Bijna 10 jaar geleden ging Argentinië onderuit. Oorzaken: een munt die aan de dollar was gekoppeld en onbetaalbare schulden zonder bijdrukmogelijkheid (QE). Dat “voorrecht” is alleen voorbehouden aan zelfstandige centrale banken als de Fed, ECB, BOJ en BOE. Bijdrukken is een schijnoplossing maar leidt uiteindelijk tot hetzelfde lot dat Argentinië destijds was beschoren …
• de munt stortte in
• regeringscrisis
• inflatie steeg onrustbarend
• de werkloosheid schoot omhoog
• de misdaadcijfers hielden hiermee gelijke tred
• de nieuwe regering betaalde niet langer op uitstaande schulden.
Dat was in een “achterafland” waarover niemand zich destijds druk maakte. Nu ook primaire munten als de dollar, de euro, het pond en min of meer ook de yen in het geding zijn, wordt dat een geheel ander verhaal. Deze munten zijn aan niks meer gekoppeld dan aan het vertrouwen dat de consument, belegger, belastingbetaler en buitenlands crediteur er aan hechten. Dat lijkt lange tijd mee te kunnen gaan (Japan). Vertrouwen komt evenwel te voet en gaat te paard. Dat paard dreigt nu echter op hol te slaan. Diverse symptomen wijzen hierop, zoals:
- Europa’s banken hangen nog steeds op een gemiddelde leverage van ca. 26%,
inhoudend dat een waardedaling van de onderliggende assets van 4% al desastreus is - Europa’s financiële instituten zitten gezamenlijk op een berg schuldpapier ad 148% van het Europese BBP of ruim €12,5 biljoen (12 nullen); 148% hiervan komt uit op ca. €18,5 biljoen
- zie beneden hoeveel schuld alleen al dit jaar door Frankrijk, Spanje en Italië geherfinancierd moet worden. daartegen is geen EFSF noch ESM tegenop gewassen;
herfinancieren van schuld is niets anders dan oude schuld bij gebrek aan economische groei in een nieuw jasje hijsen zonder af te lossen, voorzien van een nieuw rentekaartje
- om aan de ongedekte verplichtingen in de sociale en medische sector te kunnen voldoen zullen de EU naties gemiddeld over 400% van hun BBP in de vorm van een rentedragende rekening moeten beschikken
- het Amerikaanse bankensysteem verkeert nog “in de luxe” van een leverage van gemiddeld 13% inhoudende dat bij een waardedaling van 8% de onderliggende vermogens zijn verspeeld; de Fed daarentegen zit op een leverage van 53, de BOJ op 23, en de Bundesbank zelfs op 32.
Opm. deze gegevens zijn afkomstig van het gerenommeerde CATO instituut in Washington D.C.
* Volgens een overzicht van de U.S. Comptroller of the Currency, soort Rekenkamer, hielden de Amerikaanse banken in 2008 “een zooitje” derivaten aan ter grootte van
$176 miljard, thans uitgegroeid naar $244 miljard of een stijging van bijna 40%. Alleen dit gegeven vormt zoals Warren Buffett reeds omschreef al een arsenaal aan ‘weapons of mass destruction’.
* De Amerikaanse overheid verkeert in een nog groter gevaar als gevolg van de gigantisch oplopende staatsschuld en ongedekte verplichtingen in de sociale- en, medische zorg, intussen opgelopen naar meer dan $120 biljoen. Hierin zijn niet opgenomen de “open wonden” van Fannie Mae en Freddie Mac. De nationale schuldquote ligt intussen boven 100% van het BBP en is nog steeds groeiende daar er nagenoeg niet wordt afgelost maar geherfinancierd onder bijtelling van de rente.
*Als gevolg van bezuinigingen, stagnerende economie, dalende vastgoedmarkt (pijler van de economie) met 10 miljoen woningen aan de aanbodzijde en 11 miljoen “onder water”, meer uitkeringen en lagere belastingopbrengsten moet er van elke dollar die dagelijks wordt uitgegeven de helft worden bij geleend. Inmiddels staat er ruim $4 biljoen schuld bij buitenlandse crediteuren “geparkeerd”. Bedenkelijk nu centrale banken buiten de EU zone en de dollarsfeer steeds meer middelen omzetten in edelmetaal, terwijl sinds kort onderlinge transacties zo veel mogelijk in de onderlinge valuta’s trachten af te wikkelen. Daarmee neemt de vraag naar dollars in de eerste plaats af. Als daarmee ook de vraag naar $- en € schuldpapier op de tocht komt te staan en niet meer kan worden gefinancierd, is het ‘ka-boom’ ofwel einde executie en vallen alle zekerheden weg.
Kortom, Europa en de V.S. zijn beide de facto belly up, met het vizier gericht op het einde van de euro, einde van de centrale rol van de dollar als wereldreservevaluta, einde aan de gratis dollardrukkerij, einde aan de gratis import door de V.S. ofwel einde van het verziekte internationale monetaire systeem zoals we dat sinds 15 augustus 1971 (depegging) kennen.
