Beurscyclus. Van achtbaan naar glijbaan?

De over­gang van de ene fase naar de andere fase vin­dt niet zomaar plaats. Meestal gaat dit gelei­delijk. De omstandighe­den veran­deren voort­durend. Macro-economisch nieuws, koer­stech­nis­che fac­toren, het bedri­jf­sec­onomisch nieuws, het beleg­gersen­ti­ment en de opkomst of juist het wegebben van een cri­sis kun­nen beursko­ersen sterk beïnvloeden. 

In deze col­umn selecteer ik weke­lijks een aan­tal nieuws­feit­en die de over­gang van de ene fase naar de andere fase bew­erk­stellin­gen. Deze rubriek heeft uit­slui­tend edu­catieve doelstellingen. 

WEEK 49

Koer­stech­nisch. De Advance-decline lijn geeft het ver­schil aan tussen het aan­tal fond­sen dat sti­jgt en het aan­tal fond­sen dat daalt op een bepaalde dag. U kunt de A‑D-lijn op de web­site van www​.tostrams​.nl vol­gen. Op dit moment daalt de Advance Decline lijn ten opzichte van een maand gele­den, maar ook ten opzichte van 12 maan­den gele­den. Nor­maal gespro­ken is dit een slecht signaal. 

De gemid­delde beur­somzet voor de aan­de­len uit de AEX is ten opzichte van het begin van de sti­j­gende fase (Mei 2003) opgelopen van 1573 miljoen euro per dag naar 4046 miljoen euro per dag. Dit is tij­dens de sti­j­gende fase een nor­maal ver­schi­jnsel. Tij­dens de top­fase of aan het begin van de dal­ende fase zal de beur­somzet een top bereiken. 

Het lan­glopend voortschri­j­dend gemid­delde van de AEX is aan een dal­ing begonnen. Vol­gens de method­iek van de tech­nis­che analyse is dit een heel slecht teken. Er is een omslag­punt bereikt. U kunt het lan­glopend voortschri­j­dend gemid­delde op www​.yahoo​.com vol­gen. Op dit moment zijn er meerdere indices waar­van het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde daalt. Voor­beelden hier­van zijn: Ameri­ka (Dow Trans­port, mid­cap­per Rus­sell 2000 index), Japan, Lon­den, Bel­gië, Ital­ië, Zwit­ser­land, Stock­holm, Nikkei 225, Bel­gië, Zwit­ser­land, Frankrijk, Nieuw Zee­land, Enge­land, Oost­en­rijk.

De koers/​dividendverhouding bedraagt deze week 38. De geschiede­nis leert ons dat aan­de­len bij zo’n hoog ver­houd­ings­ge­tal duur zijn. Vlak voor de krach van 1987 stond de koers/​dividendverhouding bij­na even hoog. Een hoge koers/​dividendverhouding zegt iets over het sen­ti­ment. Beleg­gers zijn, ondanks alle prob­le­men van de laat­ste tijd, zeer opti­mistisch.

Sen­ti­ment. Op de web­site van www​.tostrams​.nl kunt u zien dat de call-putra­tio weer uit de gevaren zone van ​‘over­sold’ lijkt te zijn gestapt. Tij­dens de recente dal­ing richt­ing 480 von­den ver­schil­lende tech­nis­che anal­is­ten dat de beurs over­sold was. De huidge call-putra­tio geeft aan dat de beurs niet meer over­sold is. 

Economen zijn somber gestemd. Op de web­site www​.fd​.nl (03÷12÷2007) kunt u lezen dat de stem­ming onder economen varieert van pes­simistisch tot zeer pessimistisch. 

Anal­is­ten zijn opti­mistisch. Corné van Zei­jl (www​.iex​.nl , 4/12/2007) meldt ons dat Experts weer opti­mistisch zijn. Hij schri­jft: ​‘Ein-de-lijk zien de experts het eens he-le-maal zit­ten met de AEX. Na het hele jaar twi­jfel is het sen­ti­ment voor de komende maand juichend. Maar lief­st 72% verwacht een sti­jging in decem­ber en slechts 12% gaat van een dal­ing uit.’

