Beurscyclus. Renteverrassing op komst!

1. Inlei­d­ing
In deze col­umn staat de beurscy­clus cen­traal. De beurs kent een cyclus van opeen­vol­gende fasen, namelijk: een opgaande fase, een top­fase, een dal­ende fase en een bodem­fase. We zit­ten nu in de dal­ende fase. 

De koersen wor­den wereld­wi­jd beïn­vloed door: koer­stech­nis­che fac­toren, het sen­ti­ment, macro-economis­che fac­toren, bedri­jf­sec­onomis­che fac­toren, opmerke­lijkhe­den en de opkomst of juist het wegebben van een crisis. 

Recente ontwik­kelin­gen plaats ik in de con­text van de dal­ende fase. Natu­urlijk is er ook aan­dacht voor indi­vidu­ele aan­de­len. Een ren­de­ments­bereken­ing laat zien dat u tij­dens deze fase beter kunt sparen dan beleggen. Putop­ties kun­nen tij­dens deze fase ook een goed beleg­gingsin­stru­ment zijn. 

2. Terug­b­lik week 15
De AEX is ten opzichte van mijn vorige col­umn geste­gen van 450,36 naar 470,67

Koer­stech­nisch. De Advance-decline lijn geeft het ver­schil aan tussen het aan­tal fond­sen dat sti­jgt en het aan­tal fond­sen dat daalt op een bepaalde dag. Tij­dens de dal­ende fase zal de A‑D lijn dalen omdat er meer aan­de­len verkocht wor­den dan er wor­den teruggekocht. Tij­dens de top­fase in 2007 heb ik de A‑D lijn voor u op nul gezet. Op dit moment staat hij op -/- 781,2

De gemid­delde beur­somzet voor de aan­de­len uit de AEX zal na het bereiken van een top tij­dens de top­fase of aan het begin van de dal­ende fase weer gaan dalen. Op dit moment is de gemid­delde beur­somzet gedaald van 4046 miljoen euro per dag naar 3408 miljoen euro per dag.

Tij­dens de dal­ende fase zullen veel belan­grijke indices een dal­end ver­loop van het voortschri­j­dend gemid­delde lat­en zien. Er zijn nu acht­en­twintig indices die een dal­end ver­loop lat­en zien. Deze zijn: Ameri­ka (Dow Jones Com­pos­ite Index , Dow Jones Indus­tri­al, Dow Trans­port, mid­cap­per Rus­sell 1000, 2000, 3000, Argen­tinië, Cana­da, Mex­i­co en de SP500- index); Azië (Aus­tral­ië, Shang­hai, Maleisië, Japan, Nieuw Zee­land, Sin­ga­pore); Europa (Oost­en­rijk, Bel­gië, Frankrijk, Duit­s­land, Ned­er­land, Noor­we­gen, Ital­ië, Span­je, Zwe­den, Zwit­ser­land en Enge­land); Mid­den-Oost­en (Israël).

Sen­ti­ment. Tij­dens de dal­ende fase ervaren beleg­gers dat het beleggen in aan­de­len risico’s met zich mee­brengt. Daarom zal de risi­co­premie (div­i­den­dren­de­ment -/- rente op een spaar­reken­ing van bijvoor­beeld www​.argen​ta​.nl ) langza­am maar zek­er toen­e­men. Tij­dens de top­fase (2007) heeft de risi­co­premie op -/- 2 pro­cent ges­taan. Op dit moment staat de risi­co­premie op -/- 1,3 procent. 

Ook de koers/​dividendverhouding daalt. Tij­dens de dal­ende fase willen beleg­gers meer div­i­dend ont­van­gen voor elke euro die zij in aan­de­len beleggen. Tij­dens de top­fase (2007) heeft de koers/​dividendverhouding op 50 ges­taan. Inmid­dels is de koers/​dividendverhouding gedaald naar 34. 

