de AEX is ten opzichte van het begin van de sti­j­gende fase (mei 2003) opgelopen van 1573 miljoen euro per dag naar 4046 miljoen euro per dag. Dit is tij­dens de sti­j­gende fase een nor­maal ver­schi­jnsel. Tij­dens de top­fase of aan het begin van de dal­ende fase zal de beur­somzet een top bereiken. De dal­ing is ingezet. Op dit moment bedraagt de gemid­delde beur­somzet 3703 miljoen euro per dag. De omzet is tij­dens de dagen waarop de AEX is geste­gen, niet boven het gemid­delde uit­gekomen. Dit is een zorgelijke ontwikkeling. 

Het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde van de AEX daalt. Vol­gens de method­iek van de tech­nis­che analyse is dit een heel slecht teken. Er is een omslag­punt bereikt. U kunt het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde www​.yahoo​.com vol­gen. Op dit moment daalt het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde van de vol­gende indices: — Ameri­ka (Dow Jones Com­pos­ite Index , Dow Jones Indus­tri­al, Dow Trans­port, Dow Jones Util­i­ty Index, mid­cap­per Rus­sell 1000, 2000, 3000, Argen­tinië, Cana­da, Mex­i­co en de SP500- index); — Azië (Aus­tral­ië, Japan, Nieuw Zee­land, Singapore,Taiwan); — Europa (Oost­en­rijk, Bel­gië, Frankrijk, Duit­s­land, Ned­er­land, Noor­we­gen, Ital­ië, Span­je, Zwe­den, Zwit­ser­land en Enge­land). Het lijst­je is inmid­dels uit­ge­groeid tot 27 indices.

Zelfs het lan­glopend voortschri­j­dend gemid­delde van steeds meer indices uit het Verre Oost­en staan op het punt om te draaien van sti­j­gen naar dalen. Vol­gens de method­iek van de tech­nis­che analyse kun­nen we con­clud­eren dat er sprake is van een wereld­wi­jde malaise. 

Sen­ti­ment. De risi­co­premie (div­i­den­dren­de­ment -/- rente op een spaar­reken­ing van bijvoor­beeld www​.argen​ta​.nl ) bedraagt op dit moment -/- 1,0 procent.

De koers/​dividendverhouding zegt iets over het sen­ti­ment. Beleg­gers zijn bij een hoge koers/​dividendverhouding opti­mistisch gestemd en bij een lage koers/​dividendverhouding somber gestemd. De koers/​dividendverhouding heeft in de maan­den feb­ru­ari 2007 en april 2007 op 50 ges­taan. Inmid­dels is de koers/​dividendverhouding gedaald naar 33. 

Macro-economisch. Ned­er­lan­ders zijn vorig jaar mas­saal gaan sparen. Vooral Deposito’s, waarop zij hun geld voor lan­gere tijd kun­nen wegzetten, blijken in trek te zijn (bron: Het Finan­cieele Dag­blad, 09/02/2008). Geld dat voor een lan­gere peri­ode is weggezet, kan niet wor­den belegd in aan­de­len. Wellicht dat dit één van de rede­nen is dat de beur­somzet niet toe­neemt tij­dens dagen waarop de AEX sti­jgt. Overi­gens zijn de spaarte­goe­den, zie www​.cbs​.nl , ook ten opzichte van 12 maan­den gele­den geste­gen. Wilt u meer infor­matie over sparen? Surf dan eens naar www​.vanspaar​bankveran​deren​.nl .

Bedri­jf­sec­onomisch. Reor­gan­isaties, fail­lisse­menten en ontsla­gron­des zullen tij­dens de top- en dal­ende fase in eerste instantie toen­e­men. Gelukkig zullen dit soort bericht­en tij­dens de bodem- en sti­j­gende fase weer langza­am uit het beeld verd­wi­j­nen. De afgelopen week hebben de vol­gende bedri­jven maa­trege­len aangekondigd: — Tel­combedri­jf Telia­Son­era schrapt 3000 banen; — Polaroid sluit aan het einde van het jaar een fab­riek in Enschede waar­bij enkele hon­der­den banen ver­loren gaan; — Cred­it Suisse schrapt 500 banen bij de divisie ​‘zake­lijke afdel­ing’;- Organon schrapt 100 banen;- Mor­gan Stan­ley zet 1000 mensen op straat van de divisie hypotheken. 

