Beurscyclus: Voorkom beursstress

1. Inlei­d­ing
In deze col­umn staat de beurscy­clus cen­traal. De beurs kent een cyclus van opéén­vol­gende fasen, namelijk: een opgaande fase, een top­fase, een dal­ende fase en een bodem­fase. De over­gang van de ene fase naar de andere fase wordt beïn­vloed door: koer­stech­nis­che fac­toren, het sen­ti­ment, macro-economis­che fac­toren, bedri­jf­sec­onomis­che fac­toren, opmerke­lijkhe­den, de opkomst of juist het wegebben van een crisis. 

De actuele beurs­fase en het cyclusver­loop van indi­vidu­ele aan­de­len komen ook aan bod. Tot slot mak­en we tij­dens de top­fase tot de bodem­fase en vanaf de bodem­fase tot de top­fase een ren­de­ments­bereken­ing van een spaar­reken­ing ten opzichte van het ren­de­ment op de AEX. 

2. Terug­b­lik week 2.
De AEX is deze week gedaald van 500,60 naar 481,83

Koer­stech­nisch. De Advance-decline lijn geeft het ver­schil aan tussen het aan­tal fond­sen dat sti­jgt en het aan­tal fond­sen dat daalt op een bepaalde dag. U kunt de A‑D-lijn op de web­site van www​.tostrams​.nl vol­gen. Op dit moment daalt de Advance Decline lijn ten opzichte van een maand gele­den, maar ook ten opzichte van 12 maan­den gele­den. Nor­maal gespro­ken is dit een slecht signaal. 

De gemid­delde beur­somzet voor de aan­de­len uit de AEX is ten opzichte van het begin van de sti­j­gende fase (mei 2003) opgelopen van 1573 miljoen euro per dag naar 4046 miljoen euro per dag. Dit is tij­dens de sti­j­gende fase een nor­maal ver­schi­jnsel. Tij­dens de top­fase of aan het begin van de dal­ende fase zal de beur­somzet een top bereiken. De dal­ing lijkt te zijn ingezet. Op dit moment bedraagt de gemid­delde beur­somzet 3738 miljoen euro per dag.

Het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde van de AEX daalt. Vol­gens de method­iek van de tech­nis­che analyse is dit een heel slecht teken. Er is een omslag­punt bereikt. U kunt het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde www​.yahoo​.com vol­gen. Op dit moment zijn er meerdere indices waar­van het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde daalt. Voor­beelden hier­van zijn: — Ameri­ka (Trans­port, mid­cap­per Rus­sell 2000 index); — Azië (Japan, Nieuw Zee­land); — Europa (Bel­gië, Ital­ië, Zwit­ser­land, Stock­holm, Frankrijk, Oost­en­rijk, Nederland). 

De koers/​dividendverhouding bedraagt deze week 35. De geschiede­nis leert ons dat aan­de­len bij zo’n hoog ver­houd­ings­ge­tal duur zijn. Vlak voor de krach van 1987 stond de koers/​dividendverhouding bij­na even hoog. Een hoge koers/​dividendverhouding zegt iets over het sen­ti­ment. Beleg­gers zijn, ondanks alle prob­le­men van de laat­ste tijd, zeer opti­mistisch gestemd. 

Sen­ti­ment. De risi­co­premie (div­i­den­dren­de­ment -/- rente op een spaar­reken­ing van bijvoor­beeld www​.argen​ta​.nl ) bedraagt op dit moment -/- 1,4 procent.

Macro-economisch. Ook de werk­loosheid door­loopt een cyclus van hoog naar laag en van laag naar hoog. Zodra er een neer­waartse spi­raal op gang is gebracht, kan deze negatieve spi­raal zichzelf ver­sterken. Dit pro­ces kan uit­mon­den in een recessie of zelfs een depressie.

Zodra de werk­loosheid begint te sti­j­gen kun­nen de vol­gende processen in gang gezet wor­den: een afne­mende indus­triële pro­duc­tie, teruglopende invester­ings­ac­tiviteit­en, toen­e­mend aan­tal fail­lisse­menten, meer werk­looshei­d­suit­k­erin­gen, een afne­mende export waar­van het gevolg kan zijn dat de bin­nen­landse beste­din­gen af kun­nen nemen en tot slot kun­nen aan­de­len sterk dalen. 

In Ameri­ka loopt de werk­loosheid in snel tem­po op, namelijk van 4,4 pro­cent (maart 2007) naar 5.0 (decem­ber 2007). Een sti­jging van ruim 13 pro­cent in slechts negen maanden. 

Bedri­jf­sec­onomisch. De beurs wordt in grote mate beïn­vloed door het con­sumenten­vertrouwen en de werk­looshei­dsverwacht­ing. Vol­gens het www​.cbs​.nl (con­junc­tu­urbericht, 13/12/2007) kun­nen beleg­gers op een dal­ende beurs reke­nen als de werk­looshei­dsverwacht­ing toeneemt. 

