![](/images/legacy-images/images/Arnoud_05.gif)
In Amerika wordt volgens de website www.shadowstats.com met de uitkomst van statistieken gemanipuleerd. Als dit waar is zullen degenen die daar verantwoordelijk voor zijn vroeg of laat al het vertrouwen verliezen. De Amerikaanse overheid, maar ook het bankwezen kampt al met een imagoprobleem. Het is eigenlijk al te gek voor woorden dat er wordt getwijfeld aan de overheidsstatistieken. Zal Obama redding en verzoening brengen? Zijn slogan ‘Verandering’ is misschien ook wel een passend thema voor zijn nieuwe minister van Financiën.
De rubriek ‘Cyclusverloop van individuele aandelen’ heb ik uitgebreid met een categorie aandelen waarvan de dagelijkse beursomzet bijna verwaarloosbaar is. Omdat sommige van deze bedrijven een historisch belang hebben, verdienen zij de aandacht die zij elders ontberen. Ik hoop verschillende van deze bedrijven te kunnen bezoeken. De Koninklijke Porceleyne Fles/Royal Delft heb ik inmiddels bezocht. In de rubriek ‘bedrijfseconomisch’ besteed ik periodiek aandacht aan deze bedrijven. Ditmaal gaat de aandacht uit naar de oudste beursgenoteerde onderneming van Nederland, namelijk: De Koninklijke Porceleyne Fles/Royal Delft
1. Inleiding
In deze column staat de beurscyclus centraal. De beurs kent een cyclus van opeenvolgende fasen, namelijk: een opgaande fase, een topfase, een dalende fase en een bodemfase. We zitten nu in de dalende fase.
De koersen worden wereldwijd beïnvloed door: koerstechnische factoren, het sentiment, macro-economische factoren, bedrijfseconomische factoren, opmerkelijkheden en de opkomst of juist het wegebben van een crisis.
Recente ontwikkelingen plaats ik in de context van de dalende fase. Natuurlijk is er ook aandacht voor individuele aandelen. Een rendementsberekening laat zien dat u tijdens deze fase beter kunt sparen dan beleggen. Putopties kunnen tijdens deze fase ook een goed beleggingsinstrument zijn.
2. Terugblik week 21 (20÷5÷08 t/m 26/6/2008)
De AEX is ten opzichte van mijn vorige column gedaald van 496 naar een tussenstand van 479 op 26 mei.
Koerstechnisch. De Advance-decline lijn geeft het verschil aan tussen het aantal fondsen dat stijgt en het aantal fondsen dat daalt op een bepaalde dag. Tijdens de dalende fase zal de A‑D lijn dalen omdat er meer aandelen verkocht worden dan er worden teruggekocht. Tijdens de topfase in 2007 heb ik de A‑D lijn voor u op nul gezet. Op dit moment staat hij op -/- 761
De gemiddelde beursomzet voor de aandelen uit de AEX zal na het bereiken van een top tijdens de topfase of aan het begin van de dalende fase weer gaan dalen. Op dit moment is de gemiddelde beursomzet gedaald van 4046 miljoen euro per dag naar 3045 miljoen euro per dag.
Tijdens de dalende fase zullen veel belangrijke indices een dalend verloop van het voortschrijdend gemiddelde laten zien. Er zijn nu vijfentwintig indices die een dalend verloop laten zien. Deze zijn: Amerika (Dow Jones Composite Index , Dow Jones Industrial, midcapper Russell 1000, 2000, 3000, Argentinië, Mexico en de SP500- index); Azië (Australië, Shanghai, Maleisië, Japan, Nieuw Zeeland, Zuid Korea, Singapore, Taiwan); Europa (Oostenrijk, België, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Italië, Spanje, Zweden, Zwitserland en Engeland); Midden-Oosten (Israël).