Anal­is­ten verwacht­en dat de winst per aan­deel in 2008 voor de vol­gende drie bedri­jven lager zal uit­vallen dan de winst in 2007: Philips, Roy­al Dutch, SBM Off­shore (bron: Het Finan­cieele Dag­blad, rubriek ​‘weekoverzicht aandelen’). 

Voor het Europese bedri­jf­sleven is de winst per aan­deel is door anal­is­ten, ten opzichte van vorige week, teruggeschroefd van 9,4 pro­cent naar 8,6 pro­cent (www​.fd​.nl , 11/02/2008). Dit kan negatieve gevol­gen hebben voor de koers-win­stver­houd­ing en miss­chien wel voor het dividendrendement. 

Har­ry Geels, www​.dft​.nl (col­umn ​‘Onheil­spel­lend negatieve bankre­serve’, 11/02/2008) schri­jft dat het eigen ver­mo­gen van een bepaalde groep Amerikaanse finan­ciële insti­tuten zover is afgenomen dat er zelfs sprake is van een negatief eigen ver­mo­gen. Het hebzuchtige gedrag van banken, door­dat zij zichzelf op de markt voor rom­mel­hy­potheken en liegkredi­eten hebben begeven teneinde met risi­co­volle trans­ac­ties toch geld te kun­nen ver­di­enen, kan nu wel eens uit­mon­den in het spreek­wo­ordelijk gezegde; ​‘wie een valkuil voor een ander graaft valt er zelf in’. Banken kun­nen op dit moment ook veel min­der geld uitle­nen aan per­so­n­en of bedri­jven die wel in staat zijn om het geleende geld terug te betal­en. In Ameri­ka dreigen zelfs stu­den­ten geen geld meer te kun­nen lev­en voor hun studie. Waar moet dit naar toe?

De uitzend­markt krimpt in Ameri­ka. Alle drie de uitzen­ders (Man­pow­er, Vedior, Kel­ly Ser­vice) boek­ten een gemid­delde omzetdal­ing van 4 pro­cent. Tij­dens een peri­ode met economis­che neer­gang zullen bedri­jven eerst de oproep van de uitzend­kracht­en beperken, ten einde het ontslag van vaste medew­erk­ers vooral­snog uit te stellen,. 

Poli­tiek. Ook poli­tieke ontwik­kelin­gen kun­nen de koersen beïn­vloe­den. Het komt niet zo vaak voor. Maar als zij een rol spe­len, kan de impact enorm zijn. Hugo Chávez is pis­link op Exxon Mobil. Het oliebedri­jf is het eerste bedri­jf dat harde juridis­che maa­trege­len neemt om zijn belan­gen te bescher­men en toe te eige­nen. Exxon Mobil heeft voor 12 mil­jard dol­lar beslag lat­en leggen op west­erse belan­gen van het Vene­zo­laanse staatsoliebedrijf. 

Het Vene­zo­laanse bedri­jf is voor Huge Chàvez een zeer belan­grijke inkom­sten­bron. Van deze opbreng­sten wor­den sociale pro­jecten gefi­nancierd. Mogelijk kan het bedri­jf geen geld meer aantrekken op de kap­i­taal­markt. Hugo Chàvez dreigt nu de oliekraan dicht te draaien naar de VS. Ten­min­ste als de economis­che oor­log tegen zijn land door­gaat, want dan start hij zelf een economis­che oor­log door de olie-export naar de VS stop te zetten, zo was vanocht­end op het nieuws (Ned 1, 11/02/2008) te horen. 