Macro-economisch. De ECB heeft een prob­leem. Zij staat voor een groot dilem­ma. Enerz­i­jds groeit de angst voor een verder oplopende inflatie. Anderz­i­jds zal een rentesti­jging de economis­che groei kun­nen indammen. De ECB heeft geen keus. Ten­min­ste niet als zij zichzelf voor de gek willen houden! Immers de inflatie­doel­stelling wordt al maan­den­lang niet gehaald en de geld­ho­eveel­heid die ook al ver boven de doel­stelling uitkomt ver­sterkt de infla­toire ontwik­kelin­gen. Inmid­dels is de toe­name van de geld­ho­eveel­heid sterk­er dan de toe­name van de geld­ho­eveel­heid in Ameri­ka gedurende de begin­jaren tachtig. Over het alge­meen reageert de inflatie met enkele jaren ver­trag­ing op de sti­jging van de geld­ho­eveel­heid. Het is dus dweilen met de kraan open. De rente moet wel ver­hoogd wor­den als men de inflatie serieus wil indammen!

Een rentesti­jging heeft natu­urlijk veel gevol­gen voor de ontwik­kel­ing van de Euro, voor de ontwik­kel­ing van de huizen­pri­jzen en de beursko­ersen. De euro zal waarschi­jn­lijk verder sti­j­gen, ter­wi­jl de huizen­pri­jzen en de beurs zullen dalen.

Overi­gens lijkt de rente op de kap­i­taal­mark­trente al weer behoor­lijk op te lopen. Het is nog te vroeg om te stellen dat er een sti­j­gende trend valt waar te nemen, maar al met al is hij al weer met tien­den van pro­cen­ten gestegen. 

In de media kunt u vaak lezen dat de markt een rentev­er­lag­ing verwacht. Wie is die markt eigen­lijk? Zijn dat de anal­is­ten, de banken of bent u dat? Ik denk dat de ECB zich niet zal lat­en gijze­len door diezelfde markt. De angst voor koers­dalin­gen is terecht, maar de angst voor een peri­ode met sterk afne­mende economis­che activiteit­en zoals tij­dens de jaren zeventig als gevolg van een toren­hoge inflatie baart miss­chien nog wel grotere zorgen. 

Momenteel wor­den de sti­j­gende voed­sel­pri­jzen en de oplopende oliepri­js als boos­doen­er beschouwd voor de sti­j­gende inflatie. Het zal niet een­voudig zijn om het tij te keren. In de oliesec­tor en in de voed­ings­sec­tor dreigt er een pro­duc­ti­eschaarste te ontstaan. Naar verwacht­ing zal de voed­selvoorzien­ing de komende jaren prob­lema­tisch bli­jven. Zie: http://​www​.dft​.nl/​n​i​e​u​w​s​/​3​8​2​7​5​3​3​/​_​l​s​q​u​o​_​L​a​n​d​b​o​u​w​_​w​e​r​e​l​d​w​i​j​d​_​v​r​e​s​e​l​i​j​k​_​v​e​r​w​a​a​r​l​o​o​s​d​_​r​s​q​u​o​_​.html

De toen­e­mende geld­ho­eveel­heid kan de vol­gende bizarre bubbel creëren, namelijk een­t­je in grond­stof­fen, zoals graan en rijst. Dit is een bizarre ontwik­kel­ing omdat als gevolg hier­van miljoe­nen mensen kun­nen ver­hon­geren omdat ze geen voed­ing kun­nen betal­en. Stel dat er inder­daad sprake is van een bubbel, dan vult de spec­u­lant zijn zakken, komt u maan­delijks steeds meer geld te kort waar­door de inflatie sti­jgt verder en als gevolg van deze ontwik­kelin­gen, zek­er als er nog eens mis­oog­sten over­heen komen, verd­wi­jnt de afhaalchi­nees uit het straat­beeld. Mis­oog­sten dreigen er ook dit jaar weer te ontstaan. Zie www​.water​land​.net (doork­likken naar; — Ned­er­land Water­land; — water en prob­le­men). Op dit moment zijn er prob­le­men in Span­je, Israel en Noord-China).

