Beurscyclus. Twee keer een tweede ronde?

1. Inlei­d­ing
In deze col­umn staat de beurscy­clus cen­traal. De beurs kent een cyclus van opeen­vol­gende fasen, namelijk: een opgaande fase, een top­fase, een dal­ende fase en een bodem­fase. De over­gang van de ene fase naar de andere fase wordt beïn­vloed door: koer­stech­nis­che fac­toren, het sen­ti­ment, macro-economis­che fac­toren, bedri­jf­sec­onomis­che fac­toren, opmerke­lijkhe­den, de opkomst of juist het wegebben van een crisis. 

Bovenge­noemde fac­toren komen weke­lijks aan bod en plaat­sen recente ontwik­kelin­gen in de con­text van de actuele beurs­fase en het cyclusver­loop van indi­vidu­ele aan­de­len. Ook wordt er een ren­de­ments­bereken­ing gemaakt waar­bij de beleg­gingsre­sul­tat­en van onze voor­beeld­strate­gie ​‘Beleggen, vol­gens de principes van de beurscy­clus’ wordt vergeleken met het ren­de­ment van de AEX en van een spaarrekening. 

2. Terug­b­lik week 8
De AEX is deze week geste­gen van 434,81 naar 451,63

Koer­stech­nisch. De Advance-decline lijn geeft het ver­schil aan tussen het aan­tal fond­sen dat sti­jgt en het aan­tal fond­sen dat daalt op een bepaalde dag. U kunt de A‑D-lijn op de web­site van www​.tostrams​.nl vol­gen. Op dit moment daalt de Advance Decline lijn ten opzichte van een maand gele­den, maar ook ten opzichte van 12 maan­den gele­den. Nor­maal gespro­ken is dit een slecht signaal. 

De gemid­delde beur­somzet voor de aan­de­len uit de AEX is ten opzichte van het begin van de sti­j­gende fase (mei 2003) opgelopen van 1573 miljoen euro per dag naar 4046 miljoen euro per dag tij­dens de laat­ste top­fase (zomer 2007). Het is een nor­maal ver­schi­jnsel dat de beur­somzet vanaf de bodem­fase of vanaf het begin van de sti­j­gende fase langza­am maar zek­er toe­neemt tot­dat er een hoogtepunt wordt bereikt. Tij­dens de top­fase of aan het begin van de dal­ende fase zal de beur­somzet weer afne­men. Op dit moment bedraagt de gemid­delde beur­somzet 3691 miljoen euro per dag.

De afgelopen week is de AEX gedurende een paar dagen sterk geste­gen. Soms met pro­cen­ten tegelijk. De beur­somzet bleef op deze dagen duidelijk onder het gemid­delde liggen. Blijk­baar hebben de meeste beleg­gers nog geen vertrouwen in toekom­stige koersontwikkelingen. 

Het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde van de AEX daalt. Vol­gens de method­iek van de tech­nis­che analyse is dit een heel slecht teken. Er is een omslag­punt bereikt. U kunt het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde www​.yahoo​.com vol­gen. Op dit moment daalt het lan­glopend voortschri­j­dende gemid­delde van de vol­gende indices: — Ameri­ka (Dow Jones Com­pos­ite Index , Dow Jones Indus­tri­al, Dow Trans­port, Dow Jones Util­i­ty Index, mid­cap­per Rus­sell 1000, 2000, 3000, Argen­tinië, Cana­da, Mex­i­co en de SP500- index); — Azië (Aus­tral­ië, Japan, Nieuw Zee­land, Singapore,Taiwan); — Europa (Oost­en­rijk, Bel­gië, Frankrijk, Duit­s­land, Ned­er­land, Noor­we­gen, Ital­ië, Span­je, Zwe­den, Zwit­ser­land en Enge­land); — Mid­den-Oost­en (Israël) Het lijst­je is uit­ge­groeid tot 28 indices.