Par­ti­c­uliere beleg­gers zijn min­der ent­hou­si­ast. De Post­bank Beleg­gers­barom­e­ter (www​.post​bank​.nl) is in novem­ber met 16 pun­ten gedaald van 124 naar 108 pun­ten. Het laag­ste niveau in meer dan vier jaar. 

Zijn de beleg­ging­sex­perts te opti­mistisch? Of, lat­en economen zich teveel door de recente cijfers beïn­vloe­den? Hoeveel invloed heeft de economie op de beurs? Het is zin­vol om hier over na te denken. Per­soon­lijk denk ik dat beleg­ging­sex­perts te opti­mistisch zijn. Ik verwacht vol­gens de the­o­rie van de beurscy­clus dat de huidi­ge top­fase wordt ver­vol­gd door de dal­ende fase. We hebben nog geen drie à vijf jaars­dieptepunt gezien. Een cor­rec­tie van cir­ca 10 pro­cent komt ook regel­matig tij­dens de sti­j­gende fase voor. Daarom stelt de cor­rec­tie van de laat­ste weken stelt nog niet zoveel voor.

De risi­co­premie (het div­i­den­dren­de­ment minus de rente op de kap­i­taal­markt) is negatief. De risi­co­premie bedraagt begin decem­ber -/- 1,6. Beleg­gers vin­den het veiliger om hun geld in aan­de­len te investeren, dan gebruik te mak­en van de relatief veilige kap­i­taal­mark­trentereken­ing.

Macro-economisch. De Ned­er­landse economie heeft een goed derde kwartaal achter de rug. De economie is met 4,1 pro­cent gegroeid (www​.cbs​.nl , kernindi­ca­toren, 4/12/2007). De economis­che groei geeft mensen vertrouwen in de toekomst. Het con­sump­tief kredi­et is in okto­ber hoger uit­gevallen dan een jaar gele­den. Jam­mer, zou het niet wenselijk zijn dat we meer gaan sparen? Ned­er­land heeft vol­gens mij, eve­nals de Amerika­nen, een negatieve spaar­quote. De rentekosten voor een door­lopend kredi­et tas­ten uw koop­kracht aan. 

We staan met z’n allen ook meer rood op onze betaal­rekenin­gen. De rentekosten voor ​‘rood­stand’ zijn aanzien­lijk. Het geld wat we nu met z’n allen uit­geven, kun­nen we niet meer in een lat­er sta­di­um uit­geven aan andere duurzame con­sumenten­goed­eren. In dit ver­band is het vreemd dat juist de winkelverkopen (www​.fd​.nl, 05/12/2007) in okto­ber met 0,7 pro­cent gedaald. Ook zijn de winkelverkopen in augus­tus neer­waarts herzien. 

De pro­du­cen­ten­pri­jzen zijn in okto­ber ten opzichte van sep­tem­ber in de euro­zone met 0,6 pro­cent geste­gen (www​.fd​.nl , 04/12/2007). Dit is geen goed nieuws voor dege­nen die op een rentev­er­lag­ing hopen. Velen vra­gen zich af wat Europese Cen­trale Bank in 2008 gaat doen? Zullen zij de rente­tarieven onge­moeid lat­en of zullen ze de tarieven verhogen. 

In Ameri­ka is de huizen­cri­sis nog lang niet voor­bij. Het Finan­cieele Dag­blad (03÷12÷2007) meldt dat in 2006 ook meer dan zes­tig pro­cent van de huizenkop­ers met een redelijk inkomen gebruik hebben gemaakt van een risi­co­volle hypotheekvorm. Geen won­der dat banken elka­ar geen geld willen lenen. Het prob­leem is blijk­baar veel grot­er dan gedacht. Ook Jan Modaal dreigt daar in de prob­le­men te komen. Toch blijkt de aan­vraag voor nieuwe hypotheken deze week spec­tac­u­lair te zijn gegroeid. In Ned­er­land en in Enge­land dalen de huizen­pri­jzen ook al enkele maan­den. Men hoopt dat het red­dings­plan van de Amerikaanse min­is­ter van finan­ciën Hank Paul­son de sit­u­atie zal verzacht­en. Ik vraag me af wie uitein­delijk de reken­ing betaald. 