Sentiment. Tijdens de dalende fase ervaren beleggers dat het beleggen in aandelen risico’s met zich meebrengt. Daarom zal de risicopremie (dividendrendement -/- rente op een spaarrekening van bijvoorbeeld www.argenta.nl ) langzaam maar zeker toenemen. Tijdens de topfase (2007) heeft de risicopremie op -/- 2 procent gestaan. Op dit moment staat de risicopremie op -/- 1,2 procent.
Ook de koers/dividendverhouding daalt. Tijdens de dalende fase willen beleggers meer dividend ontvangen voor elke euro die zij in aandelen beleggen. Tijdens de topfase (2007) heeft de koers/dividendverhouding op 50 gestaan. Inmiddels is de koers/dividendverhouding gedaald naar 33.
Macro-economisch. Vorige week hebben we stil gestaan bij de invloed van een stijgende olieprijs op de resultaatontwikkeling van de luchtvaartmaatschappijen. Uit de berichtgeving van de afgelopen week blijkt dat de negatieve gevolgen van een stijgende olieprijs zich eerder aandienen dan verwacht. Zelfs het journaal’ heeft na de publicatie van de cijfers van Air France-KLM aandacht besteed aan de problemen in deze sector. De netto winst van Air france-KLM daalde het afgelopen boekjaar met 16 procent mede als gevolg van de sterk gestegen olieprijs. Ook America Airlines heeft het moeilijk. Zij schrapt 12 procent van de capaciteit van de binnenlandse vluchten. Uit een het volgende artikel blijkt dat meerdere luchtvaartmaatschappijen zich al hebben teruggetrokken van onrendabele binnenlandse vluchten. Delta Air Lines heeft ook al aangekondigd om 2000 banen te schrappen. Meer lezen? Zie: http://www.nu.nl/news/1577825/32/American_Airlines_grijpt_drastisch_in.html
Air France-KLM kan met zijn handen volgens mij maar beter van Alitalia afblijven. In een omgeving met veel concurrentie kun je maar beter, hoe vreselijk dit ook voor betrokkenen is, een ander zien verdwijnen dan zelf ten onder gaan. Hoe minder luchtvaartmaatschappijen, hoe gezonder de branche weer kan worden. Air France-KLM heeft de flexibiliteit om de capaciteit in de komende jaren te verkleinen, als de stijgende olieprijzen leiden tot een krimp van het passagiersvervoer. Dat zegt bestuursvoorzitter Jean-Cyril Spinetta donderdag, in een toelichting op de eerstekwartaalcijfers (www.fd.nl, 22/05/2008). In dat geval lijkt me een capaciteitsuitbreiding niet logisch! Gelukkig doen ze dat ook niet. Het lijk mij ook niet verstandig om de Oostenrijkse luchtvaartmaatschappij Austrian Airlines op dit moment over te nemen. Wat mij betreft herken ik dezelfde situatie rondom ABN Amro. Als blijkt dat de problemen in de luchtvaartsector toenemen moet men misschien achteraf vaststellen dat men, evenals Fortis voor ABN Amro, teveel heeft betaald. Bent u het hier mee eens?
De prijs van een vat ruwe olie is natuurlijk het gesprek van de dag. Ook op deze site. Heeft u de laatste column van Cente of de column van Guy over dit onderwerp al gelezen? Minder vaak besproken is de invloed die de alsmaar stijgende olieprijs kan hebben op de wereldhandel of ten aanzien van de financiering van de schulden van de Amerikaanse overheid. Talloze consumenten in de derde wereld of in minder ontwikkelde economieën zoals China ondervinden dagelijks de gevolgen van de gestegen brandstofkosten. China geeft de burgers ongeveer veertig procent subsidie op elke liter benzine. Ik vermoed dat China op een gegeven moment of misschien nu al wel hun grote spaarpot moeten aanspreken om deze subsidie te kunnen blijven bekostigen. Als gevolg hiervan kan China besluiten om minder te investeren in de aankoop van Amerikaanse Staatsobligaties. In dat geval zal de rente op Amerikaanse staatsobligaties omhoog moeten gaan.