Het is niet te hopen dat deze economis­che oor­logs­dreig­ing wordt doorgezet. De poli­tieke soep wordt meestal niet zo heet gegeten wor­den als zij wordt opge­di­end. Bei­de lan­den zouden in de prob­le­men kun­nen komen. Ameri­ka impor­teert veel olie uit Venezuela. Een boy­cot heeft in ieder geval tot gevol dat de oliepri­js spec­tac­u­lair kan stijgen. 

De Amerika­nen kun­nen bij sterkt sti­j­gende ben­zinepri­jzen, als gevolg van een economis­che oor­log met Venezuela in ieder geval niet meer aan een recessie ontkomen. Ook Zuid-Ameri­ka kan negatieve gevol­gen ondervin­den van een economis­che oor­log. Hugo Chàvez kan in het geval van een olie-export­stop zijn sociale programma’s in de regio moeil­ijk­er bekosti­gen. Het stopzetten van deze sociale programma’s, ofwel het stopzetten van de import van goed­kopere olie uit Venezuela, kan de economis­che groei in de regio rem­men. Voor­lop­ig prof­i­teert Hugo Chàvez van de sit­u­atie. De olie is deze week enkele dol­lars per van duur­der geworden. 

Opmerke­lijk. Zodra het spaarte­goed toe­neemt, zullen de con­sump­tieve beste­din­gen afne­men. Ten­min­ste als het ver­schil niet met con­sump­tieve lenin­gen wordt opge­vuld. De laat­ste jaren neemt het spaarte­goed toe en is het ver­schil ver­moedelijk wel degelijk opge­vuld met con­sump­tief kredi­et. Omdat Jan Modaal sinds 2001 zijn han­den vol heeft om zijn koop­kracht vast te houden, zijn het vooral de rijk­eren geweest die de laat­ste jaren meer kon­den sparen. Hier­door neemt de ongelijkheid van de rijk­dom toe. 

Bij een ongelijke verdel­ing van rijk­dom treed er vooral een con­cen­tratie op van geld bij relatief weinig per­so­n­en. Deze con­cen­tratie heeft als ongewenst neven­ef­fect dat het aan­tal con­sumenten toe­neemt die geen geld of bezit­tin­gen heeft. Als deze con­sumenten toch willen mee­doen en de lev­enssti­jl van de (super)rijken een klein beet­je willen imiteren, moeten deze con­sumenten bij de banken aan­klop­pen. Echter, deze con­sumenten hebben geen of weinig geld en hebben een lagere kredi­et­waardigheid. Als banken toch met hen in zee gaan, neemt het aan­tal risi­co­volle lenin­gen toe. 

Banken willen natu­urlijk geld ver­di­enen, hun aan­deel­houd­er­swaarde ver­groten en waarschi­jn­lijk ook niet voor elka­ar onder doen. Door­dat de con­cur­ren­tie toe­neemt zullen ze genoe­gen nemen met klanten die een lagere kredi­et­sta­tus hebben. De ellende is feit­elijk ges­tart bij een ongelijke verdel­ing van de rijkdom. 

Hier ligt de basis van het prob­leem op het gebied van de ​‘rom­mel­hy­potheken’. Banken had­den tal­loze aan­vra­gen moeten of kun­nen weigeren. Zij hebben dit waarschi­jn­lijk niet gedaan omdat anders de con­cur­rent er met de winst van­door ging. Zek­er nadat iedereen zo slim was om de ​‘rom­mel­hy­potheken’ te verkopen kon er een onge­brei­delde geld­ma­chine ontstaan. Banken moesten wel heel sterk in hun schoe­nen staan om niet een graan­t­je mee te pikken en de min­der kredi­et­waardi­ge klanten te weigeren. 

