Beurscyclus. Dag huis, dag beurs!

1. Inlei­d­ing
In deze col­umn staat de beurscy­clus cen­traal. De beurs kent een cyclus van opeen­vol­gende fasen, namelijk: een opgaande fase, een top­fase, een dal­ende fase en een bodem­fase. We zit­ten nu in de dal­ende fase. 

De koersen wor­den wereld­wi­jd beïn­vloed door: koer­stech­nis­che fac­toren, het sen­ti­ment, macro-economis­che fac­toren, bedri­jf­sec­onomis­che fac­toren, opmerke­lijkhe­den en de opkomst of juist het wegebben van een crisis. 

Recente ontwik­kelin­gen plaats ik in de con­text van de dal­ende fase. Natu­urlijk is er ook aan­dacht voor indi­vidu­ele aan­de­len. Een ren­de­ments­bereken­ing laat zien dat u tij­dens deze fase beter kunt sparen dan beleggen. Putop­ties kun­nen ook tij­dens deze fase ook een goed beleg­gingsin­stru­ment zijn. 

2. Terug­b­lik week 13
De AEX is ten opzichte van mijn col­umn geste­gen van 453,62 naar 465,38.

Koer­stech­nisch. De Advance-decline lijn geeft het ver­schil aan tussen het aan­tal fond­sen dat sti­jgt en het aan­tal fond­sen dat daalt op een bepaalde dag. Tij­dens de dal­ende fase zal de A‑D lijn dalen omdat er meer aan­de­len verkocht wor­den dan er wor­den teruggekocht. Tij­dens de top­fase in 2007 heb ik de A‑D lijn voor u op nul gezet. Op dit moment staat hij op -/- 666,2.

De gemid­delde beur­somzet voor de aan­de­len uit de AEX zal na het bereiken van een top tij­dens de top­fase of aan het begin van de dal­ende fase weer gaan dalen. Op dit moment is de gemid­delde beur­somzet gedaald van 4046 miljoen euro per dag naar 3490 miljoen euro per dag.

Tij­dens de dal­ende fase zullen veel belan­grijke indices een dal­end ver­loop van het voortschri­j­dend gemid­delde lat­en zien. Er zijn nu der­tig indices die een dal­end ver­loop lat­en zien. Deze zijn: Ameri­ka (Dow Jones Com­pos­ite Index , Dow Jones Indus­tri­al, Dow Trans­port, Dow Jones Util­i­ty Index, mid­cap­per Rus­sell 1000, 2000, 3000, Argen­tinië, Cana­da, Mex­i­co en de SP500- index); Azië (Aus­tral­ië, Shang­hai, Maleisië, Japan, Nieuw Zee­land, Sin­ga­pore); Europa (Oost­en­rijk, Bel­gië, Frankrijk, Duit­s­land, Ned­er­land, Noor­we­gen, Ital­ië, Span­je, Zwe­den, Zwit­ser­land en Enge­land); Mid­den-Oost­en (Israël).

Sen­ti­ment. Tij­dens de dal­ende fase ervaren beleg­gers dat het beleggen in aan­de­len risico’s met zich mee­brengt. Daarom zal de risi­co­premie (div­i­den­dren­de­ment -/- rente op een spaar­reken­ing van bijvoor­beeld www​.argen​ta​.nl ) langza­am maar zek­er toen­e­men. Tij­dens de top­fase (2007) heeft de risi­co­premie op -/- 2 pro­cent ges­taan. Op dit moment staat de risi­co­premie op -/- 1,1 procent. 

Ook de koers/​dividendverhouding daalt. Tij­dens de dal­ende fase willen beleg­gers meer div­i­dend ont­van­gen voor elke euro die zij in aan­de­len beleggen. Tij­dens de top­fase (2007) heeft de koers/​dividendverhouding op 50 ges­taan. Inmid­dels is de koers/​dividendverhouding gedaald naar 34. 

Macro-economisch. Het www​.cbs​.nl pub­liceerde onlangs cijfers waaruit bleek dat con­sumenten negatief zijn gewor­den over het doen van grote aankopen. ​‘Net als in de voor­gaande maand is de koop­berei­d­heid onder con­sumenten in maart licht afgenomen. De oorza­ak hier­van is dat de vraag, of het een gun­stig tijd­stip is voor het doen van grote aankopen, voor het eerst sinds augus­tus 2006 over­we­gend negatief is beant­wo­ord. In twee maan­den tijd daalde de indi­ca­tor met 10 pun­ten naar een waarde van ‑3. Over de eigen finan­ciële sit­u­atie in de afgelopen twaalf maan­den zijn con­sumenten echter min­der negatief gewor­den. De komende twaalf maan­den ziet de con­sument een frac­tie somberder in dan vorige maand (www​.cbs​.nl ​‚27÷03÷2008).’

