Toch ziet de nabije toekomst er zorgelijk uit. Meer dan de helft van de bij elkaar opgetelde aandelen uit de AEX en de AMX hebben nu een dalend voortschrijdend gemiddelde. Macro-economische problemen (inflatie — afnemende economische groei) en bedrijfseconomische problemen (kredietcrisis) zijn nog altijd niet opgelost. Inflatie lijkt het probleem van 2008 te worden. Het koerstechnische beeld ziet er rampzalig uit. Een hogere top lijkt me voorlopig uitgesloten.We wachten op de dalende fase. In deze column beschrijven we de ontwikkelingen van week 51.
1. Inleiding.
Succesvolle beleggers worden niet geboren! Succes is het resultaat van uw inspanning de juiste kennis en vaardigheden te ontwikkelen. U kunt deze kennis toepassen bij het ontwikkelen of uitvoeren van een beleggingsstrategie. Zonder beleggingsstrategie zult u verdwalen! Daarnaast zult u kennis moeten nemen van de beurscyclus. In deze rubriek staat de beurscyclus centraal.
De beurs kent een cyclus van opéénvolgende fasen, namelijk: een opgaande fase, een topfase, een dalende fase en een bodemfase. Het is prachtig als uw beleggingsstrategie tijdens de bodemfase een koopsignaal geeft en tijdens de topfase een verkoopsignaal.
De overgang van de ene fase naar de andere fase vindt niet zomaar plaats. Meestal gaat dit geleidelijk. De omstandigheden veranderen voortdurend. Macro-economisch nieuws, koerstechnische factoren, het bedrijfseconomisch nieuws, het beleggersentiment en de opkomst of juist het wegebben van een crisis kunnen beurskoersen sterk beïnvloeden.
In deze column selecteer ik wekelijks een aantal nieuwsfeiten die de overgang van de ene fase naar de andere fase bewerkstellingen. Deze rubriek heeft uitsluitend educatieve doelstellingen.
2. Terugblik week 51.
De Aex is licht gestegen en geeïndigd op een stand van 513.71. Een koersstijging van slechts 0,48 procent.
Koerstechnisch. De Advance-decline lijn geeft het verschil aan tussen het aantal fondsen dat stijgt en het aantal fondsen dat daalt op een bepaalde dag. U kunt de A‑D-lijn op de website van www.tostrams.nl volgen. Op dit moment daalt de Advance Decline lijn ten opzichte van een maand geleden, maar ook ten opzichte van 12 maanden geleden. Normaal gesproken is dit een slecht signaal.
Tijdens de bodem- en stijgende fase zal de gemiddelde beursomzet voor aandelen uit de AEX toenemen. De gemiddelde beursomzet voor aandelen uit de AEX is ten opzichte van het dieptepunt (Mei 2003) opgelopen van 1573 miljoen euro per dag naar 4046 miljoen euro per dag. Tijdens de topfase of aan het begin van de dalende fase zal de beursomzet een top bereiken om vervolgens weer te dalen. Op dit moment is de beursomzet voor aandelen uit de AEX gedaald naar 3911 miljoen euro per dag. Overigens is dit minder gunstig voor het bankwezen omdat de provisie-inkomsten lijken af te nemen.
Het langlopend voortschrijdend gemiddelde van de AEX daalt. Volgens de methodiek van de technische analyse is dit een heel slecht teken. Er is een omslagpunt bereikt. U kunt het langlopend voortschrijdend gemiddelde www.yahoo.com volgen. Op dit moment zijn er meerdere indices waarvan het langlopend voortschrijdende gemiddelde daalt. Voorbeelden hiervan zijn: Amerika (Transport, midcapper Russell 2000 index), Azië (Japan, Nieuw Zeeland), Europa (Londen, België, Italië, Zwitserland, Stockholm, België, Zwitserland, Frankrijk, Engeland, Oostenrijk). Overigens daalt ook het middellange termijn voortschrijdend gemiddelde van de Wereldindex.
De koers/dividendverhouding bedraagt deze week 38. De geschiedenis leert ons dat aandelen bij zo’n hoog verhoudingsgetal duur zijn. Vlak voor de krach van 1987 stond de koers/dividendverhouding bijna even hoog. Een hoge koers/dividendverhouding zegt iets over het sentiment. Beleggers zijn, ondanks alle problemen van de laatste tijd, zeer optimistisch.