In mijn col­umn ​‘AEX naar 250 (www​.usmar​kets​.nl 15/01/2008) heb ik een bereken­ing gemaakt over het feit dat de AEX wel eens tot 250 pun­ten kan dalen. Nico Bakker, hoofd tech­nis­che analyse van de ABN, sluit in zijn col­umn ​‘Finan­cials fors afges­traft (www​.beleg​ger​.nl ​‚18÷02÷2008)’ een vergelijk­bare beweg­ing niet uit. Hij ziet een half mast patroon; ​‘Er is chart­tech­nisch gezien nog iets inter­es­sants gaande. De genoemde con­sol­i­datie tussen 316 en 354 zou wel eens een zoge­naamd half mast patroon kun­nen wor­den. Deze patro­nen open­baren zich als kort­stondi­ge, zijwaartse beweg­in­gen, om ver­vol­gens met een felle tik de voorliggende beweg­ing te ver­vol­gen. Dit laat­ste impliceert dat een scherpe dal­ing naar 288 pun­ten niet mag wor­den uit­ges­loten. De 288 pun­ten is een gepro­jecteerd koers­doel. Het moge duidelijk zijn dat bij een dal­ing richt­ing 288 de terug­keer in het dal­ende kanaal teni­et wordt gedaan. Sterk­er nog, er zal dan een ver­snelling van de trend optreden.’

Het is inter­es­sant om te con­stateren dat u met behulp van ver­schil­lende inval­shoeken kunt aan­to­nen dat een mogelijke forse koers­dal­ing tot de reële mogelijkhe­den behoort. 

Sen­ti­ment. De risi­co­premie (div­i­den­dren­de­ment -/- rente op een spaar­reken­ing van bijvoor­beeld www​.argen​ta​.nl ) bedraagt op dit moment -/- 1,1 procent.

De koers/​dividendverhouding zegt iets over het sen­ti­ment. Beleg­gers zijn bij een hoge koers/​dividendverhouding opti­mistisch gestemd en bij een lage koers/​dividendverhouding somber gestemd. De koers/​dividendverhouding heeft in de maan­den feb­ru­ari 2007 en april 2007 op 50 ges­taan. Inmid­dels is de koers/​dividendverhouding gedaald naar 34. 

Macro-economisch. De economis­che groei dreigt in de Euro­zone, Ameri­ka en zelfs in Chi­na af te nemen, ter­wi­jl de inflatie over­al bli­jft sti­j­gen. De kans op stagflatie neemt toe. Miss­chien zit­ten we zelfs al in een dergelijk scenario. 
Ook Greenspan heeft het hierover. ​‘Vol­gens Greenspan is stagflatie, waar­bij de economis­che groei ver­traagt en tegelijk­ti­jd de inflatie ver­snelt, een ​‘te sterke uit­drukking’ om de huidi­ge sit­u­atie te ken­merken. ​‘Ik vertrouw erop dat we ver­standig genoeg zijn om maa­trege­len te nemen die stagflatie voorkomen.’ (www​.rtl​.nl , 15/02/2008)’

Het is de vraag of er nog maa­trege­len getrof­fen kun­nen wor­den. En welke dan? De pri­jzen voor energie, grond­stof­fen en voed­sel bli­jven vooral­snog sti­j­gen. Wereld­wi­jd heeft men last van hoge ben­zinepri­jzen. In Ned­er­land rijdt de gemid­delde auto­mo­bilist 12.000 km per jaar. Als we ervan uit­gaan dat hij hier­voor 1200 liter brand­stof nodig heeft kun­nen we uitreke­nen dat elke pri­jsver­hoging van een liter ben­zine à 10 euro­cent, een koop­krachtver­min­der­ing van 10 euro per maand kan veroorzaken. 