In Amerika begint men zich zo langzamerhand ook echt zorgen te maken over de olieprijs. De plannen zijn wel heel rigoureus. Sommigen willen namelijk OPEC-leden aanklagen. Zie: http://www.peakoil.nl/2008/05/21/congres-vs-wilt-opec-leden-aanklagen/#comments .Het lijkt erop dat de onderlinge politieke spanningen toenemen. Als Amerika werkelijk een aanklacht indient tegen de OPEC zou het best eens kunnen zijn dat de OPEC eieren voor zijn geld kiest en zich richt op Rusland of China. Als zij dan ook nog eens de dollar vaarwel zeggen dan is het hek van de dam.
Ook in Indonesië heeft de bevolking last van de dure benzine. Men verwacht dat er gekort gaat worden op de subsidie van benzine. Daarom verwacht men dat de benzineprijs met minimaal 20 procent wordt verhoogd. Hierdoor vermindert de koopkracht van de Indonesiërs. Als de subsidie wordt gekort zal de import afnemen. Langzaam maar zeker zullen de gevolgen van de hoge benzineprijs zichtbaar worden op het toneel van de wereldhandel.
Dichter bij huis wordt de stijgende olieprijs indirect gevoeld in de glastuinbouw. De gasprijzen, welke is gekoppeld aan de olieprijs, beginnen zoveel problemen op te leveren dat er al glastelers zijn die overwegen om deze winter de kassen maar leeg te laten staan. Als men dit inderdaad doet, dan is het een slechte ontwikkeling voor de werkgelegenheid in deze sector. Meer lezen? Zie: http://www.agd.nl/1053102/Nieuws/Artikel/Vrees-voor-lege-kassen-door-hoge-gasprijs.htm
Hebben we alle sombere berichten nu op een rijtje gezet? Née, want het Centraal Planbureau (www.cpb.nl) is door de sterk stijgende olieprijs erg somber over de economie. We gaan het als consument volgend jaar pas echt merken. ‘En dat gaat de consument vanaf volgend jaar merken, zegt woordvoerder Marcel Lever tegen RTLZ. “Als de olieprijs met 20% stijgt, wordt de benzine al gauw 10 cent duurder”, zegt de woordvoerder. Verder gaat de gas- en elektriciteitsrekening met tien euro per maand omhoog en wordt de brandstoftoeslag bij vliegreizen hoger. “Het gaat erg hard nu. Als de olieprijs 20% stijgt, gaat de inflatie omhoog met zo’n 0,75% en de economische groei met een half procentpunt omlaag.” (www.rtlz.nl , 22/05/2008).
Bedrijfseconomisch. Analisten verwachten dat de winst per aandeel in 2008 voor 18 bedrijven uit de AEX en de AMX dit jaar lager zal uitvallen dan de winst per aandeel over 2007: — Aegon; — Ahold; — Akzo;- ASML; — Corporate Express; — ING; — KPN; — Philips; — Reed Elsevier; — Royal Dutch; — TomTom; ‑Wolters Kluwer; — ASMI; — Bam; — Binck Bank; — CSM; — Wavin en Wessanen. Het gaat op dit moment om 15 bedrijven uit de AEX en AMX (Bron: Het Financieele Dagblad, 26/05/2008).
Reorganisaties, faillissementen en ontslagrondes zullen tijdens de top- en dalende fase in eerste instantie toenemen. Gelukkig zullen dit soort berichten tijdens de bodem- en stijgende fase weer langzaam uit het beeld verdwijnen. Sinds mijn vorige column hebben de volgende bedrijven een reorganisatie aangekondigd; JPMorgan verwacht 55% werknemers van Bear Stearns te ontslaan; — Boeing schrapt 750 banen in satelliet-assemblage in VS (bronnen: Wallstreetweb en Het Financieele Dagblad)
Op dit moment hebben verschillende sectoren het moeilijk. Deze zijn; — de autobranche;- het bankwezen; — de makelaardij; — horecapersoneel; — glastuinbouw en de branche voor schoonmakers.