Sentiment. Op de website van www.tostrams.nl kunt u zien dat de call-putratio een neutrale waarde heeft. Het sentiment geeft voor de korte termijn geen richtingbepalende verwachting op. Beleggers lijken sparen risicovoller te vinden dan het beleggen in aandelen. De risicopremie (dividendrendement -/- rente op een spaarrekening van bijvoorbeeld www.argenta.nl ) bedraagt op dit moment -/- 1,6 procent.
Macro-economisch. De huizenprijzen zullen in Amerika volgens verwachting ook in 2008 blijven dalen, zo meldt www.rtlz.nl (17÷12÷2007). ‘De huizenprijzen zullen met 4,5% dalen in 2008, aldus Fannie Mae. Dat komt nadat dit jaar de huizenprijzen in 2007 al voor de eerste keer sinds de grote depressie van de jaren dertig daalden.’ Hoe zullen de huizenprijzen zich bij ons ontwikkelen?
Volgens de Postbank is de economie in Nederland over haar hoogtepunt heen. ‘De economische groei is over haar hoogtepunt heen en in 2008 zal de economie duidelijk minder hard groeien. Dat schrijft de Postbank maandag in haar nieuwste maandbericht. Volgend jaar zal de economische groei 2,6% bedragen ten opzichte van 2007. Dit jaar bedraagt de groei nog 3,2% (www.fd.nl , 17/12/2007).’
De Rabobank (Het Financieele Dablad, 17/12/2007) en de Postbank (bron: www.fd.nl , 17/12/2007) verwachten dat de huizenprijzen in 2008 zullen stijgen. Zullen ze gelijk krijgen? Kan er sprake zijn van wensdenken? De prijsontwikkeling op de huizenmarkt is afhankelijk van onder andere: — de renteontwikkeling (1); — het consumentenvertrouwen (2); — de betaalbaarheid (3).
Ad 1. De rente heeft, zeker naar aanleiding van de recente inflatiecijfers, eerder de neiging om te stijgen dan om te dalen. Aegon, ING en de Postbank hebben hun hypotheekrente deze maand al verhoogd.
Ad 2 Het consumentenvertrouwen daalt nu al enkele maanden achter elkaar. Consumenten lijken voorzichtiger te worden.
Ad 3. In de randstad is een inkomen van twee keer modaal al niet meer voldoende om een gemiddelde tussenwoning te kunnen kopen (bron: Het financieele Dagblad, 17/12/2007).
Op basis van bovenstaande gegevens lijkt een waardedaling van de huizenprijzen realistischer. De huizenprijzen in Spanje, Amerika en Engeland dalen al. In Nederland zijn de prijzen van een tussenwoning gedurende de laatste drie maanden met 2,7 procent gedaald ( www.hypotheker.nl ). De recente renteverhoging van de hypotheekrente zet de betaalbaarheid van een woning verder onder druk.
Bedrijfseconomisch. Naar mate de stijgende fase zich in de tijd verder ontwikkeld, zullen beleggers steeds optimistischer worden. Overigens geldt dit ook voor ondernemers. De angst, die tijdens de bodemfase zo nadrukkelijk aanwezig was, is weggeëbd. Het gevaar van onbezonnenheid neemt toe.
Verwende beleggers worden niet geboren. Zij worden gemaakt. Na een aantal jaren van voorspoed wordt men overmoedig. Gevaren worden onder tafel geschoven. De lat wordt steeds hoger gelegd. Men wil meer.
Bedrijfsovernames doen hun intrede. Niets is te dol. Het optimisme nadert een top. Beleggers blijken geen enkele moeite blijken te hebben met de verkoop van hun bedrijf, tenminste als er maar een flinke koerswinst te behalen valt. Aandeelhouders van het bedrijf dat op oorlogspad is, juichen het toe als zij horen dat een bedrijfsovername gepaard gaat met een gigantische lening. Niemand die zich afvraagt of de schuld binnen een redelijke termijn wordt afbetaald.