De geld­ma­chine begint te krak­en zodra de totale vraag om welke reden dan ook afneemt. Er bli­jven dan meer con­sumenten­pro­ducten of dien­sten (hypotheekver­strekking) op de plank liggen. Hier­door neemt het aan­tal bedri­jven of banken toe dat niet meer aan zijn finan­ciële ver­plichtin­gen kan vol­doen toe. Ged­won­gen ontsla­gron­des doen hun intrede. 

Het aan­tal banken wat niet meer aan zijn ver­plichtin­gen kan vol­doen neemt duidelijk toe. Gelukkig zijn deze banken de laat­ste maan­den ges­te­und met tijdelijke kredi­eten van de FED en van de ECB. Waarschi­jn­lijk zijn hier­door jaren ​“30 tafer­e­len voorkomen. Het is een kwest­ie van tijd voor­dat we weer over fail­lisse­menten horen. Onder­tussen ver­liezen de rijk­eren bij elk fail­lisse­ment een stuk­je ver­mo­gen. Hier­door neemt de ongelijkheid van de rijk­dom tij­dens een recessie of depressie langza­am maar zek­er weer af. Daar­na begint het spel weer opnieuw. Leren we eigen­lijk wel wat van de geschiedenis? 

3. Dal­ende fase
We zit­ten in de tweede maand van de dal­ende fase. Ook tij­dens deze fase zullen er ongetwi­jfeld weken zijn waar­bij de koersen een fors her­s­tel lat­en zien. De lengte van de dal­ende fase varieert van 3 maan­den tot 36 maanden.

Ver­schil­lende beleg­gers zullen bewust nadenken over het feit of ze zullen stop­pen met hun beleg­gings­ac­tiviteit­en. Som­mi­gen hak­en ook werke­lijk af. De lengte van de dal­ende fase varieert van drie maan­den tot drie jaar. 

Koer­stech­nis­che gegevens, macro-economis­che cijfers, bedri­jf­sec­onomis­che cijfers, het sen­ti­ment en bijvoor­beeld de ernst van de huidi­ge kredi­et­cri­sis bepalen hoe ingri­jpend het beurskli­maat in negatieve zin wordt beïnvloed. 

Tij­dens de dal­ende fase kunt u let­ten op ken­merk­ende ver­schi­jnse­len: afne­mende inter­esse, winst­waarschuwin­gen en reor­gan­isaties, uit­gifte van nieuwe aan­de­len stokt, neer­waartse bijstelling van de winst per aan­deel, dal­ende beur­somzetten en een grotere belang­stelling voor het the­ma sparen. 

Tij­dens deze fase kunt u het beste sparen. Wilt u toch speculeren? Dan kunt u met bijvoor­beeld putop­ties werken. Houdt u er wel reken­ing mee dat opties een zeer spec­u­latief karak­ter hebben. Velen hebben daarmee geld verloren. 

4. Sparen of beleggen.
Tij­dens de top- en de dal­ende fase is sparen lucratiev­er dan beleggen. We zullen weke­lijks een ren­de­ments­bereken­ing mak­en van de koer­son­twik­kel­ing van de AEX ten opzichte van een spaar­reken­ing. De gemid­delde pri­js (560−480 = 520) van de top­fase wordt als uit­gangspunt genomen. Er is geen reken­ing gehouden met het div­i­den­dren­de­ment of transactiekosten. 

Ren­de­ment:
Aan­de­len (520 – 434): -/- 16,5 procent 
Spaar­reken­ing ( www​.argen​ta​.nl , 12 maan­den — maart 2007 t/​m feb­ru­ari 2008): 4,1 procent
Beleg­gers die vol­gens de principes van de beurscy­clus beleggen zijn op tijd uit­gestapt. Zij hebben ten opzichte van de AEX een posi­tief ren­de­mentsver­schil gere­aliseerd van 20,6 procent. 

