Aladdins lamp flikkert: deel 2

Aladdins lamp flikkert: deel 2

In het eerste artikel over Aladdins flikkerende lamp had­den we het o.m. over de zek­er­heid, dat het nog maar enkele decen­nia zal duren vooraleer het oli­eti­jd­perk ten einde zal lopen, sim­pel­weg bij gebrek aan grond­stof. Hier­mee doelden we op ​‘con­ven­tionele’ olie, d.w.z. diegene die gewon­nen wordt door oppom­pen uit de grond of de zee­bo­dem. Ook toon­den we aan, dat de oliepro­du­cen­ten, gedreven door poli­tieke motieven, er niet voor terug hebben geschrokken om hun voor­raden duchtig (gemid­deld meer dan 40%) te over­dri­jven. Dit gebeurde bij het einde van de Koude Oor­log, dus aan het einde van de 1980’er jaren. 

Nu gaan we ons spot­light richt­en op de groot­ste olievoor­raden en nagaan hoe de exploitatie ervan evolueert. We zullen merken dat Aladdins lamp alle reden heeft om duchtig te flikkeren.

Lat­en we begin­nen met een opsom­ming van de lan­den waar op dit ogen­blik olie gewon­nen wordt. 

U ziet dat we geen olievoor­raden per land noch globaal opgeven. Deze cijfers lat­en we opzettelijk achter­wege omdat van de helft van de olievelden er geen reserves bek­end gemaakt wor­den. We moeten in ons achter­hoofd houden, dat de 11 OPEC-lan­den goed zijn voor 75% van de totale wereld­pro­duc­tie ​‘con­ven­tionele’ olie. 



In de tabel hier­boven hebben we de 6 groot­ste olievelden ter wereld samenge­bracht. Met ​‘groot­ste’ bedoe­len we een pro­duc­tie van min­stens 1 miljoen vat­en (159 miljoen liter) per dag. Let wel dat slechts 4 van deze 6 op dit ogen­blik echt pro­duc­eren. Deze 4 zijn de laat­ste mohika­nen van een groep van 15 die zo’n 20 jaar gele­den goed waren voor min­stens 1 miljoen vat­en per dag. Zo ziet u maar hoe snel het kan gaan. 

De overige 2 (Jack en Papa Ter­ra) moeten nog in exploitatie komen in resp. 2011 en 2010 en de verwachtin­gen zijn dat ze meer dan 1 miljoen vaten/​dag zullen opbrengen.

Trouwens, de tijd dat je de olie kon win­nen door ze op te schep­pen met je emmert­je is allang voor­bij en spui­tende oliebron­nen behoren al een tijd­je tot het rijk der fabels. Om de olie max­i­maal naar boven te bren­gen zijn aller­lei gesofisti­keerde (en dure) meth­od­es nodig. Zo heeft men voor de exploitatie van het Mex­i­caanse Cantarell-veld een stik­stof­fab­riek moeten bouwen om met behulp van dit inerte gas de olie naar boven te stuwen. 

Lat­en we het even hebben over Ghawar, een des­o­late vlak­te in Saoe­di-Ara­bië. Dit kroon­juweel van de Saoe­di-Ara­bis­che olie (Ghawar is goed voor 60% van de pro­duc­tie in deze oli­es­taat) is meer dan 8.000 km² woesti­jn waaron­der nog 70 mil­jard vat­en liggen te wacht­en. Of we zeggen beter ​‘lagen’, want in 2005 werd bek­end gemaakt, dat sinds het begin van de exploitatie 60 mil­jard vat­en olie boven wer­den gehaald. Als we reke­nen aan het huidi­ge tem­po van 4,5 miljoen vaten/​dag dan brengt Ghawar jaar­lijks iets meer dan 1,6 mil­jard vat­en voort. Op 3 jaar dus ca 5 mil­jard vat­en. Dit betekent, dat in 2009 Ghawar in de zg. ​‘peak oil’ con­di­tie komt, d.w.z. over de helft van de begin­voor­raad. In Saoe­di-Ara­bië onthoudt men zich van alle com­men­taar over dit the­ma. Want daar beseft men maar al te goed, dat het einde van Ghawar tevens het einde van de olier­ijk­dom betekent. 

Toch zijn er tekens dat de Ghawar-olie moeil­ijk­er te win­nen is. Om het pro­duc­ti­etem­po van 4,5 miljoen vat­en per dag (een paar jaar gele­den nog meer dan 5) aan te houden, moeten de olieboeren hun put­ten begin­nen leeg te ​‘schrapen’ door miljoe­nen ton­nen zee­wa­ter naar bene­den te pom­pen om het klev­erige goud op te stuwen. Zodoende komt daar een 50/50 mengsel olie/​water naar boven, dat nog eerst geschei­den moet wor­den enzovoort. 

Cantarell en Ghawar zijn maar een paar voor­beelden die aan­to­nen dat de tijd van de gemakke­lijk te ver­di­enen oliedol­lars voor­bij is.

Als er niets wordt gedaan aan andere manieren van energiewin­ning, dan kun­nen we het grote kan­tel­mo­ment van het Oli­eti­jd­perk verwacht­en over 38 jaar vol­gens de opti­mis­ten en 23 jaar vol­gens de pes­simis­ten (of eerder real­is­ten?). Gemid­deld over 30 jaar is het hom­me­les. Oor­logen kun­nen uit­breken, economieën kun­nen in cri­sis ger­ak­en, poli­tieke omwen­telin­gen zullen zich aan­di­enen. Als er tegen die tijd geen alter­natieven zijn… 

Welke alter­natieven hebben we op korte, mid­del­lange en lange ter­mi­jn om te voorzien in de steeds groeiend energiebe­hoefte van deze planeet? 

