BANKENRAMPENPLANNEN

Off all places werd op Cyprus de teer­ling gewor­pen. Of de spaarders – ook onder het depos­i­tog­a­ranti­es­telsel val­lend — maar een bij­drage willen lev­eren aan de oploss­ing van het banken­fail­li­et aldaar. Niet zo moeil­ijk in de weten­schap dat daar veel Rus­sisch zwart geld gepar­keerd staat. Laat Putin’s geld daar niet bij zijn, want een beet­je ver­hoging van de Rus­sis­che aardgaspri­js dreigt dan let­ter­lijk in the pipeline te komen hangen. 

De spaarders in de PIIGS vliegen hier­door ook op tilt en zullen nog meer eieren voor hun geld gaan kiezen – pen­ny wise, pound fool­ish! – voor zover dat al niet is gebeurd. Is men dan in West-Europa veiliger? Dat is maar de vraag. Sterk­er, zelfs spaarders in onze con­treien zullen zich er even­min senang bij voe­len sinds dit prece­dent is geschapen. Het zou zelfs de aanzet kun­nen zijn tot een mas­sale vlucht uit de euro, zoals het Noorse Gov­ern­ment Pen­sion Fund Glob­al al aan­gaf.

Uit een en ander blijkt dat cen­trale regerin­gen naar steeds dri­estere maa­trege­len gri­jpen naar­mate de sit­u­atie verder uit de hand loopt. Inkom­sten van de cen­trale over­he­den dreigen door de banken­cri­sis met alle gevol­gen in de slip­stream steeds meer in het gedrang te komen. Eerst zal verder aan het sociale vangnet wor­den gemor­reld. Via de voor- of ach­ter­deur zal vad­er staat z’n onder­da­nen weten te weten om te voorkomen dat de staat zelf op tilt komt te staan. Het hide and seek spel kan begin­nen.

In de V.S. heeft men even­wel voor een ander sce­nario gekozen. Daar zijn de banken mid­dels de Fed over de rug van de belast­ing­be­taler en z’n nages­lacht gro­ten­deels geherkap­i­taliseerd. Door de rente extreem laag te houden wor­den spaarders en masse recht­streeks de beurs opges­tuwd. In tegen­stelling tot onze con­treien waar beleg­gingswinst vrij van belast­ing is, kent de V.S. de zgn. cap­i­tal gains tax die je moet afdra­gen bij het verzil­v­eren van winst. Op deze wijze stroomt er buiten de al dan niet tijdelijke belast­ingver­hogin­gen toch meer geld bin­nen.

Wall Street heeft intussen de spurt er in gezet, waar­bij de Dow en S&P records zijn uitgenomen. De vraag is nu of de huidi­ge koers/​winstverhoudingen een verdere sti­jging wel recht­vaardi­gen. ​“Op afroep” werd ​‘good old’ Alan Greenspan van stal gehaald. In een inter­view met CNBC op 15 maart j.l. werd hem de vraag voorgelegd of er al weer sprake was van irra­tional exu­ber­ance. U herin­nert zich zijn uit­spraak uit 1997 nog toen hij vond dat de beurs veel te veel en te snel was geste­gen.

Het zal u niet ver­won­deren dat z’n antwo­ord in dit geval ontken­nend was: ​‘No, I don’t think it’s quite appro­pri­ate in this type of envi­ron­ment. In fact, a basic way of look­ing at this degree of exu­ber­ance or non-exu­ber­ance is to take a look at what we call the equi­ty pre­mi­um, the extent of the mea­sure of whether stocks are over- or under­val­ued. And right now, by his­tor­i­cal cal­cu­la­tion, we are sig­nif­i­cant­ly under­val­ued (een goede manier om de mate van over­dri­jv­ing of non-over­dri­jv­ing te meten is om te kijken naar de onderliggende pre­mie of koers/​winstverhouding of de aan­de­len over- of onderge­waardeerd zijn. Op basis van his­torische cal­cu­laties zijn we nu juist sig­nif­i­cant onderge­waardeerd).

Dat de beurs nog niet sig­nif­i­cant geste­gen is zou het gevolg zijn van andere fac­toren waar­bij Greenspan duidend op de prob­le­men in Europa, meende dat deze ​‘tem­porar­i­ly removed’ waren dus even buiten beeld zijn. Wel, gelet op de kwest­ie Cyprus kan die beurs­be­weg­ing weer even snel de omge­keerde richt­ing in schi­eten.

Voor­dat Greenspan op de hoogte kon zijn van de Cyprus perike­len meende hij dat ​‘the key fac­tor has allowed the mar­kets to move up’ of wel de huidi­ge ​“rust” bin­nen de EU zou de beurs omhoog hebben ges­tuwd. Voorts was Greenspan wel zo eerlijk er aan toe te voe­gen dat ​‘not because earn­ings are mov­ing all that well, as you know, earn­ings or earn­ings expec­ta­tions at least have been either flat or down for a while’ (niet van­wege de sti­j­gende win­sten of win­stverwachtin­gen die nogal vlak of zelfs dal­end waren). Hij meent even­wel dat ​‘the val­u­a­tion struc­ture still’s got a way to go as far as I can see’ (de waarder­ingss­chaal kan verder omhoog voor zover hij kan overzien).

Waar hij met de ​‘val­u­a­tion struc­ture’ naar alle waarschi­jn­lijkheid op doelde is dat de 10-jarige rente (even gesteld op 2%) de koers/​winstverhouding daarmee op 50 zou kun­nen uitkomen. Dus bij een huidi­ge S&P ver­houd­ing van 17 zou de Dow dan naar het niveau van 30.000 pun­ten kun­nen opschuiv­en.