Con­clusie; Ik verwacht dat de ECB op basis van boven­staande ontwik­kelin­gen geen andere keus heeft dan de rente te verhogen. 

Poli­tiek. Wouter Bos vin­dt dat er meer toezichtregels nodig zijn om de finan­ciële sec­tor gezond te mak­en. Bij de open­ing van het nieuwe kan­toor van accoun­tantskoe­pel Nivra zei hij het vol­gende: ​‘Ik heb even genoeg van teveel vertrouwen in het zel­freini­gend ver­mo­gen van de finan­ciële sector.’

De banken echter, waarschuwen voor een over­re­ac­tie van de poli­tiek op de kredi­et­cri­sis. Ik denk dat het tij voor de banken aan het keren is. Er lijkt nu een tweespalt te ontstaan tussen de poli­tiek en het bankwezen. Ik ver­moed dat de ECB en de AFM een behoor­lijke vinger in de pap hebben bij het aanstellen van nieuwe bankbestu­ur­ders. Ofwel, als de poli­tiek zich echt zor­gen maakt en op dit moment doet ECB dit al, dan kun­nen de toezichthoud­ers een nieuwe gen­er­atie bankbestu­ur­ders in het zadel helpen. 

Wouter Bos heeft zich vorig week­end in Wash­ing­ton ook boos gemaakt over het gedrag van het bankwezen omdat het bankwezen waarschuwt voor teveel nieuwe regels. Wouter Bos stelde tevre­den vast dat de sec­tor ​‘moet leren lev­en met nieuwe regels.’ Ik denk dat de trend is bepaald en banken terecht zijn bang zijn dat zij hun macht moeten inlev­eren . Zodra de macht wordt ingeperkt heeft dat natu­urlijk negatieve gevol­gen voor het spec­u­latieve gedrag van het bankwezen. Wouter bedankt! Hart­stikke goed. Het is namelijk in uw voordeel dat het bankwezen wordt gereguleerd. 

Zon­der ingri­jpen van de ECB was de economie al de afgrond ingestort omdat er tal­loze banken fail­li­et zouden zijn gegaan. Banken hebben de taak om voorzichtig met uw spaargeld om te gaan. Alleen de top van het bankwezen en de aan­deel­houd­ers hebben baat bij over­names en het onver­ant­wo­ord uitle­nen van uw spaargeld. Dat is wat er de laat­ste jaren is gebeurd. 

Bedri­jf­sec­onomisch. Anal­is­ten verwacht­en dat de winst per aan­deel in 2008 voor de vol­gende bedri­jven lager zal uit­vallen dan de winst in 2007: — Ahold; — Akzo; — Cor­po­rate Express; — ING; — Philips; — Reed Else­vi­er; — Roy­al Dutch; — Tom­Tom; ‑Wolters Kluw­er; — Bam; — Binck Bank; — Boskalis; — CSM; — Vopak en Wes­sa­nen. Het gaat op dit moment om 15 bedri­jven uit de AEX en AMX (Bron: Het Finan­cieele Dag­blad, 21/04/2008).

Reor­gan­isaties, fail­lisse­menten en ontsla­gron­des zullen tij­dens de top- en dal­ende fase in eerste instantie toen­e­men. Gelukkig zullen dit soort bericht­en tij­dens de bodem- en sti­j­gende fase weer langza­am uit het beeld verd­wi­j­nen. Sinds mijn vorige col­umn hebben de vol­gende bedri­jven een reor­gan­isatie aangekondigd; Mer­rill Lynch ontslaat 4000 medew­erk­ers; — AMD wil 10 pro­cent van het per­son­eels­be­stand schrap­pen; — AT&T schrapt 4.600 arbei­d­splaat­sen bij nieuwe reor­gan­isatie; — Tyson Foods sluit vleesfab­riek in York en schrapt 110 arbei­d­splaat­sen en Log­i­ca schrapt 1300 banen.