Op lange ter­mi­jn is er o.i. veel te verwacht­en van de kern­fusie. Lichtere atoomk­er­nen smelten samen onder de afgifte van enorme hoeveel­he­den energie. Met enkele tien­tallen gram­men ​‘brand­stof’ laat je een stad een gans jaar draaien. Er zijn weinig afval­stof­fen en de grond­stof­fen haal je uit zee­wa­ter of uit de bodem. Dat alles klinkt heel mooi, maar na een halve eeuw exper­i­menteren brengt een fusiere­ac­tor maar 65% op van de energie die men er moet instop­pen om hem op gang te kri­j­gen. Miss­chien lukt het om over nog eens 50 jaar over een rend­abele reac­tor te beschikken…

Op mid­del­lange ter­mi­jn wordt soe­laas verwacht van zak­en zoals winden­ergie, warmtepom­pen en col­lec­toren voor zonne-energie. De pro­duc­tiekosten voor deze instal­laties zijn nog hoog en de ren­de­menten zijn nog niet opti­maal. Als de indus­trie kei­hard bli­jft investeren in research en ontwik­kel­ing, is er vol­gens ons kans dat zo rond medio 21ste eeuw van deze energiebron­nen iets serieus te verwacht­en is.

En wat dan op korte ter­mi­jn? Of we het willen of niet, we zullen de komende decen­nia nog verder moeten met olie en kernen­ergie. Wat kernen­ergie betre­ft, hebben we te mak­en met een poli­tiek geladen the­ma. Plus de ver­w­erk­ing van de afval­stof­fen. Om die reden zal kernen­ergie het voor­recht moeten bli­jven van hoogtech­nol­o­gis­che economieën die tevens geen agressieve bedoelin­gen nas­treven en het ver­standelijk peil hebben bereikt, om af te zien van kern­wapens en hun bestaande nucle­aire wapens ont­man­te­len tot reactorbrandstof. 

Bli­jven olie, aardgas, steenkool, biodiesel en ethanol om op korte ter­mi­jn verder te kun­nen. Aardgas zou nog vol­staan voor twee eeuwen aan het huidi­ge ver­bruik­stem­po. Maar als het in de plaats moet komen van olie, dan smelten die twee eeuwen weg tot enkele decen­nia. Steenkoolont­gin­ning is çn vele lan­den stopgezet en terug opstarten zal ook niet gratis gebeuren en ook deze voor­raden halen waarschi­jn­lijk het jaar 2050 niet. Biodiesel en ethanol zijn eerder kleine spel­ers in het geheel. We kun­nen er niet omheen: dé mas­sale energiepro­duc­tie komt van olie. En mogen nooit ver­geten, dat olie tevens de basis vormt van de ganse indus­trie, zoals we in deel 1 van deze artike­len al aan­haalden. De motor van het oli­eti­jd­perk dreigt te gaan sputteren. 

Dit geldt uit­er­aard voor ​‘con­ven­tionele’ aar­dolie, degene die we win­nen uit de (zee)bodem. Er is ook niet-con­ven­tionele olie, deze uit oliezand en schal­iën. Het meeste oliezand bevin­dt zich in Cana­da en Rus­land, waar zich vol­gens experts resp .75 en 22% bevin­den van de in totaal 354 mil­jard vat­en, voor­ra­dig in de vorm van dit zwarte oliezand. 

Over schalieolie zijn de cijfers veel vager. De grond­stof is een broos ges­teente, waaruit de olie gewon­nen moet wor­den door toepassen van heet water. Bij het ont­gin­nen ervan (en dat geldt ook voor oliezand) komt niet alleen veel energie te pas, maar gaan er ook uit­gestrek­te gebieden natu­ur teloor. En zodra deze soort olie aangewend wordt, zal ze ook haar plakkerige steen­t­je bij­dra­gen aan de wereld­wi­jde klimaatwijziging…

We zijn er nog niet uit. De wereld van van­daag hangt af van con­ven­tionele olie, gro­ten­deels afkom­stig van de streek van de sprook­jes van 1001 nacht. In bij­belse tij­den kwam olie op bepaalde plaat­sen gewoon uit de grond gesi­jpeld. In de tijd van Drake (einde 19^de eeuw) kon je olie uit de grond doen spuiten door op de juiste plek een gat te graven. Lat­er kwa­men er ja-knikkers aan te pas en moest vele kilo­me­ters diep gegraven wor­den. Dan ging men het zoeken in de zee­bo­dem en ver­sch­enen de boor­plat­forms. De dag van van­daag moet men dieper en dieper boren en de onwillige olie naar boven stuwen met inert gas of zee­wa­ter. Over enkele jaren zijn alle bek­ende olieput­ten over de helft van hun capaciteit. 

De tijd dat Aladdin een wan­delinget­je hoefde mak­en om wat olie te vin­den voor zijn won­der­lamp, is defin­i­tief voor­bij. Hij kijkt wan­hopig rond, op zoek naar brand­stof voor zijn nu al flikkerende lamp…

Jan Van Besauw 
Pub­li­cist voor US Markets
26 feb­ru­ari 2007.
Onder­getek­ende is een gepen­sioneerde mar­ket­ing man­ag­er. Hij schri­jft voor US Mar­kets o.m. columns, nieuws­bericht­en en finan­ciële berichten.
Reac­ties kunt u sturen naar: jan@​usmarkets.​nl