Is het wel zo verstandig om tijdens topfase op andere bedrijven te bieden? Als we alleen rekening houden met de prijs per aandeel, dus geen rekening houden met eventuele strategische belangen, dan had je deze bedrijven volgens mij beter na de dalende fase kunnen overnemen. De economie staat er dan minder rooskleurig voor, bedrijfswinsten staan onder druk, consumenten houden de hand op de knip en beleggers verlangen weer een behoorlijke risicopremie waardoor de overnameprijs misschien wel 50 à 70 procent lager kan liggen. Vervolgens kun je dan ook nog eens na de dalende fase profiteren van het ecnomisch herstel.
Illustratie. Onderstaande bedrijven hebben recentelijk vanwege overnamenieuws in de belangstelling gestaan. De koersen zijn na bodemfase sterk gestegen. De procentuele koersstijging is berekend over de periode 01-07-2003 tot 01 – 7‑2007.
Hagemeyer à 9 procent
ABN-Amro à 103 procent
Rodamco Europe à 144 procent
Numico à 187 procent
Vedior à 193 procent
Stork à 389 procent
Psychologische factoren spelen tijdens de topfase waarschijnlijk een grotere rol dan rationele overwegingen. Tijdens de bodemfase likt men zijn wonden. Het lijkt erop dat men eventuele overnames zorgvuldig doorrekent! Tijdens de topfase heeft men het gevoel dat het niet op kan. Geld schijnt geen rol te spelen.
Opmerkelijk. Wist u dat de gezamenlijke lengte van de stijgende fase en de topfase op dit moment tot één van de langste opgaande bewegingen behoort? We gaan richting de vijf jaar. Ik geloof dat gedurende de laatste 45 jaar alleen de stijgende fase en de topfase vanaf 1982 tot en met 1987 even lang was.
3. Topfase.
Sinds het voorjaar zit de AEX in de topfase. Deze fase wordt gekenmerkt door hoge omzetten en sterk schommelende koersen. De beurs lijkt op een achtbaan. Goed nieuws maakt langzaam maar zeker plaats voor slecht nieuws. De beleggers die aan het eind van de stijgende fase zijn begonnen met het beleggen in aandelen beginnen te twijfelen. Over het algemeen duurt deze fase zo’n drie tot twaalf maanden. Uitzonderingen bevestigen de regel. In het tijdspad van de beurscyclus wordt er meestel om de drie à vijf jaar een belangrijke bodem neergezet. De laatste belangrijke bodem hebben we in maart 2003 gezien. Ruim 4 ½ jaar geleden.
Beleggen volgens de theorie van de beurscyclus. Volgens de theorie van de beurscyclus kunnen lange termijn beleggers hun aandelen tijdens de topfase verkopen! Speculanten, mits zij geloven in de theorie van de beurscyclus, kunnen volgens deze theorie lange termijn putopties kopen.
Als uw beleggingsstrategie op dit moment een verkoopsignaal doorgeeft, raad ik u aan om deskundig advies in te winnen bij de beleggingsadviseur van uw bank. Wellicht dat hij het verstandig vindt om uw aandelen te verkopen. Vraag het hem!
4. Individuele aandelen
Nadat u heeft bepaald in welke fase de AEX zit, kunt u bepalen wat de stand van zaken is voor een indiviudeel aandeel. Elk aandeel heeft zijn eigen cyclus. Sommige aandelen lopen voor de troepen uit, terwijl andere aandelen weer achter de beurscyclus aan hobbelen. Eens per maand selecteren we uit de AEX en de AMX aandelen die volgens mijn bevindingen in de topfase of al in de dalende fase zitten.
AEX: Akzo, Aegon, Corporate Express, Fortis, ING, Reed Elsevier, TNT, SBM offshore, Rodamco Europe, Wolters Kluwer
AMX: Aalberts, ASMI, BAM, Binck Bank, Corio, Crucell, CSM, Heymans, Logiac CMG, van der Moolen, Nutreco, Oce, Ordina, SNS, USG People, Vopak, Wereldhave, Wessanen
Deze update is gebaseerd op de koersen van begin december 2007
5. Disclaimer.
Deze column heeft uitsluitend educatieve doeleinden. Niets van de tekst is op te vatten als een concreet beleggingsadvies. U bent verantwoordelijk voor uw eigen beleggingsbeslissingen. Advies: lees de disclaimer!