Dit wordt natu­urlijk andere koek als de rente zou gaan oplopen. Hier­van heeft het alle schi­jn nu beleg­gers gezien de lage rente let­ter­lijk uit de obli’s de beurs wor­den opge­dreven. De Fed zal er even­wel alles aan doen om ook de lange rente laag te houden door alle papi­er op te kopen wat ​‘in de aan­bied­ing” komt. Dat is de ene bal die in de lucht moet bli­jven. De tweede is het onder druk houden van het edel­metaal en de andere com­modi­ties om zodoende de inflatie niet al te veel vrij baan te geven als gevolg waar­van toch de rente zou oplopen. De derde bal is mid­dels de lage rente de won­ing­markt aans­turen. De vierde en laat­ste bal betre­ft de rol van de val­u­ta om de export te kun­nen aan­ja­gen, de werkgele­gen­heid te bevorderen en daarmee het ​‘feel good gevoel te ver­beteren. Waar dan al die export naar toe moet, doet het ver­haal niet. Beur­sanal­is­ten zijn niet­temin flink tevre­den en één op BNR meende vorige week zelfs dat Bernanke een stand­beeld ver­di­ende omdat hij ​“het sys­teem” zou hebben gered. Dat ​“getu­igt nog eens van inzicht!”

Oud Fed pres­i­dent Paul Vol­ck­er keek er toch ​“iets” anders tege­naan. Hij vond dat er al nauwelijks sprake was van een mon­e­tair sys­teem daar het gere­la­teerd zou moeten zijn aan een soort rader­w­erk dan wel een mech­a­nisme (voor­beeld: Gouden Stan­daard) dat voor de nodi­ge sta­biliteit en voort­gang zou moeten zor­gen. Hij wilde hierop uit­er­aard niet verder ingaan (want hij had immers zelf voor­ma­lig pres­i­dent Nixon gead­viseerd de dol­lar los te kop­pe­len!) maar wees wel op de op de aber­ratie dat Chi­na enerz­i­jds zwemt in een gigan­tisch over­schot en de V.S. het groot­ste teko­rt aller tij­den op de betal­ings­bal­ans laat bijschri­jven. Hij voegde er aan toe: ​‘soon­er or lat­er the world is giv­ing you a lot of rope for this exor­bi­tant priv­i­lege of the cur­ren­cy (vroeg of laat leg je je hoofd in de strop die de wereld van­wege dit exor­bi­tante priv­i­lege van de reserve­va­l­u­ta om je hals legt). 

In dit kad­er kwam ook Europa aan bod met: ​‘the lack of dis­ci­pline in this sys­tem – which is repli­cat­ed with­in Europe where deficits can go along more or less inde­fi­nate­ly in the euro zone until final­ly some­thing hap­pens to inter­rupt the parade to find our­selves with a degree of inter­na­tion­al indebt­ed­ness that is not easy to man­age’ (het gebrek aan sys­teemdis­ci­pline dat bin­nen de euro­zone wordt gerepliceerd waar de teko­rten zich ein­de­loos kun­nen opstape­len tot­dat er plots iets gebeurt dat ​“de parade” ver­stoort en we ons zelf terugvin­den in een mate van inter­na­tionale schuld­ver­plicht­ing die niet een­voudig te hanteren valt). 

Als toen­ma­lig Fed voorzit­ter had hij in z’n stout­ste dromen een dergelijke ontwik­kel­ing voor absolu­ut onmo­gelijk gehouden: ​‘look­ing at the bal­loon­ing bal­ance sheet to almost three tril­lion dol­lars and buy­ing 85 bil­lion of assets a month you’re look­ing at a poten­tial source of finan­cial insta­bil­i­ty which is going to become a big chal­lenge’ (gelet op de opge­blazen (Fed) bal­ans oplopend naar $3 biljoen plus de aankoop van $85 mil­jard per maand kijk je tegen een poten­tiële bron van finan­ciële insta­biliteit aan die een grote uitdag­ing vormt). 

Ook nam hij de uit­drukking mon­ey print­ing in de mond, waarmee hij z’n onge­noe­gen over de huidi­ge gang van zak­en uit­sprak. In dat kad­er maak­te Vol­ck­er zich grote zor­gen omdat daarmee het pro­ces om duurzame groei te gener­eren volledig om zeep wordt geholpen. Hij gaf de Fed mee zich hierover ern­stige zor­gen te mak­en van­wege zijn vrees voor excessen zoals een dys­func­tion­al glob­al finan­cial sys­tem, desta­bal­iz­ing mar­ket spec­u­la­tion and wan­ing cen­tral bank inde­pen­dence’ (een niet langer func­tionerend mon­di­aal finan­cieel sys­teem, desta­bilis­erende mark­t­spec­u­latie en een weg­val­lende onafhanke­lijkheid van de cen­trale bank). Wat dit laat­ste betre­ft, is er de fac­to nooit sprake geweest van een onafhanke­lijke cen­trale bank daar deze alti­jd een nauwe relatie onder­hield met het min­is­terie van Financiën. 

Of nog erg­er, neem ons land waar de staat grootaan­deel­houd­er van DNB is. Hoe onafhanke­lijk kun je dan zijn? Boven­di­en dienen de ​“onafhanke­lijke” cen­trale banken zich te con­formeren aan de richtli­j­nen van de ECB en die gaat door what­ev­er it takes to save the euro’. De euro mag dan straks ​“gered” zijn maar wij niet!

Robert Bron­cel

NOOT: als Cyprus wordt ​“gered” door de Russen, heeft Putin de euro een beste dre­un verkocht!