Water is doodgewoon, tot je er te weinig van hebt, dan ga je gewoon dood. We gaan wat dieper in op deze onschatbaar kostelijke vloeistof en bekijken ook de mogelijkheden ervan voor beleggers.
Bij ons loopt het in perfect drinkbare vorm uit de kraan en zo gebruiken wij het als consumenten om ons te wassen, onze tanden en onze woning te poetsen, onze kleren en onze wagen te wassen, onze zwembaden en fonteinen te vullen, onze vaat (al dan niet in een machine) te wassen, onze tuin te besproeien enz. Als je over schijnbaar onbeperkte hoeveelheden ervan beschikt, sta je niet stil bij de beschikbaarheid ervan en zie je over het hoofd dat het voor een angstwekkend groot deel van de medemensen een zeldzaam goed is.
Chemisch gezien is water een verbinding van twee atomen waterstof met één atoom zuurstof en zou het volgens de internationale nomenclatuur diwaterstofoxide moeten heten of zuurstofdihydride. Laten we het maar houden bij water, eau, wasser, aqua, agua, vatten, vand, ???? enzovoort.
Water heeft exceptionele eigenschappen. De moleculen van vele vloeistoffen rollebollen over elkaar, deze van water trekken elkaar aan. Anders was water bij omgevingstemperatuur een gas. Dan waren er op Aarde geen zeeën, rivieren of meren, geen wolken en geen leven, zeker niet zoals wij het kennen.
Dat er met water iets aan de hand is merk je, als je het aan de kook wilt brengen. Dat vraagt tijd, meer tijd dan nodig als je vloeistoffen (zoals alcohol of benzine) met een vergelijkbaar en zelfs hoger kookpunt verwarmt, een experiment dat we je overigens ten zeerste afraden om thuis te doen.
Een andere merkwaardigheid van water is wat er gebeurt als je de temperatuur ervan laat dalen. Bij 4°C is de dichtheid het grootst, een rariteit op zich. Als je verder afkoelt dan neemt de densiteit weer af om bij 0°C, wanneer het water ijs is geworden, meer dan 8% minder te zijn dan bij 4°C. Daardoor komt het dat ijs op water drijft.
Was dat niet zo, dan zou het er op Aarde heel anders uitzien. Stel je voor: moest water zich gedragen als een ‘normale’ vloeistof, zoals bij voorbeeld paraffine, dan zou het zinken zodra het bevroor. In dit geval zouden onze zeeën, meren en de meeste waterlopen bestaan uit massieve ijsklompen bedekt met een dun laagje water op plekken waar de zon voldoende schijnt. In zulke omstandigheden krijgt leven (weer zoals wij het kennen) absoluut geen kans.
Wij verbruiken met z’n allen water, we kunnen niet zonder. Later zullen we het hebben over de watervoorraden en hoe die verdeeld zijn. Laten we nu even kijken hoeveel water nodig is voor de productie van dagelijkse zaken. Bovenstaande grafiek leert ons, dat er voor elke kilogram thee die je in de winkel koopt, gemiddeld 133 liter water is verbruikt. Dat zijn meer dan 13 emmers water. Lijkt heel wat, maar wat denk je dan van die 16.000 liter water die van pas komen om één kilogram rundvlees tot in de winkel te krijgen?
Ook de non-foodsector is een gulzige waterdrinker. Voor één vel papier (ca 5 gram) is 10 liter water nodig, voor één kilogram leder dan weer 16.600 liter en het fabriceren van één gemiddelde auto vergt 7.000 liter water.
Bij vergelijkingen van het waterverbruik per land en per individu hanteren economen en beleidsmensen de term ‘water footprint’ oftewel watervoetafdruk. Dit begrip gaat niet alleen over de hoeveelheid water die jij en ik per jaar verbruiken in ons dagelijks leven, maar ook al het water dat in het gehele land verbruikt wordt voor alle agrarische, industriële en andere activiteiten. Als we al deze kubieke meters delen door het aantal bewoners krijgen we de watervoetafdruk van een bepaald land. Hierbij stellen we grote variaties vast.
Zo zijn volgens gegevens van het jaar 2010 de USA en België enorme slokoppen met 2,7 miljoen liter per capita per jaar. Een gemiddelde Nederlander is tevreden met 2,3 miljoen liter, toch ook een ferme plas, een Japanner stelt het met 1,15 miljoen liter en een Chinees moet het doen met 0,7 miljoen liter.
Als we nog even terugkeren naar de cijfers voor België en Nederland en deze uitdrukken per dag, dan komen we tot de toch wel verbijsterende hoeveelheden van resp. 7.400 en 6.300 liter per persoon per dag. Hiervan is het huishoudelijk gebruik, toch nog altijd ca 100 liter per persoon per dag.