5. Cyclusver­loop van indi­vidu­ele aandelen
Eens per maand selecteren we uit de AEX en de AMX aan­de­len die vol­gens mijn bevin­din­gen in de dal­ende fase zit­ten. Vol­gens de the­o­rie van de beurscy­clus zullen de koersen van deze aan­de­len aan het einde van de dal­ende fase lager staan ten opzichte van de koers die zij aan het begin van deze fase had­den. Op deze web­site wor­den de actuele koersen van ver­schil­lende aan­de­len automa­tisch bijgewerkt. 

Aan­de­len AEX (dal­ende fase): Akzo, Aegon, Cor­po­rate Express, DSM, For­tis, ING, Reed Else­vi­er, TNT, SBM off­shore, Rodam­co Europe, Wolters Kluwer

Aan­de­len AMX (dal­ende fase): Aal­berts, ASMI, BAM, Binck Bank, Corio, Cru­cell, CSM, Hey­mans, Logiac CMG, van der Moolen, Nutre­co, Oce, Ordi­na, SNS, USG Peo­ple, Vopak, Wereld­have, Wessanen

Update (01÷01÷2008): Deze update is gebaseerd op de slotko­ersen decem­ber 2007

7. Reac­ties. Heeft u gereageerd op boven­staande col­umn? Ik zal proberen om een reac­tie te geven. Helaas kan ik niet garan­deren dat dit ook alti­jd zal lukken. Zek­er niet als er steeds meer wordt gereageerd. Ik hoop dat u daar begrip voor heeft.

@Turbo Britt. Je hebt hele­maal gelijk. Er zijn meerdere wegen die naar Rome lei­den. Feit­elijk is er sprake van een mas­sale vicieuze cirkel in de gemoed­stand van tal­loze beleg­gers en con­sumenten. Ik denk dat alles te mak­en heeft met onze manier van denken. De manier waaop we nadenken over ervarin­gen en of gebeurtenis­sen die ons overkomen, bepalen ons gevoel. Het gevolg is dat we over­tu­igd rak­en van ons verwacht­ingspa­troon voor de nabi­je toekomst. Ofwel, de meesten onder ons gaan ervan uit dat er ​‘steeds meer van het­zelfde komt’. Als we bang wor­den voor koersver­lies gaan we ervan uit dat de beurs nog verder zal terugza­kken en als we opti­mistisch zijn gaan we ervan uit dat er nog mooiere koer­swin­sten in het ver­schi­et liggen. Terug naar de beurscyclus.

Tij­dens de bodem­fase zijn beleg­gers te bang om te beleggen. Immers, de fikse koersver­liezen staan nog in ons geheugen gegrift. In werke­lijkheid kun je alweer wat kopen. Tij­dens de top­fase verwacht­en we dat de voor­spoed tot het oneindi­ge door­gaat. In werke­lijkheid zou je al afscheid moeten nemen van je aandelen. 

Beleg­gers en con­sumenten mak­en niet alle­maal tegelijk een omslag in hun denken. je hebt alti­jd haan­t­je de voorste , de vol­gzame mid­den­mot­er, de sloom­sten en de notoire dwarslig­gers. Kor­tom, we denken alle­maal ver­schil­lend. Gelukkig maar. Wie heeft de wijsheid in pacht? Zeg het maar. Voor elke mening is een tege­nar­gu­ment te bedenken. Vol­gens mij is dit een antwo­ord op je vraag. Wil je hier meer over weten. Surf dan eens op het inter­net onder de zoek­wo­or­den Rationele Emotieve Ther­a­pie. Ik heb op enkele sites hierover geschreven in relatie tot het beleggen in aandelen. 

Bedankt voor je reactie,

Arnoud

6. Dis­claimer.
Deze col­umn heeft uit­slui­tend edu­catieve doelein­den. Niets van de tekst is op te vat­ten als een con­creet beleg­gingsad­vies. Over­leg alti­jd met een pro­fes­sionele beleg­gingsad­viseur van uw bank voor­dat u enige actie onderneemt. U bent ver­ant­wo­ordelijk voor uw eigen beleg­gings­beslissin­gen. Advies: lees de disclaimer!