Op dit moment hebben ver­schil­lende sec­toren het moeil­ijk. Deze zijn; — de auto­branche; — het bankwezen en de makelaardij. 

Opmerke­lijk. Geld ver­li­est (snel) zijn (vertrouwens)waarde. Brit­tisch Bankers Associ­tion (BBA) heeft zijn leden in klare taal gewaarschuwd de rente­tarieven op de dagelijkse geld­markt niet te manip­uleren. De BBA ver­denkt de banken ervan de dagrente bewust te beïn­vloe­den om hun kosten voor lenin­gen laag te houden (Bron: Het Fin­cieele Dag­blad, 17/04/2008).

Kunt u uw bank nog wel vertrouwen? Eerst spe­len banken hoog spel door uw spaargeld te investeren in risi­co­volle pro­ducten ter­wi­jl de bankiers zelf enorme bonussen in de wacht slepen. Op dit moment ver­moed men in Enge­land dat de banken de rente­tarieven op de dagelijkse geld­markt proberen te manip­uleren. Tot slot vertrouwen banken elka­ar zelf niet meer! Het feit banken elka­ar niet meer vertrouwen is opmerke­lijk te noemen. 

Banken weten natu­urlijk als geen ander wat er speelt. ​‘Banken willen hun tegen­par­ti­jen nog steeds niet langer dan een paar weken geld geven uit angst dat er iets negatiefs door de betr­e­f­fende tegen­par­tij bek­endge­maakt moet wor­den (bron: Het Finan­cieele Dag­blad, 17/04/2008).’ Als banken elka­ar niet eens vertrouwen, hoe moet u weten welke bank wel te vertrouwen is? 

Ik hoop niet dat het gezegde opgaat; ​‘De waard is zoals hij zijn klanten vertrouwd’.Want dan hebben we pas echt een prob­leem. Geld bestaat uit de gratie van een (groot) vertrouwen in de mensen achter het systeem. 

Als het vertrouwen weg­valt, dan kan goud wel eens terugkomen als wet­tig betaalmid­del in het Mid­den-Oost­en of Azië. In deze lan­den is het heel nor­maal dat con­sumenten goud gebruiken als appelt­je voor de dorst.(zie http://​www​.volk​skrant​.nl/​e​c​o​n​o​m​i​e​/​a​r​t​i​c​l​e​2​6​3​7​9​1.ece ). Goud heeft in deze lan­den zijn glans nog niet ver­loren. Sterk­er, men heeft men zoveel vertrouwen in het goud dat men van­wege de pri­js­fluc­tu­aties op de goud­markt bruiloften uit­stelt. In feite ligt de infra­struc­tu­ur voor goud als wet­tig betaalmid­del bij noodscenario’s al klaar omdat men goud, net als andere voed­ingsmid­de­len, op de hoek bij een betrouw­bare winkel kan kopen.

3. Huizen­pri­jzen
Inlei­d­ing. In ver­band met een opmerke­lijke media-aan­dacht voor de pri­j­son­twik­kel­ing van de huizen­markt zal ik u de komende peri­ode op de hoogte houden van de meest actuele ontwik­kelin­gen. Als de huizen­pri­jzen gaan dalen, dan zal het con­sumenten­vertrouwen en de economis­che groei in negatieve zin wor­den beïn­vloed. De beurs zal als gevolg van dal­ende huizen­pri­jzen op zijn minst sta­bilis­eren maar zelf ga ik ervan uit dat de beursko­ersen onder de huidi­ge omstandighe­den (ver­sneld) zullen dalen zodra blijkt dat de huizen­pri­jzen zakken (als een bak­steen). Of dat laat­ste gebeurt is natu­urlijk niet op voor­hand te zeggen. Wel verwacht ik dat de huizen­pri­jzen in zullen dalen. 