Vol­gende week begint het kwartaal­ci­jfer­seizoen. Het lijkt me een reële gedachte om te veron­der­stellen dat som­mige bedri­jven reor­gan­isaties zullen aankondi­gen. Meestal gaan deze reor­gan­isaties ook gepaard met ontsla­gron­des. Bericht­en over fail­lisse­menten en/​of ontsla­gron­des kna­gen bij con­sumenten en beleg­gers aan hun gevoel van ​‘finan­ciële vei­ligheid’. Dit komt omdat zij deze bericht­en na ver­loop van tijd op zichzelf gaan betrekken. Menig werkne­mer zal zichzelf de vol­gende vraag stellen: ​‘Kan het mij ook overkomen?’. 

Deze week kre­gen we van enkele bedri­jven een voor­proe­f­je: Tell Sel is fail­li­et verk­laard en Red­er­ij Maer­sk schrapt enkele duizen­den banen. Men verwacht dat Cit­i­group vol­gende week een mas­saontslag zal aankondigen. 

Opmerke­lijk. Har­ry Geels heeft op www​.dft​.nl (rubriek goeroes, 04/01/2008) een zeer leerzame col­umn geschreven, ​‘Leuke quotes over geld en beleggen’. Het is de moeite waard om deze col­umn te gebruiken voor een zel­fonder­zoek. Wat kunt u van deze quotes leren? Het­zelfde geldt voor mijzelf? Wat betekent bijvoor­beeld de uit­spraak van Ben­jamin Gra­ham voor mijn the­o­rie over de beurscy­clus? ​‘Ein­delijk ook een uit­spraak van de vad­er van het waarde­be­leggen Gra­ham. ​‘Investors learn noth­ing, and for­get every­thing’ – Ben­jamin Graham.’ 

Beleg­gers mak­en vol­gens Ben­jamin Gra­ham steeds dezelfde fouten. Vol­gens mij leren we zo weinig van onze fouten omdat we hard­nekkig bli­jven vasthouden aan onze ver­keerde over­tuigin­gen. Zodra we onze denkwi­jze leren ken­nen, kun­nen we onze over­tuigin­gen bijstellen. De Rationele Emotieve Ther­a­pie kan ons hier­bij helpen. 

Vol­gens de Rationele Emotieve Ther­a­pie (RET) wor­den onze gevoe­lens beïn­vloed door de manier waarop we over iets denken. Door onze gedacht­en, ofwel vast te stellen waar­van we over­tu­igd zijn, te toet­sen aan de werke­lijkheid kun­nen we leren om vooruit te kijken. 

Ellis, de grond­leg­ger van de RET, stelt dat ideeën of over­tuigin­gen van invloed zijn op uw gevoe­lens. Uw gedacht­en over een gebeurte­nis of ervar­ing beïn­vloe­den uw gevoe­lens. Daarom kan een gebeurte­nis bij de één een plezierig gevoel oproepen ter­wi­jl dezelfde gebeurte­nis bij iemand anders juist een rot­gevoel kan oproepen. De RET kan je helpen met het ontwikke­len van real­is­tis­che gedacht­en. Het ABC-schema is hier­bij een nut­tige instrument. 

Real­is­tis­che gedacht­en vol­doen aan onder­staande criteria:
1. Ze zijn waar;
2. Ze helpen je te voe­len zoals je jezelf wilt voelen;
3. Ze helpen je om ongewen­ste negatieve gevoe­lens te vermijden;
4. Ze helpen je bij het bereiken van je doel;
5. Ze helpen je om ongewen­ste con­flicten te ver­mi­j­den en/​of op te lossen;
6. Ze bevorderen je lichamelijke gezondheid. 

Het ABC-schema werkt als volgt:
A. Maak een korte beschri­jv­ing van een actuele sit­u­atie of gebeurte­nis. Breng bijvoor­beeld de onroerend­goed­markt in kaart. Zet je hypotheek hier tegen af.
B. Beschri­jf uw gedacht­en over de huizen­markt. Welke over­tuig­ing heeft u bij A. 
C. Welk (on)gewenst gevoel ont­dekt u? Welk (on)gewenst gedrag ont­dekt u?
D. Daag uw gedacht­en en gevoe­lens bij B. en C. uit. Eventueel praat u er met anderen over. Mensen die u vertrouwd, maar geen belan­gen hebben in de onroerend­goed­markt, en weten waar ze het over hebben. De vol­gende vra­gen kun­nen u helpen, namelijk: Zijn uw gedacht­en waar? Is uw gepiek­er terecht? Is uw opti­misme terecht? Is uw over­tuig­ing terecht? Wat leert de geschiede­nis ons? Wat kan ik beter denken en voelen? 
E. Als u na de punt D tot de con­clusie komt dat het beter is om over een bepaalde sit­u­atie anders te gaan denken, kunt u ook anders rea­geren op de sit­u­atie of de gebeurte­nis (A). Welk effect zou dat hebben? Welk gewenst gedrag zou u zichzelf eigen kun­nen mak­en? Zou u zichzelf met dit gedrag in de toekomst min­der stress bezorgen?