Naar aanleiding van mijn bedrijfsbezoek aan De Koninklijke Porceleyne Fles/Royal Delft, wil ik u zo nu en dan op de hoogte houden van recente ontwikkelingen. Per slot van rekening is het een hartstikke leuk bedrijf. De Koninklijke Porceleyne Fles/Royal Delft is op overnamepad. Zij hebben het voornemen om de producent van bestek, pannen en tafelaccessoires Koninklijke Van Kempen & Begeer over van Corpeq B.V over te nemen. Eerder kocht De Koninklijke Porceleyne Fles/Royal Delft al kristalmaker Royal Leerdam Crystal. Het management zit niet stil. Wellicht ook voor u een leuk bedrijf om te volgen. In mijn column heb ik het aandeel gekoppeld aan een educatieve beleggingsstrategie op basis van de dagelijkse beursomzet. Sindsdien is de beursomzet gedaald van 1040 naar 393 aandelen per dag. De koers van het aandeel is sindsdien gestegen van 22.00 euro naar 22.93 (22÷05÷2008). Mede als gevolg van dit overnamebericht. Zoals u weet zitten we in de dalende fase. Volgens deze educatieve beleggingsstrategie wachten we met de fictieve aankoop van deze aandelen totdat de beursomzet weer stijgt en de bodemfase is gestart. Desalniettemin een bedrijf om in de gaten te houden. We kunnen gerust stellen dat de koers van het bedrijf zich ten opzichte van de AEX zeer sterk heeft gedragen. Het is een compliment waard. Bent u geïnteresseerd? Zie: http://www.usmarkets.nl/Artikelen/Columns/Bedrijfsbezoek-De-Kon-Porceleyne-Fles-Royal-Delft.61876.html en hier kunt u de laatste ontwikkelingen lezen http://www.fd.nl/csFdArtikelen/BTN-BPO/y2008/m05/d22/BTN-BPO5139053?t=Porceleyne_Fles_vult_merkenstrategie_verder_in
Opmerkelijk. Het Financieele Dablad (14÷05÷2008) meldt dat volgens de Amerikaanse statistiekenexpert John Williams de cijfers over de Amerikaanse economie worden gemanipuleerd. Daarom wijkt de inflatie en bijvoorbeeld de werkgelegenheid compleet af van de ervaring die veel Amerikanen aan den lijve ondervinden. Wat is het geval?
De Amerikaanse overheid is er alles aan gelegen om het burgeroptimisme te voeden. Cijfers zijn volgens www.shadowstats.com in eerste instantie vaak beter dan verwacht om vervolgens later neerwaarts te worden bijgesteld. Daar komt bij dat volgens deze site de meetmethoden naar goeddunken worden aangepast en dat bepaalde ontwikkelingen simpelweg niet meer worden gemeten als ze de verkeerde kant op wijzen. Denk maar eens aan het achterwege blijven van de geldhoeveelheid (M3). Volgens de officiële reden is het te duur geworden om dit bij te houden. Ook hier geldt: ‘Als het waar is, dan is het natuurlijk te gek voor woorden.’ Toch denk ik dat vele beleggers dit gevoelsmatig eerder zullen bevestigen dan zullen bestrijden, ook al blijft het een gevoelsmatige reactie.
Ook collega columnist Rik Veldhuis verwijst naar dubieuze inflatiecijfers in de VS. Rik Veldhuis verwijst in dit verband naar Bill Gross van Pimco. Bill Gross vindt dat de gepubliceerde cijfers lager zijn dan zij in werkelijkheid zijn. Volgens hem kan het niet waar zijn dat de inflatie wereldwijd zo’n 7 procent bedraagt en in Amerika met zijn zwakke munt slechts 3 à 4 procent bedraagt. Meer lezen: http://www.tauruz.nl/