De oliepri­js lijkt na het record­niveau terug te zakken. Dit is een gun­stig teken voor auto­mo­bilis­ten maar ook voor de pri­j­son­twik­kel­ing van onze gas­reken­ing. De oliepri­js staat op dit moment hoger dan 12 maan­den gele­den en kan de inflatie lat­en oplopen. Het is nog te vroeg om te stellen dat de pri­jssti­jgin­gen voor­bij zijn. Anderz­i­jds kan huidgie koers­dal­ing ook een eerste sig­naal zijn van een naderende recessie. 

De oplopende inflatie is inmid­dels ook voor min­is­ter Bos een punt van zorg. Hij vin­dt dat een ver­soe­pel­ing van de arbei­ds­markt en een min­der grote afhanke­lijkheid van olie een mid­del is om de inflatie te bestri­j­den (vrij ver­taalt www​.fd​.nl , 3/12/2007). Heeft hij gelijk of zal de ver­gri­jz­ing roet in het eten gooien? Chi­na en India zullen veel meer olie gaan gebruiken. Dit zal de oliepri­js niet veel goed­kop­er kun­nen mak­en. Ik denk dat min­is­ter Bos zijn invloed moet gebruiken om de geld­ho­eveel­heid in te perken. De toe­name van de geld­ho­eveel­heid ligt met 12 pro­cent ruim­schoots boven de doel­stelling van de Europese Cen­trale Bank en kan een pri­j­sop­dri­jvend effect hebben op de inflatie.

De werk­loosheid (www​.cbs​.nl) in de euro­zone is in okto­ber gedaald van 7,3 pro­cent naar 7,2 pro­cent. Een teken van groei. Gelukkig maar. Anderz­i­jds kan een verkrap­pende arbei­ds­markt een ver­hogend effect hebben op de inflatie. In Ameri­ka kruipt de aan­vra­gen voor een werk­looshei­d­suit­k­er­ing al enkele weken omhoog. Het vier­weke­lijks voortschri­j­dend gemid­delde is geste­gen naar 340.250 aan­vra­gen per week. Het per­cent­age bli­jft op 4,7 pro­cent staan.

Har­ry Geels www​.dft​.nl toont aan dat de schuld­prob­lematiek erg­er is dan tij­dens de krach van 1929. De enige manier om dit prob­leem langza­am maar zek­er op te lossen lijkt via een sluiproute te zijn, namelijk het hobbe­lige bospad van oplopende inflatie. Of beleg­gers daar gelukkig mee zijn is een tweede, maar de schuldenaren zien hun schuld bij een oplopende inflatie ver­houd­ings­gewi­js slinken ten opzichte van hun inkomen. Na aan­lei­d­ing van de lessen van de jaren ​“30 uit de vorige eeuw wil nie­mand ver­ant­wo­ordelijk zijn voor een nieuwe ​‘Grote Depressie’.

Bedri­jf­sec­nomisch. Kees de Kort, www​.afs​cap​i​tal​.nl (4÷12÷2007) schri­jft dat de win­stverwacht­ing van Amerikaanse onderne­min­gen voor het vierde kwartaal neer­waarts zijn bijgesteld van 11 pro­cent naar 1 pro­cent. Wordt het bedri­jf­sleven toch ger­aakt door een dal­end con­sumenten­vertrouwen? Of, begint de kredi­et­cri­sis voor het zijn tol te eisen voor het bedri­jf­sleven, bijvoor­beeld in de vorm van hogere rentekosten? 

Vol­gens de laat­ste cijfers van de Rai Verenig­ing en Bovag zijn er in novem­ber in Ned­er­land totaal 37.880 nieuwe personenauto’s verkocht, een sti­jging van 7,8% ten opzicht zijn van dezelfde peri­ode in 2006. Toen wer­den er 35.143 auto’s gereg­istreerd.Veel auto’s wor­den met een kredi­et gefinancierd. 

Op www​.cbs​.nl kunt u zien dat het ver­strek­te kredi­et ten opzichte van een jaar gele­den toe­neemt. Anderz­i­jds kunt u ook zien dat de aflossin­gen toen­e­men. Per sal­do staat er min­der con­sump­tief uit ten opzichte van 12 maan­den gele­den. Ook de toegezegde lim­i­eten nemen af. Con­sumenten lijken voorzichtiger te wor­den ten aanzien van hun uitgavenpatroon. 