Bedri­jf­sec­onomisch. Reor­gan­isaties, fail­lisse­menten en ontsla­gron­des zullen tij­dens de top- en dal­ende fase in eerste instantie toen­e­men. Gelukkig zullen dit soort bericht­en tij­dens de bodem- en sti­j­gende fase weer langza­am uit het beeld verd­wi­j­nen. De afgelopen week hebben de vol­gende bedri­jven maa­trege­len aangekondigd: — Reed Else­vi­er schrapt in het per­son­eels­be­stand; — For­tis ontslaat 40 ver­mo­gens­be­heerders van ABN Amro;- Lehman Broth­ers schrapt cir­ca 200 banen bij de afdel­ing invest­ment;- Gold­man Sachs ontslaat dit jaar cir­ca 1500 banen en Con­ti­nen­tal schrapt wereld­wi­jd 2000 banen (Bron: Het Finan­cieele Dagblad)

Anal­is­ten verwacht­en dat de winst per aan­deel in 2008 voor de vol­gende drie bedri­jven lager zal uit­vallen dan de winst in 2007: Cor­po­rate Express;- Philips;- Roy­al Dutch en Reed Elsevier.

Opmerke­lijk. Lenen, lenen, lenen. Daar ging Zem­bla over op zondag 17 feb­ru­ari 2008. Vol­gens Nad­ja Jung­man heeft negen van de tien gezin­nen een schuld. Ongelooflijk. Waar is onze calvin­is­tis­che inslag gebleven. Ver­strekken geld­schi­eters te makke­lijk een con­sump­tief kredi­et? Daar lijkt er wel op. U kunt er in ieder geval niet van uit gaan dat de BKR u beschermt tegen een over­matige cred­i­ter­ing. Zij geven alleen maar advies aan geld­ver­strekkers. Het is de keuze van een geld­ver­strekker om u al dan niet geld te lenen. U bli­jft zelf ver­ant­wo­ordelijk voor uw totale schuldenlast. 

Banken ver­di­enen hun geld in belan­grijke mate aan pro­visie-inkom­sten op uw effecten­han­del en natu­urlijk aan de kredi­etver­len­ing. Kredi­etver­len­ing betre­ft vooral voor schulden ten aanzien van hypotheken en auto’s.

Op de web­site van www​.cbs​.nl kunt lezen dat het totaal uit­staand sal­do met betrekking tot ​‘rood­stand en con­sump­tief kredi­et’ in 2007 met 602 miljoen euro is toegenomen. Het jaar 2007 is voor de banken, ten aanzien van de kredi­etver­len­ing, een gun­stig jaar geweest. Of u er als con­sument beter van bent gewor­den is nog maar de vraag. Als gevolg van de kredi­etver­len­ing bloeit schuld­hulpver­len­ing als nooit tevoren. Is het voor beleg­gers inter­es­sant om in bankaan­de­len te stap­pen? Dat is nog maar de vraag. Het is niet ondenkbeeldig dat de kredi­etver­len­ing al zijn (voor­lop­ig) hoogtepunt heeft bereikt. 

Wist u dat ongeveer zeventig pro­cent van de con­sumenten een lening afs­luit om een auto te kun­nen aan­schaf­fen? Jeroen de Boer, zie www​.z24​.nl (15÷02÷2008), heeft over dit the­ma een inter­es­sant artikel geschreven. Auto­pro­du­cen­ten rap­porteren de laat­ste maan­den lagere verkoop­ci­jfers. Dit betekent dat banken hier indi­rect negatieve gevol­gen van ondervin­den omdat er min­der kredi­eten wor­den afgesloten.

Inmid­dels dalen de huizen­pri­jzen. Huizen staan ook langer te koop. Het is niet ondenkbeeldig dat hier­door de win­ston­twik­kel­ing bij banken onder druk komt te staan. Zij lopen de kans om min­der inkom­sten te gener­eren omdat de pro­visie-inkom­sten afne­men. Immers, er wor­den min­der hypotheken afgesloten. 

Ook de dal­ende beur­somzetten zet de win­ston­twik­kel­ing van banken onder druk. Ten opzichte van vorig jaar zomer zijn de beur­somzetten met bij­na 9 pro­cent teruggelopen. Banken ont­van­gen hier­door min­der provisie-inkomsten. 