3. Huizenprijzen.
Inleiding. In verband met een opmerkelijke media-aandacht voor de prijsontwikkeling van de huizenmarkt zal ik u de komende periode op de hoogte houden van de meest actuele ontwikkelingen. Als de huizenprijzen gaan dalen, dan zal het consumentenvertrouwen en de economische groei in negatieve zin worden beïnvloed. De beurs zal als gevolg van dalende huizenprijzen op zijn minst stabiliseren maar zelf ga ik ervan uit dat de beurskoersen onder de huidige omstandigheden (versneld) zullen dalen zodra blijkt dat de huizenprijzen zakken (als een baksteen). Of dat laatste gebeurt is natuurlijk niet op voorhand te zeggen. Wel verwacht ik dat de huizenprijzen in zullen dalen.
Betaalbaarheid. Ik zal maandelijks de leencapaciteit bijhouden van een modale éénverdiener met een salaris van 30.975 (2008) à 35 jaar die op zoek is naar een gemiddelde eengezinswoning. Op dit moment kan hij maximaal 144.000 euro lenen om een bestaande woning te kopen. De gemiddelde prijs van een gemiddelde eengezinswoning € 279.842 bedraagt euro. Oftewel, hij komt 135.842 euro tekort. Voor starters, alleenstaanden en mensen met een lager dan modaal inkomen zijn huizen vrijwel onbereikbaar geworden.
De betaalbaarheid van een woning kan via twee routes worden verbeterd, namelijk door een prijsdaling van bestaande koopwoningen, een renteverlaging en door een verhoging van Cao-lonen. Het zal mij niet verbazen als dit proces minimaal drie jaar in beslag neemt. Ten opzichte van vorige maand is de betaalbaarheid iets verslechterd.
Actuele ontwikkelingen Nederland. De huizenprijzen zijn ten opzichte van het hoogtepunt in augustus 2008 gedaald van 283.423 euro naar 279.843 euro. Deze daling wordt mede veroorzaakt door de ontwikkeling van Euribor rente. Een stijgende hypotheekrente heeft een drukkend effect op de leencapaciteit. De Euribor rente is deze week gestegen van 4,98 naar 5,02 procent. De afgelopen week hebben verschillende partijen de hypotheekrente verhoogt.
De Nederlandse Bank waarschuwt bij monde van Henk Brouwer voor het schaden van de financiële sector als gevolg van de zeer hoge verhouding tussen schulden en de onderpandswaarde. http://www.fd.nl/csFdArtikelen/WEB-HFD/y2008/m05/d20/DNB-hervorming-woningmarkt?t=DNB_pleit_voor_hervorming_Nederlandse_huizenmarkt . In feite zegt hij dat de voortdurend alle mogelijke kredietfaciliteiten worden gebruikt en dat een hervorming van de woningmarkt wellicht noodzakelijk zal zijn om deze trend te keren.
Elders in de wereld. Amerikaanse huizenprijzen zijn in het eerste kwartaal van dit jaar met 1,7% gedaald vergeleken met een kwartaal eerder. De daling versnelt zelfs omdat de gemiddelde prijs huizen in april met 8% op jaarbasis gedaald. Het zal u maar gebeuren. Stel u heeft op de top van de markt voor de eerste keer uw eigen woning gekocht. Een waardevermindering van 8 procent is dan geen pretje omdat we het dan al snel over 10.000 euro hebben. Menig Nederlander heeft zo’n waardeverlies niet als reserve op zijn spaarrekening staan. Zie: http://www.fd.nl/csFdArtikelen/BTN-BPO/y2008/m05/d22/BTN-BPO5140782?t=Daling_huizenprijzen_VS_versnelt_in_eerste_kwartaal_2008
4. Dalende fase.
We zitten in de vijfde maand. Tijdens deze fase zullen er ongetwijfeld weken zijn waarbij de koersen een fors herstel laten zien. De lengte van de dalende fase varieert van 3 maanden tot 36 maanden.
Verschillende beleggers zullen tijdens deze fase bewust nadenken over het feit of ze zullen stoppen met hun beleggingsactiviteiten. Sommigen haken ook daadwerkelijk af. U kunt dit proces volgen met behulp van de beursomzet en de AD-lijn.