Opmerke­lijk. Sinds de kredi­et­cri­sis is de Dollar/​Yen ver­houd­ing gedaald. Het lan­glopend voortschri­j­dend gemid­delde van de Nikkei daalt ook. Exporterende bedri­jven ondervin­den last van een duur­dere Yen. Boven­di­en kan een oplopende Yen de car­ry trades onder druk zetten. Het valt me op dat er in beurscom­mentaren weinig wordt gespro­ken over de invloed van de Yen op de koersvorm­ing. De laat­ste maan­den lijkt de beurs te sti­j­gen als de Yen daalt en lijkt de beurs te dalen als de Yen stijgt. 

Top­fase. Sinds het voor­jaar zit de AEX in de top­fase. Deze fase wordt geken­merkt door hoge omzetten en sterk schom­me­lende koersen. De beurs lijkt op een acht­baan. Goed nieuws maakt langza­am maar zek­er plaats voor slecht nieuws. Macro-economis­che ontwik­kelin­gen, de kredi­et­cri­sis en prob­le­men ron­dom de dol­lar zullen de over­gang naar de dal­ende fase bew­erk­stel­li­gen. Over het alge­meen duurt deze fase zo’n drie tot twaalf maan­den. Uit­zon­derin­gen beves­ti­gen de regel. In het tijdspad van de beurscy­clus wordt er meestel om de drie à vijf jaar een belan­grijke bodem neergezet. De laat­ste belan­grijke bodem hebben we in maart 2003 gezien. Ruim 4 ½ jaar geleden. 

Beleggen vol­gens de the­o­rie van de beurscy­clus. Vol­gens de the­o­rie van de beurscy­clus kun­nen lange ter­mi­jn beleg­gers hun aan­de­len tij­dens de top­fase verkopen! Spec­u­lanten, mits zij geloven in de the­o­rie van de beurscy­clus, kun­nen vol­gens deze the­o­rie lange ter­mi­jn putop­ties kopen. 

U dient zelf een oordeel te vor­men over de actuele beurs­fase. Maak zelf een studie van de beurscy­clus, bijvoor­beeld door uzelf af te vra­gen welke fac­toren de beursko­ersen beïn­vloe­den. Verdiep u in de beurs­geschiede­nis en toets uw ken­nis. Laat u goed informeren en bespreek uw visie met uw bank. Geen enkele the­o­rie is feil­baar. De prak­tijk kan weer­barstiger zijn dan u miss­chien voor mogelijk houdt. 

Ik houd me al jaren bezig met de the­o­rie van de beurscy­clus. Ik heb van de oude Keynes geleerd dat de markt langer irra­tion­eel kan zijn dan de meeste beleg­gers of spec­u­lanten kun­nen betal­en. Ten­min­ste als zij tegen de markt in han­de­len. Wist u dat de beroemde Keynes ook eens fail­li­et is gegaan aan zijn beleggingsactiviteiten? 

Ik sta nadrukke­lijk stil bij de risico’s omdat het vaak voorkomt dat aan het einde van de sti­j­gende fase nieuwe beleg­gers en spec­u­lanten mas­saal toe­stromen. Zij hopen snel rijk te wor­den. Denk eens aan de enorme toeloop van Chi­nese beleg­gers. Zij hebben deze zomer mas­saal in de rij ges­taan om hun geld van de spaar­reken­ing af te halen en er ver­vol­gens aan­de­len van te kopen. Denk eens terug aan het einde van de jaren negentig. Toen was iedereen ervan over­tu­igd dat we inter­ne­taan­de­len moest kopen. Toen de dal­ende fase was afgerond, bleek dat de koers van som­mige inter­ne­taan­de­len met negentig pro­cent was gedaald.

Als uw beleg­gingsstrate­gie op dit moment een verkoopsig­naal doorgeeft, raad ik u aan om deskundig advies in te win­nen bij de beleg­gingsad­viseur van uw bank. Wellicht dat hij het ver­standig vin­dt om uw aan­de­len te verkopen. Vraag het hem!

Dis­claimer. Deze col­umn heeft uit­slui­tend edu­catieve doelein­den. Niets van de tekst is op te vat­ten als een con­creet beleg­gingsad­vies. U bent ver­ant­wo­ordelijk voor uw eigen beleg­gings­beslissin­gen. Advies: lees de disclaimer!