Wilt u beleggen in bankaan­de­len? Het is de vraag of de huidi­ge lage koer­swin­stver­houd­ing geen optisch bedrog is. Hoe zal het de bankaan­de­len gaan als de afne­mende kredi­etver­len­ing door begint te werken in de winstcijfers? 

Dit jaar wordt u waarschi­jn­lijk gecon­fron­teerd met een negatieve koop­krach­ton­twik­kel­ing. U kunt zelf actie onderne­men door uw koop­kracht te ver­hogen met 3 à 6 pro­cent. Het is niet eens zo moeil­ijk. Ten­min­ste, als u het kunt opbren­gen om zelf voor het aan­schaf­bedrag van uw auto te sparen. We hebben dan nog niet eens reken­ing gehouden de rente-inkom­sten. Eigen­lijk is het snel ver­di­end. Boven­di­en loopt u min­der risi­co om in de schuld­hulpver­len­ing terecht te komen. Dat is maar goed ook. De schuld­hulpver­len­ing, laat vol­gens Zem­bla te wensen over. 

Heeft u teveel geleend? Waarschi­jn­lijk past het geld­type ​‘de naïevel­ing’ of ​‘de diva’. In het mag­a­zine Psy­cholo­gie, zie www​.psy​cholo​giemagazine​.nl , kunt u uit­zoeken tot welke geld­type u behoort. In het artikel staan bij geld­type een paar sterke pun­ten, valkuilen, adviezen en oefenin­gen beschreven. 

Waarschi­jn­lijk voelt u zich toch meer aangetrokken tot de columns van Har­ry Geels op www​.dft​.nl (18÷2 en ¹⁹⁄₂). Hij besteed aan­dacht aan de uit­sprak­en van top­be­leg­ger David Swensen over de nut­teloze aan­de­lens­e­lec­tie door de kleine par­ti­c­uliere beleg­ger. Veel par­ti­c­uliere beleg­gers hebben waarschi­jn­lijk niet eens zoveel moeite met het selecteren van de juiste aan­de­len. Ik ver­moed dat zij meer moeite hebben met het op tijd verkopen. Zij beleggen waarschi­jn­lijk niet vol­gens de principes van de beurscy­clus. Mijn reac­tie over oorza­ak en gevolg kunt u lezen in zijn col­umn van ¹⁹⁄₂ waar ik over de beurscy­clus schrijf. 

Maar lat­en we wel wezen, het­zelfde geldt ook voor de pro­fes­sionele fonds­be­heerder. Kijkt u zelf maar naar de beleg­gingsre­sul­tat­en die zij over de laat­ste 12 maan­den hebben behaald. De meeste beleg­gers die hun zuurver­di­ende spaargeld aan hen hebben toev­ertrouwd, zullen de resul­tat­en over het laat­ste jaar betreuren. Ook na de krach van 1929 en aan het begin van deze eeuw bleken veel van de pro­fes­sionele fonds­be­heerders van beleg­gings­fond­sen niet zulke beste resul­tat­en te hebben gere­aliseerd. Toch een troost voor de par­ti­c­uliere beleg­ger! Ze verk­eren in pro­fes­sioneel gezelschap.

3. Dal­ende fase
We zit­ten in de tweede maand van de dal­ende fase. Ook tij­dens deze fase zullen er ongetwi­jfeld weken zijn waar­bij de koersen een fors her­s­tel lat­en zien. De lengte van de dal­ende fase varieert van 3 maan­den tot 36 maanden.

Ver­schil­lende beleg­gers zullen bewust nadenken over het feit of ze zullen stop­pen met hun beleg­gings­ac­tiviteit­en. Som­mi­gen hak­en ook werke­lijk af. De lengte van de dal­ende fase varieert van drie maan­den tot drie jaar. 

Koer­stech­nis­che gegevens, macro-economis­che cijfers, bedri­jf­sec­onomis­che cijfers, het sen­ti­ment en bijvoor­beeld de ernst van de huidi­ge kredi­et­cri­sis bepalen hoe ingri­jpend het beurskli­maat in negatieve zin wordt beïnvloed. 