Macro-economische cijfers en bedrijfseconomische cijfers zullen verslechteren. Deze ontwikkeling beïnvloed het beurssentiment in negatieve zin. Ook psychologische factoren beïnvloeden het gedrag van beleggers en bestuurders. Hierdoor droogt het aantal beursintroducties op. Eveneens het aantal wilde bedrijfsovernames. Ook neemt de spaarzin weer toe.
Tijdens deze fase kunt u het beste sparen. Wilt u toch speculeren? Dan kunt u met bijvoorbeeld putopties werken. Houdt u er wel rekening mee dat opties een zeer speculatief karakter hebben. Velen hebben daarmee geld verloren.
5. Sparen of beleggen.
Tijdens de top- en de dalende fase is sparen lucratiever dan beleggen. Ik zal wekelijks voor u een rendementsvergelijking maken van de koersontwikkeling van de AEX, een spaarrekening en het beleggen volgens de principes van de beurscyclus.
Een stand van 520 (560−480) voor de AEX neem ik als referentiepunt voor de koers die tijdens de topfase (2007) is bereikt. Hierbij is geen rekening gehouden met het dividendrendement of transactiekosten.
Rendement:
1. AEX (520 — 479): -/- 7,8 procent
2. Spaarrekening ( www.argenta.nl , 15 maanden — maart 2007 t/m mei 2008): 5,0 procent
3. Beleggen volgens de principes van de beurscyclus: 5,0 procent
Uit bovenstaand rekenvoorbeeld ziet u dat het erg zinvol kan zijn om rekening te houden met de beurscyclus. U heeft een rendementsvoordeel ten aanzien van de AEX kunnen realiseren van 12,8 procent
6. Cyclusverloop van individuele aandelen
Eens per maand selecteren we uit drie verschillende invalshoeken een aantal aandelen die op dit moment in de dalende fase zitten. Aandelen uit de AEX en de AMX spreken voor zichzelf. De aandelen uit de categorie met een verwaarloosbare beursomzet betreft vijf aandelen met een zeer geringe dagomzet. Op dit moment houdt ik voor u de volgende aandelen bij: Koninklijke Brill; — Gouda Vuurvast;- Holland Colours;- Nyloplast en het aandeel De Koninklijke Porceleyne Fles/Royal Delft.
Vanzelfsprekend zullen de meeste aandelen tijdens dalende fase dalen. Hierdoor betaald u voor de meeste aandelen een lager bedrag aan het begin van de bodemfase, welke overigens nog moet starten, in vergelijking tot de prijs die u aan het einde van de topfase moest betalen.
Op deze website worden de actuele koersen van verschillende aandelen automatisch bijgewerkt.
Aandelen AEX (dalende fase): — Aegon; — Ahold; — Akzo; — ASML; — DSM; — Fortis; — Heineken; — ING; — Philips; — Randstad; — Reed Elsevier; — Royal Dutch; SBM-Offshore; — TNT; — TomTom; — Unibal-Rodamco; — Wolters Kluwer;
Aandelen AMX (dalende fase): Aalberts; — Arcadis; — ASMI;- Bam; — Binck Bank; Crucell; — CSM; — Draka; — Heijmans; — Imtech; — Lociga; — OCE; — Ordina; SNS;- USG People;- Wavin; ‑Wereldhave
Aandelen met een verwaarloosbare beursomzet (dalende fase): Kon. Brill; — Holland Colours; — Gouda Vuurvast.
Laatste update: 03/05/2008
7. Disclaimer.
Deze column heeft uitsluitend educatieve doeleinden. Niets van de tekst is op te vatten als een concreet beleggingsadvies. Overleg altijd met een professionele beleggingsadviseur van uw bank voordat u enige actie onderneemt. U bent verantwoordelijk voor uw eigen beleggingsbeslissingen. Advies: lees de disclaimer!