De con­sument voegt de daad bij het woord. Het gedonder van dal­ende detail­han­delsverkopen is begonnen. Con­sumenten geven min­der uit. ​‘De detail­han­delsverkopen in de euro­zone zijn in de maand feb­ru­ari onverwacht gedaald. Dat blijkt don­derdag uit gegevens van het Europese sta­tis­tis­che bureau Euro­stat. De verkopen namen met 0,5% af vergeleken met een maand eerder, ter­wi­jl economen had­den gerek­end op een sti­jging van 0,2% (www​.fd​.nl , 03/04/2008).

Lat­en we eerlijk zijn, iedereen kri­jgt toch last van de als­maar sti­j­gende inflatie, de hogere gemeen­telijke las­ten (+ 4,4 pro­cent) en de veel hogere rioolkosten (lan­delijk gemid­delde + 7,0 pro­cent). Geen won­der dat con­sumenten de tijd niet rijp acht­en voor het doen van grote aankopen. Het wordt voor steeds meer mensen moeil­ijk­er om aan het einde van de maand geld over te houden. Al met al is er sprake van een zorgelijke ontwikkeling. 

In ons land zijn er natu­urlijk nog geen voed­sel­rellen. Toch kunt u ervan uit gaan als bij ons de hogere pri­jzen gevoeld wordt, dit in armere lan­den heel sterk gevoeld wordt. Met alle mogelijke gevol­gen van dien. 

Poli­tiek. In mijn vorige col­umn stelde ik vast dat het toezicht pri­ma is, maar dat de belei­ds­mak­ers niet op tijd ingri­jpen. Ook min­is­ter Wouter Bos heeft het deze week het één en ander gezegd over het toezicht. ​‘Min­is­ter Wouter Bos van Finan­ciën waarschuwt de Tweede Kamer niet de illusie te koesteren dat een kredi­et­cri­sis is te voorkomen door het toezicht op de finan­ciële sec­tor alleen maar te ver­groten. ​‘Toezichthoud­ers kun­nen niet alles weten en ken­nen’, benadruk­te Bos don­derdag tij­dens een debat. Wel zijn er in zijn ogen ver­be­terin­gen mogelijk. Net als coal­i­tiepar­tij PvdA ziet Bos in de inter­na­tionale finan­ciële sec­tor ​‘per­verse prikkels’ bij de belonin­gen voor bestu­ur­ders en han­de­laren van banken wan­neer zij risi­co­volle investerin­gen aan­gaan. ​‘Als er te win­nen en ver­di­enen valt is het vaak voor het indi­vidu’. Bij ver­liezen is er op enige manier alti­jd wel de over­heid als vangnet. ​‘Dat is een hele oneven­wichtige sit­u­atie’, aldus Bos. De min­is­ter wees erop dat daarover in inter­na­tion­aal ver­band wordt gespro­ken en er ook in de finan­ciële sec­tor zelf ​‘beweg­ing’ is (www​.fd​.nl , 03/04/2008).’

Wouter Bos spreekt mijns inziens over twee zak­en die wel degelijk met elka­ar te mak­en hebben. Namelijk; de beloning voor topbestu­ur­ders in relatie tot het begri­jpen van nieuwe ondoorzichtige nieuwe pro­ducten die het toezicht bemoeil­ijken. Slim­meriken zullen alti­jd nieuwe pro­ducten verzin­nen en deze pro­ducten in de markt zetten. Dat hoort bij een kap­i­tal­is­tis­che economie. We mogen er vanu­it gaan dat alle nieuwe finan­ciële pro­ducten die de laat­ste jaren in de markt zijn gezet ruimhar­tig zijn ges­te­und door de topbestu­ur­ders van grote banken. 