Betaal­baarheid. Ik zal maan­delijks de leen­ca­paciteit bijhouden van een modale één­ver­di­ener met een salaris van 30.975 (2008) à 35 jaar die op zoek is naar een gemid­delde eengezinswon­ing. Op dit moment kan hij max­i­maal 144.000 euro lenen om een bestaande won­ing te kopen. De gemid­delde pri­js van een gemid­delde eengezinswon­ing 281.567 bedraagt euro. Oftewel, hij komt 137.567 euro teko­rt. Voor starters, alleen­staan­den en mensen met een lager dan modaal inkomen zijn huizen vri­jwel onbereik­baar geworden.

De betaal­baarheid van een won­ing kan via twee routes wor­den ver­be­terd, namelijk door een pri­js­dal­ing van bestaande koop­wonin­gen en door een ver­hoging van Cao-lonen. Het zal mij niet ver­bazen als dit pro­ces min­i­maal drie jaar in beslag neemt. 

Wilt u een huis kopen? Neem dan de tijd en bepaal of er sprake is van een kop­ers­markt of een markt voor verkop­ers. In het eerste geval heeft u meer te vertellen omdat de vraag naar wonin­gen klein­er is dan het aan­bod. Wilt u een huis kopen in een wijk waar meerdere huizen te koop staan? Wacht dan eens af, biedt eens wat lager en laat u niet opja­gen. Het is niet ondenkbeeldig dat u zomaar 5000 à 10.000 euro kunt besparen.

Actuele ontwik­kelin­gen Ned­er­land. Vorig jaar augus­tus (net na de kredi­et­cri­sis) ston­den de huizen­pri­jzen op een top. U betaalde toen 283.423 euro voor een gemid­deld huis. Ver­vol­gens daalde de pri­js naar cir­ca 270.441 euro ( decem­ber 2007) om daar­na weer te sti­j­gen naar 281.567 euro (feb­ru­ari 2008). De pri­jzen weer gedaald naar 278.016 euro (maart 2008). Tech­nis­che anal­is­ten zullen zeggen dat er een lagere top is neergezet ;-). Per­soon­lijk laat ik me liev­er door fun­da­mentele fac­toren lei­den zoals de betaal­baarheid, renteon­twik­kel­ing, con­sumenten­vertrouwen en macro-economis­che ontwikkelingen. 

Vol­gens het Kadaster zijn de huizen­pri­jzen in maart met 2,55 pro­cent gedaald. Dat is veel! Overi­gens is ook het aan­tal verkochte huizen gedaald met meer dan 9 pro­cent. Vorige week schreef ik al over de prob­le­men in de make­laardij. Deze prob­le­men zullen alleen maar toen­e­men. Boven­di­en zullen banken dit ook merken. Zij zullen min­der hypotheken afs­luiten. Denkt u ook eens aan de omzet op de woonboulevards? 

Elders in de wereld. In Span­je zijn de reële pri­jzen voor een won­ing voor het eerst sinds jaren gedaald. In Ier­land zijn de pri­jzen vorige maand met 8,8 pro­cent ingestort. In IJs­land ontwikkelt zich het­zelfde gehakke­tak als in Ned­er­land. De Cen­trale Bank van IJs­land verwacht dat dit jaar de con­sump­tieve beste­din­gen met 13 pro­cent zullen afne­men en dat de huizen­pri­jzen met 30 pro­cent zal dalen omdat de banken zijn gestopt met het uit­geven van hypotheken. De IJs­landse make­laars, hebben net als hier op het rap­port van het IMF, veront­waardigd gereageerd.

4. Dal­ende fase
We zit­ten in de vierde maand. Tij­dens deze fase zullen er ongetwi­jfeld weken zijn waar­bij de koersen een fors her­s­tel lat­en zien. De lengte van de dal­ende fase varieert van 3 maan­den tot 36 maanden.
Ver­schil­lende beleg­gers zullen tij­dens deze fase bewust nadenken over het feit of ze zullen stop­pen met hun beleg­gings­ac­tiviteit­en. Som­mi­gen hak­en ook daad­w­erke­lijk af. U kunt dit pro­ces vol­gen met behulp van de beur­somzet en de AD-lijn. 