Op wereldvlak is het de landbouw die het meeste behoefte heeft aan water, nl. 2⁄3 van het totale verbruik. Dan volgen de huishoudens en de industrie en vervolgens stellen we vast, dat 3% van het beschikbaar gemaakte water uit de bekkens en andere reservoirs door verdamping verloren gaat.
De vraag naar water is enorm, hoe zit het met het aanbod?
Het overgrote deel (97,5%) van het water op Aarde vormt de oceanen en zeeën. De millennialange combinatie van regens en temperatuurschommelingen heeft niet alleen rotsen omgevormd tot kiezel en zand, maar ook massa’s mineralen uitgeloogd en meegesleept, waardoor het zoute zeewater ontstond. Zeewater bevat per liter ca 25 gram zouten met als hoofdcomponenten natriumchloride (keukenzout) en magnesiumchloride, ongeveer in de verhouding 5:1.
Water zonder of met een gering zoutgehalte, zg. zoet water, maakt 2,5% uit van het totaal op Aarde. Van die 2,5% is het overgrote deel (1,75%) opgeslagen in o.m. de poolkappen en als dusdanig niet onmiddellijk beschikbaar voor de mens. Er rest dus van alle water 0,75% in zoete vorm ter beschikking om, meestal na zuivering, verbruikt te worden voor alle menselijke activiteiten.
Iedereen kent de beelden van de gekloven Sahelbodem, van mensen die zich verdringen rond een kraan waar nauwelijks iets uitdruppelt, van uitgemergeld vee, van mensen die uren moeten gaan voor wat slijkerig water. Er bestaat een rechtstreekse correlatie tussen de beschikbaarheid van (zoet) water en armoede. Daarom heeft het Britse Centrum voor Ecologie en Hydrologie de zg. Water Poverty Index (WPI) opgemaakt, een cijfer dat toelaat landen te evalueren en te classificeren uit het oogpunt van beschikbaarheid van bruikbaar water.
Deze index houdt rekening met de factoren beschikbaarheid, toegang tot, capaciteit, zuinig gebruik en duurzaamheid en heeft als maximumscore 100. Landen zoals Canada en Finland scoren 78, het VK en Frankrijk resp. 72 en 68, USA en Duitsland 68 en India en China resp. 53 en 51.
Een index is mooi, maar realistischer is de vaststelling dat het verbruik van zoet water jaar na jaar stijgt, maar dat het geen tred kan houden met de beschikbaarheid ervan. Nu al zijn er miljoenen mensen die sporadisch tot geen schoon water hebben en verwacht wordt , dat tegen 2025, dat is al over 14 jaar, 2/3de van de mensheid geregeld te kampen zal hebben met watertekort.
Water kan de reden zijn van veel spanningen. Wanneer een bepaald landen een rivier voor eigen gebruik reserveert, komt een buurland in de problemen. Denk in dit geval aan China, dat zonder overleg de Mekongrivier afdamde en daardoor de watervoorziening van Myanmar, Laos, Thailand en Cambodja hypothekeert. In het verleden waren er al oorlogen met als inzet water en te vrezen valt, dat dergelijk scenario zich kan herhalen.
Tot op heden wordt water niet beschouwd als een commodity zoals olie of steenkool. Water is essentieel voor alle leven op Aarde en zal waarschijnlijk daarom (tot nog toe) niet worden beschouwd als handelsproduct zoals olie, aardgas of ijzererts. Er bestaat geen globale ‘prijs per vat water’. Wel is er een reeks bedrijven actief zijn op het gebied van watervoorziening en/of afvalwaterbehandeling.
Zonder volledig te willen zijn geven we hierboven een overzicht van een tiental bedrijven waarvan de hoofdactiviteiten gebaseerd zijn op één of ander aspect van water.
Voor wie wenst te beleggen in verband met water en individuele aandelen wil vermijden, bestaan er bij de meeste (groot)banken gespecialiseerde fondsen.
Zonder dat we ons willen beperken tot één bepaalde aanbieder, willen we de aandacht vestigen op de mogelijkheid te investeren via op water gespecialiseerde turbo’s. Bovendien zijn er de meer risicovolle watercertificaten.
Als water zich voordoet als een verwoestende tsunami, lawine, waterhoos of overstroming dan verwensen we het. Maar we kunnen niet zonder en het is één van de verantwoordelijkheden van de huidige en toekomstige generaties ervoor te zorgen dat eenieder de beschikking blijft behouden of zal verkrijgen van schoon water. Zonder dat daarvoor doden moeten vallen.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
________________________________________
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikelen over diverse onderwerpen. Hij heeft op het moment van schrijven geen materieel belang of bezit in de besproken bedrijven of beleggingsinstrumenten.