Ik denk dat Wouter Bos de spijk­er op zijn kop slaat als hij zegt dat vooral het indi­vidu heeft geprof­i­teerd van de win­sten die een gevolg zijn van deze nieuwe ondoorzichtige finan­ciële pro­ducten. Als gevolg van deze finan­ciële pro­ducten heeft de gewone con­sument zich teveel in de schulden gesto­ken. Vooral de Amerikaanse con­sument zit nu met de ellende. Ze wor­den mas­saal het huis wordt uit­gezet of ze lev­eren miss­chien zelf wel de sleu­tel uit pure wan­hoop in. Maar de prob­le­men komen naar ons toe want ook in Ned­er­land schi­j­nen wan­be­talers sneller uit hun huis te wor­den gezet. Zie: www​.telegraaf​.nl/​b​i​n​n​e​n​l​a​n​d​/​3​7​3​7​8​6​3​/​_​K​r​e​d​i​e​t​a​n​g​s​t​_​_​b​a​n​k​_​s​t​r​e​n​g​e​r​_​_​.html .

Per­soon­lijk vind ik het een vreemde zaak. Enkele maan­den gele­den dacht men nog dat de huizen­pri­jzen nog steeds zouden bli­jven sti­j­gen. Waarom dan die paniek? Men heeft de indi­vidu­ele hypotheekschuld de laat­ste jaren steeds verder lat­en oplopen en nu het begint tegen te zit­ten, trekken de banken heel snel aan de bel om het risi­co volledig op de smalle schoud­ers van de hypotheekne­mer te leggen. Boven­di­en kan het argu­ment om het betaalbedrag te ver­beteren zijn oorza­ak vin­den in het toes­taan van overkred­i­ter­ing bij hun klanten. 

Banken zijn pro­fes­sion­als, en als gevolg hier­van rust er een ver­ant­wo­ordelijk taak op hun schoud­ers. Ze had­den zich veel eerder moeten bedenken dat hypotheekne­mers zichzelf in de nesten kun­nen werken. Natu­urlijk, de con­sument is ook ver­ant­wo­ordelijk en heeft zichzelf ook gek lat­en mak­en door de als­maar sti­j­gende huizen­pri­jzen. Toch zouden de banken moeten weten, met alle deskundigheid die zij in huis zouden moeten hebben, dat de gewone con­sument over het alge­meen onvol­doende weet van finan­ciën. Bescherm ze dan ook! Ook al gaat dit ten koste van uw winst. Wellicht een goede kans voor de www​.asn​.nl een mogelijkheid om zich te profileren. 

Het bericht van het IMF,inzake de pri­jssti­jgin­gen op onze huizen­markt ​‚is opmerke­lijk te noe­men. Het IMF stelt dat de huizen­pri­jzen in Ned­er­land met zo’n 29 pro­cent zijn overge­waardeerd. Zie www​.z24​.nl/​e​c​o​n​o​m​i​e​/​n​e​d​e​r​l​a​n​d​/​a​r​t​i​c​l​e​1​8​3​6​4​2​.​e​c​e​/​Z​e​e​p​b​e​l​_​h​u​i​z​e​n​m​a​r​k​t​_​_​.html

De ram­pza­lige kosten die een gevolg zijn van overkred­i­ter­ing wordt waarschi­jn­lijk gewoon op de belast­ing­be­taler afgewen­teld. Het­z­ij door loon­matig­ing, het­z­ij door ontsla­gron­des, het­z­ij door­dat de over­heid de banken die het meest hebben gespeculeerd met het uitzetten van lenin­gen nu wor­den onder­s­te­unt op kosten van de belast­ing­be­taler. De dis­cussie over het nation­alis­eren van de bank­sec­tor begint hier en daar de kop op te steken. 

Zoals gezegd vind ik dat de banken niet alleen schuldig zijn aan deze sit­u­atie. Iedereen die een schuld aan gaat is ver­ant­wo­ordelijk voor het risi­co dat het dra­gen van schulden met zich mee­brengt. Helaas is het zo dat veel con­sumenten onvol­doende ken­nis van hebben van de gevol­gen die finan­ciële beslissin­gen in de toekomst kun­nen hebben. Op basis van (opti­mistis­che) gevoe­lens, die ontstaan zijn door recente sti­jgin­gen van bijvoor­beeld de huizen­pri­jzen, ver­liezen zij elk his­torisch besef over risico’s uit het oog. Een typ­isch ver­schi­jnsel tij­dens de sti­j­gende fase. Banken daar­ente­gen zouden juist heel veel oog moeten hebben voor risico’s en zek­er voor de risico’s van hun klanten. Risi­cobe­heers­ing is hun vak, maar ook in hun eigen belang. Het tegengestelde lijkt er aan de hand te zijn. Banken lijken de con­sument tij­dens de sti­j­gende fase van de beurscy­clus heel zake­lijk te benaderen door in te spe­len op gevoe­lens van hebzucht bij de con­sument. Voor het ontstaan van de huidi­ge prob­le­men had­den bei­den elka­ar broodnodig. Zon­der deze wed­erz­i­jdse afhanke­lijkheid kan er geen bubbel in de huizen­markt ontstaan. 