Macro-economis­che cijfers en bedri­jf­sec­onomis­che cijfers zullen ver­slechteren. Deze ontwik­kel­ing beïn­vloed het beurssen­ti­ment in negatieve zin. Ook psy­chol­o­gis­che fac­toren beïn­vloe­den het gedrag van beleg­gers en bestu­ur­ders. Hier­door droogt het aan­tal beursin­tro­duc­ties op. Eve­neens het aan­tal wilde bedri­jfsover­names. Ook neemt de spaarzin weer toe.

Tij­dens deze fase kunt u het beste sparen. Wilt u toch speculeren? Dan kunt u met bijvoor­beeld putop­ties werken. Houdt u er wel reken­ing mee dat opties een zeer spec­u­latief karak­ter hebben. Velen hebben daarmee geld verloren. 

5. Sparen of beleggen.
Tij­dens de top- en de dal­ende fase is sparen lucratiev­er dan beleggen. Ik zal weke­lijks voor u een ren­de­mentsvergelijk­ing mak­en van de koer­son­twik­kel­ing van de AEX, een spaar­reken­ing en het beleggen vol­gens de principes van de beurscyclus. 

Een stand van 520 (560−480) voor de AEX neem ik als ref­er­en­tiepunt voor de koers die tij­dens de top­fase (2007) is bereikt. Hier­bij is geen reken­ing gehouden met het div­i­den­dren­de­ment of transactiekosten. 

Ren­de­ment:
1. AEX (520 — 470): -/- 9,6 procent
2. Spaar­reken­ing ( www​.argen​ta​.nl , 14 maan­den — maart 2007 t/​m april 2008): 4,7 procent
3. Beleggen vol­gens de principes van de beurscy­clus: 4,7 procent

Uit boven­staand reken­voor­beeld ziet u dat het erg zin­vol kan zijn om reken­ing te houden met de beurscy­clus. U heeft een ren­de­mentsvo­ordeel ten aanzien van de AEX kun­nen realis­eren van 14,3 procent

6. Cyclusver­loop van indi­vidu­ele aandelen
Eens per maand selecteren we uit de AEX en de AMX aan­de­len die vol­gens mijn bevin­din­gen in de dal­ende fase zit­ten. Vol­gens de the­o­rie van de beurscy­clus zullen de koersen van deze aan­de­len aan het einde van de dal­ende fase lager staan ten opzichte van de koers die zij aan het begin van deze fase had­den. Op deze web­site wor­den de actuele koersen van ver­schil­lende aan­de­len automa­tisch bijgewerkt. 

Aan­de­len AEX (dal­ende fase): Akzo, Aegon, ASML, DSM, For­tis, Heineken, KPN, ING, Philips, Reed Else­vi­er, RSDA, TNT, SBM off­shore, Rodam­co Europe, Tom­Tom, Wolters Kluwer

Aan­de­len AMX (dal­ende fase) : Aal­berts, ASMI, Arcadis, BAM, Binck Bank, Cru­cell, CSM, Hey­mans, Log­i­ca, CMG, Draka,Heijmans, Log­i­ca, Imtech, Nutre­co, Oce, Ordi­na, SNS, USG Peo­ple, Vopak, Wereld­have, Wavin, Wessanen

Laat­ste update: 01/04/2008

7. Dis­claimer.
Deze col­umn heeft uit­slui­tend edu­catieve doelein­den. Niets van de tekst is op te vat­ten als een con­creet beleg­gingsad­vies. Over­leg alti­jd met een pro­fes­sionele beleg­gingsad­viseur van uw bank voor­dat u enige actie onderneemt. U bent ver­ant­wo­ordelijk voor uw eigen beleg­gings­beslissin­gen. Advies: lees de disclaimer!