Tij­dens een zel­fonder­zoek kunt u ont­dekken of uw over­tuigin­gen zijn gebaseerd op real­is­tis­che gedacht­en. Neem hier­voor de tijd en gun uzelf ook de tijd om gebruik te mak­en van bronon­der­zoek. Bespreek uw bevin­din­gen met een pro­fes­sionele beleg­gingsad­viseur voor­dat u tot actie overgaat. 

Op www​.blikopde​beurs​.com (zoek­wo­ord: ret) kunt u in de col­umn ​‘Beursstress?’ en in de col­umn ​‘Kunt u aan uw beleg­ging­shy­potheek fail­li­et gaan?’ meer over deze onder­w­er­pen lezen. Op www​.the​ma​.nl (zoek­wo­ord: Car­ry Petri) vin­dt u boeken over het the­ma stress. 

3. Top­fase
Sinds het voor­jaar zit de AEX in de top­fase. We zit­ten nu cir­ca elf maan­den in de top­fase. Over het alge­meen duurt deze fase ongeveer drie tot twaalf maan­den. Vol­gens dit patroon zal de dal­ing bin­nen enkele maan­den begin­nen. Uit­zon­derin­gen beves­ti­gen de regel. In het tijdspad van de beurscy­clus wordt er meestel om de drie à vijf jaar een belan­grijke bodem neergezet. De laat­ste belan­grijke bodem hebben we in maart 2003 gezien. Ruim 4 ½ jaar geleden. 

Deze fase wordt geken­merkt door hoge omzetten en sterk schom­me­lende koersen. De beurs lijkt op een acht­baan. Goed nieuws maakt langza­am maar zek­er plaats voor slecht nieuws. Beleg­gers die aan het eind van de sti­j­gende fase zijn begonnen met het beleggen in aan­de­len begin­nen te twi­jfe­len. Op een gegeven moment wor­den er meer aan­de­len verkocht dan aangekocht. De koersen begin­nen te dalen. De beur­somzetten nemen af.

Vol­gens de the­o­rie van de beurscy­clus kun­nen lange ter­mi­jn beleg­gers hun aan­de­len tij­dens de top­fase verkopen! Tij­dens de dal­ende fase zullen de koersen verder afbrokke­len. Als u tij­dens de dal­ende fase uw aan­de­len in bez­it houdt, zult u de waarde van uw porte­feuille zien slinken. Is dit ook uw over­tuig­ing? Dan kunt u over­we­gen om uw aan­de­len te verkopen, teneinde een verder koersver­lies te voorkomen. 

Spec­u­lanten, mits zij geloven in de the­o­rie van de beurscy­clus, kun­nen vol­gens deze the­o­rie lange ter­mi­jn putop­ties kopen. Beleg­gers die niet willen speculeren, kun­nen hun geld op een spaar­reken­ing storten. 

4. Sparen of beleggen.
Tij­dens de top­fase en de dal­ende fase is sparen lucratiev­er dan beleggen. We zullen weke­lijks een ren­de­ments­bereken­ing mak­en van de koer­son­twik­kel­ing van de AEX ten opzichte van een spaar­reken­ing. De gemid­delde pri­js (560−480 = 520) van de top­fase wordt als uit­gangspunt genomen. Er is geen reken­ing gehouden met het div­i­den­dren­de­ment of transactiekosten. 

Ren­de­ment:
Aan­de­len (520−481, 11/1/2008): -/- 7,5 procent
Spaar­reken­ing ( www​.argen​ta​.nl , 11 maan­den — maart 2007 t/​m jan­u­ari 2008): 3,8 procent
Ren­de­mentsver­schil in het voordeel van sparen: 11,3 procent. 

5. Cyclusver­loop van indi­vidu­ele aandelen
Eens per maand selecteren we uit de AEX en de AMX aan­de­len die vol­gens mijn bevin­din­gen in de top­fase of al in de dal­ende fase zitten. 

AEX: Akzo, Aegon, Cor­po­rate Express, DSM, For­tis, ING, Reed Else­vi­er, TNT, SBM off­shore, Rodam­co Europe, Wolters Kluwer

AMX: Aal­berts, ASMI, BAM, Binck Bank, Corio, Cru­cell, CSM, Hey­mans, Logiac CMG, van der Moolen, Nutre­co, Oce, Ordi­na, SNS, USG Peo­ple, Vopak, Wereld­have, Wessanen

Update (01÷01÷2008): Deze update is gebaseerd op de slotko­ersen decem­ber 2007

6. Dis­claimer.
Deze col­umn heeft uit­slui­tend edu­catieve doelein­den. Niets van de tekst is op te vat­ten als een con­creet beleg­gingsad­vies. Over­leg alti­jd met een pro­fes­sionele beleg­gingsad­viseur van uw bank voor­dat u enige actie onderneemt. U bent ver­ant­wo­ordelijk voor uw eigen beleg­gings­beslissin­gen. Advies: lees de disclaimer!