Reken­ing houdend met de ​‘oneven­wichtigheid’ waar Wouter Bos over spreekt denk ik dat het een goede ontwik­kel­ing is dat het toploon steeds vak­er onder vuur ligt. ​‘Na Philips stevent ook Cor­po­rate Express af op een con­frontatie met aan­deel­houd­ers over de beloning van de top. Dat schri­jft het Finan­cieele Dag­blad maandag. Enkele insti­tu­tionele beleg­gers en de invloedrijke adviseur van aan­deel­houd­ers Risk­Met­rics (voorheen ISS) keren zich tegen een voors­tel om man­agers van de han­de­laar in kan­toorar­tike­len ook bij onder­maatse presta­ties een bonus te geven (www​.fd​.nl , 03/04/2008).’ Miss­chien dat insti­tu­tionele beleg­gers ook eens bij grote banken wat tegen­gas kun­nen geven.

Bedri­jf­sec­onomisch. Anal­is­ten verwacht­en dat de winst per aan­deel in 2008 voor de vol­gende bedri­jven lager zal uit­vallen dan de winst in 2007: — Ahold; — Cor­po­rate Express; — ING; — Philips; — Reed Else­vi­er; — Roy­al Dutch; — Tom­Tom; — Wolters Kluw­er; — Bam; — Binck Bank,; — Boskalis; — CSM; — Vopak en Wes­sa­nen. Het gaat op dit moment om 14 bedri­jven (Bron: Het Finan­cieele Dag­blad, 07/04/2008).

Reor­gan­isaties, fail­lisse­menten en ontsla­gron­des zullen tij­dens de top- en dal­ende fase in eerste instantie toen­e­men. Gelukkig zullen dit soort bericht­en tij­dens de bodem- en sti­j­gende fase weer langza­am uit het beeld verd­wi­j­nen. Sinds mijn vorige col­umn hebben de vol­gende bedri­jven een reor­gan­isatie aangekondigd; — Com­put­er­fab­rikant Dell sluit één fab­riek en ontslaat 5600 extra mensen; — Oce ziet ruimte om 300 à 400 mensen te ontslaan in VS en Europa; — Scher­ing-Plough maak­te bek­end dat het 10% van zijn per­son­eelbe­stand wil schrap­pen om daarmee cir­ca $ 1,5 mrd per jaar aan kosten te besparen; — Motoro­la gaat nog eens 2.600 extra arbei­d­splaat­sen gaat schrap­pen: — AMD heeft het voorne­men om 10 pro­cent van het per­son­eels­be­stand te schrap­pen en City­group sni­jdt in de afdel­ing die hef­boom­lenin­gen verstrekt.

Opmerke­lijk. In Egypte zijn de eerste voed­sel­rellen uit­ge­bro­ken. Een zorgelijke ontwik­kel­ing omdat de koop­krach­ton­twik­kel­ing van con­sumenten in het Mid­den-Oost­en en in Azie scherp wordt aangevreten door de inflatie. Voed­sel slokt ver­houd­ings­gewi­js een relatief deel grot­er van het totale besteed­bare inkomen op.

Als in het Mid­den-Oost­en en Azie de vlam in de pan slaat, loopt Ameri­ka het risi­co dat de dol­lar sneller wordt geloosd en men in het Mid­den-Oost­en en Azië de eigen val­u­ta wordt ontkop­peld van de dol­lar. Op deze manier kan de bevolk­ing als sym­bol­is­che daad tege­moet wor­den gekomen en om hun eigen val­u­ta te lat­en sti­j­gen ten opzichte van de dol­lar waar­door de inkoop­pri­jzen van grond­stof­fen dalen. 

Een ander poten­tieel gevaar is het risi­co toen­e­mende kans op pro­tec­tion­isme. Venezuela wil een aan­tal bedri­jven in de grond­stof­fen­sec­tor nation­alis­eren, eve­nals zij dit ook gedaan hebben met de oliesec­tor. Chi­na heeft voor bepaalde grond­stof­fen de export bemoeilijkt. 

Con­clusie: er kan een ket­tin­gre­ac­tie ontstaan die in ieder geval een negatieve ontwik­kel­ing tot gevolg heeft voor de wereld­wi­jde groei omdat steeds meer mensen min­der duurzame con­sump­tie­goed­eren kun­nen komen en omdat de druk op de dol­lar naar mijn idee steeds grot­er wordt. 