Tij­dens de dal­ende fase kunt u let­ten op ken­merk­ende ver­schi­jnse­len: afne­mende inter­esse, winst­waarschuwin­gen en reor­gan­isaties, uit­gifte van nieuwe aan­de­len stokt, neer­waartse bijstelling van de winst per aan­deel, dal­ende beur­somzetten en een grotere belang­stelling voor het the­ma sparen. 

Tij­dens deze fase kunt u het beste sparen. Wilt u toch speculeren? Dan kunt u met bijvoor­beeld putop­ties werken. Houdt u er wel reken­ing mee dat opties een zeer spec­u­latief karak­ter hebben. Velen hebben daarmee geld verloren. 

4. Sparen of beleggen.
Tij­dens de top- en de dal­ende fase is sparen lucratiev­er dan beleggen. We zullen weke­lijks een ren­de­ments­bereken­ing mak­en van de koer­son­twik­kel­ing van de AEX ten opzichte van een spaar­reken­ing. De gemid­delde pri­js (560−480 = 520) van de top­fase wordt als uit­gangspunt genomen. Er is geen reken­ing gehouden met het div­i­den­dren­de­ment of transactiekosten. 

Ren­de­ment:
Aan­de­len (520 – 451): -/- 13,2 procent 
Spaar­reken­ing ( www​.argen​ta​.nl , 12 maan­den — maart 2007 t/​m feb­ru­ari 2008): 4,1 procent
Beleg­gers die vol­gens de principes van de beurscy­clus hebben belegd zijn op tijd uit­gestapt. Zij hebben ten opzichte van de AEX een posi­tief ren­de­mentsver­schil gere­aliseerd van 17,3 procent. 

5. Cyclusver­loop van indi­vidu­ele aandelen
Eens per maand selecteren we uit de AEX en de AMX aan­de­len die vol­gens mijn bevin­din­gen in de dal­ende fase zit­ten. Vol­gens de the­o­rie van de beurscy­clus zullen de koersen van deze aan­de­len aan het einde van de dal­ende fase lager staan ten opzichte van de koers die zij aan het begin van deze fase had­den. Op deze web­site wor­den de actuele koersen van ver­schil­lende aan­de­len automa­tisch bijgewerkt. 

Aan­de­len AEX (dal­ende fase): Akzo, Aegon, Cor­po­rate Express, DSM, For­tis, ING, Reed Else­vi­er, TNT, SBM off­shore, Rodam­co Europe, Wolters Kluwer

Aan­de­len AMX (dal­ende fase) : Aal­berts, ASMI, BAM, Binck Bank, Corio, Cru­cell, CSM, Hey­mans, Logiac CMG, van der Moolen, Nutre­co, Oce, Ordi­na, SNS, USG Peo­ple, Vopak, Wereld­have, Wessanen

Update: 01/02/2008

6. Reac­ties. Heeft u gereageerd op boven­staande col­umn? Ik zal proberen om een reac­tie te geven. Helaas kan ik niet garan­deren dat dit ook alti­jd zal lukken. Zek­er niet als er steeds vak­er wordt gereageerd. Ik hoop dat u daar begrip voor heeft.

@ Gui­tar­man en Bwit­ter, bedankt voor jul­lie reac­tie en cor­rec­tie. Bli­jf vooral kri­tisch rea­geren op inhoudelijke aspecten van mijn col­umn. Daar hebben we wat aan. 

7. Dis­claimer.
Deze col­umn heeft uit­slui­tend edu­catieve doelein­den. Niets van de tekst is op te vat­ten als een con­creet beleg­gingsad­vies. Over­leg alti­jd met een pro­fes­sionele beleg­gingsad­viseur van uw bank voor­dat u enige actie onderneemt. U bent ver­ant­wo­ordelijk voor uw eigen beleg­gings­beslissin­gen. Advies: lees de disclaimer!