3. Dal­ende fase
We zit­ten in de vierde maand. Tij­dens deze fase zullen er ongetwi­jfeld weken zijn waar­bij de koersen een fors her­s­tel lat­en zien. De lengte van de dal­ende fase varieert van 3 maan­den tot 36 maanden.Verschillende beleg­gers zullen tij­dens deze fase bewust nadenken over het feit of ze zullen stop­pen met hun beleg­gings­ac­tiviteit­en. Som­mi­gen hak­en ook daad­w­erke­lijk af. U kunt dit pro­ces vol­gen met behulp van de beur­somzet en de AD-lijn. 

Macro-economis­che cijfers en bedri­jf­sec­onomis­che cijfers zullen ver­slechteren. Deze ontwik­kel­ing beïn­vloed het beurssen­ti­ment in negatieve zin. Ook psy­chol­o­gis­che fac­toren beïn­vloe­den het gedrag van beleg­gers en bestu­ur­ders. Hier­door droogt het aan­tal beursin­tro­duc­ties op. Eve­neens het aan­tal wilde bedri­jfsover­names. Ook neemt de spaarzin weer toe.

Tij­dens deze fase kunt u het beste sparen. Wilt u toch speculeren? Dan kunt u met bijvoor­beeld putop­ties werken. Houdt u er wel reken­ing mee dat opties een zeer spec­u­latief karak­ter hebben. Velen hebben daarmee geld verloren. 

4. Sparen of beleggen.
Tij­dens de top- en de dal­ende fase is sparen lucratiev­er dan beleggen. Ik zal weke­lijks voor u een ren­de­mentsvergelijk­ing mak­en van de koer­son­twik­kel­ing van de AEX, een spaar­reken­ing en het beleggen vol­gens de principes van de beurscyclus. 

Een stand van 520 (560−480) voor de AEX neem ik als ref­er­en­tiepunt voor de koers die tij­dens de top­fase (2007) is bereikt. Hier­bij is geen reken­ing gehouden met het div­i­den­dren­de­ment of transactiekosten. 

Ren­de­ment:
1. AEX (520 — 465): -/- 10,5 procent
2. Spaar­reken­ing ( www​.argen​ta​.nl , 14 maan­den — maart 2007 t/​m april 2008): 4,7 procent
3. Beleggen vol­gens de principes van de beurscy­clus: 4,7 procent

Uit boven­staand reken­voor­beeld ziet u dat het erg zin­vol kan zijn om reken­ing te houden met de beurscy­clus. U heeft een ren­de­mentsvo­ordeel ten aanzien van de AEX kun­nen realis­eren van 15,2 procent

5. Cyclusver­loop van indi­vidu­ele aandelen
Eens per maand selecteren we uit de AEX en de AMX aan­de­len die vol­gens mijn bevin­din­gen in de dal­ende fase zit­ten. Vol­gens de the­o­rie van de beurscy­clus zullen de koersen van deze aan­de­len aan het einde van de dal­ende fase lager staan ten opzichte van de koers die zij aan het begin van deze fase had­den. Op deze web­site wor­den de actuele koersen van ver­schil­lende aan­de­len automa­tisch bijgewerkt. 

Aan­de­len AEX (dal­ende fase): Akzo, Aegon, ASML, DSM, For­tis, Heineken, KPN, ING, Philips, Reed Else­vi­er, RSDA, TNT, SBM off­shore, Rodam­co Europe, Tom­Tom, Wolters Kluwer

Aan­de­len AMX (dal­ende fase) : Aal­berts, ASMI, Arcadis, BAM, Binck Bank, Cru­cell, CSM, Hey­mans, Log­i­ca, CMG, Draka,Heijmans, Log­i­ca, Imtech, Nutre­co, Oce, Ordi­na, SNS, USG Peo­ple, Vopak, Wereld­have, Wavin, Wessanen

Laat­ste update: 01/04/2008

6. Dis­claimer.
Deze col­umn heeft uit­slui­tend edu­catieve doelein­den. Niets van de tekst is op te vat­ten als een con­creet beleg­gingsad­vies. Over­leg alti­jd met een pro­fes­sionele beleg­gingsad­viseur van uw bank voor­dat u enige actie onderneemt. U bent ver­ant­wo­ordelijk voor uw eigen beleg­gings­beslissin­gen. Advies: lees de disclaimer!