Intrigerende vraag
De immer terugkerende vraag rest wanneer dan “het faillissement” wordt uitgesproken. Gegeven de gezamenlijke actie van de majeure centrale banken alsmede het IMF wordt geen middel onbeproefd gelaten “om het systeem te redden”. Met het vooruitzicht van de verkiezingen in de V.S. zullen naar mijn inschatting tot eind van dit jaar nog complete bossen het moeten ontgelden om de p a p i e r z w e n d e l gaande te houden. Ron Paul schreef hierover onlangs: ‘if you and I did anything similar, we would be called counterfeiters and sent away for a lifetime in jail’ (als u en ik zulks zouden doen dan zouden we tot valsemunters zijn bestempeld en voor de rest van ons leven in het gevang belanden).
Het was geen toeval dat Republikeins presidentskandidaat Newt Gingrich in zijn campagne repte van een mogelijke terugkeer naar een alternatief van “hard geld” in de vorm van een Gouden Standaard. Ook kandidaat Ron Paul opperde deze mogelijkheid reeds.
Voeg daarbij het gehele scala aan financiële repressie, marktmanipulatie inclusief extreem lage rentes, vervaging van indexcijfers en de strapatsen op de COMEX en duidelijk wordt dat er nog maar weinig sprake is van vrije marktontwikkelingen noch principes. Willen we hiervan af dan zal er een nieuwe verankering met goud moeten plaats vinden. Die $212 biljoen vertegenwoordigt een counterparty risk, dit in tegenstelling tot goud. Gezien de geringe omvang van de CB holdings ligt het voor de hand die $1,5 biljoen in privébezit op een of andere wijze in handen te krijgen. Een minimum koppeling beneden $25.000 per ounce lijkt welhaast ondenkbaar. Hoe geringer de confiscatie hoe hoger een nieuwe koppeling zal moeten uitvallen. De hoogte van de koppelingsstand staat omgekeerd evenredig op de daaruit voortvloeiende verarming. Vandaar het geringe enthousiasme voor een nieuwe koppeling, wellicht totdat de wal het schip keert.
Downgradings
Financiële repressie neemt toe naarmate een centrale regering de grip op de monetaire ontwikkelingen dreigt te verliezen. Carmen Reinhart en Belen Sbrancia hebben in een BIS (Bank of International Settlements) werkstuk hieraan o.m. aandacht besteed. Een en ander wordt in de hand gewerkt door de downgradings van de rating instituten, ofschoon daarover thans nogal laconiek wordt gedaan. Downgradings geven immers een verhoogd kapitaalrisico aan en brengen daarmee een hogere rente in het verschiet. Hoewel, opmerkelijk genoeg de rente na de jongste afwaarderingen (V.S., Frankrijk, Spanje, Italië) juist omlaag ging. Voor de belangrijkste industrielanden blijkt “een toontje” lager vreemd kennelijk geen kwaad te kunnen. Het is niettemin een gotspe dat de rating instituten hun ratings niet allang hebben bijgesteld naar de semi junk- of junkstatus, want echt veel meer stelt het in Zuid-Europa, de V.S. en het Verenigd Koninkrijk niet meer voor althans volgens het strikt onafhankelijke Weiss Ratings.
Griekenland met een eindeloze schuldproductie zou de trekker kunnen overhalen. Ruwe becijferingen maken duidelijk dat het hier toepasselijk om “het vat der Danaïden” gaat. Wat je er in pompt, loopt er weer net zo hard uit. De inkt van het reddingspakket ad €110 miljard uit 2010 was nauwelijks droog of er diende al weer een nieuw pakket van €130 miljard te worden voorgeschoven. De risicohouders zijn niet alleen de banken, verzekeraars maar ook pensioenfondsen en andere professionele beleggingsinstituten.
De ECB loopt met €55 miljard Grieks papier het grootste risico, ook al gaat het dan maar om een kwart van de totaal opgekochte “rommel” ad €213 miljard. Daar overheen staat er van de ECB een nieuwe kredietfaciliteit uit van maar liefst €489 miljard (opvallend getal) als infuus naar een slordige 500 banken die anders te weinig reden van bestaan zouden hebben.
De ECB en het IMF gelden als primaire crediteuren en delen bijgevolg niet in de afwaarderingen. Het beeld van de euro is er intussen niet “fleuriger” op geworden, hoewel een kleine opleving wel ‘in the cards’ ligt.
Te geringe reële kennis
De BRIC landen hebben als geïnteresseerde partij wel een voorzichtige stand by toegezegd in de hoop dat dit “gemodder” nog even voorduurt totdat er voldoende goudreserves in hun kluizen liggen opgeslagen. Voor de rest valt van deze landen weinig te verwachten. Zoals u eerder in mijn column heeft kunnen lezen valt er evenmin veel te verwachten van de huidige generatie bank”magistraten” en politieke beleidsmakers om de “vervuiling” aan te pakken. Omdat ze weinig of onvoldoende reële kennis/begrip van en/of verantwoordelijkheidsgevoel hebben voor de werkwijze van de internationale kapitaalmarkten en op welke wijze reële economische groei kan worden gecreëerd. Op mijn wenken bediend ontving ik een artikel van SmartKnowledgeU, een minder bekend maar gedegen onderzoeksbureau, dat aangaf dat de volgende onderwerpen by all means onderdeel van universitaire studie dienden te zijn:
- historisch overzicht van de werkwijze van centrale banken en hun motivaties
- de werking van het monetaire systeem, definitie van geld en hoe het wordt gecreëerd
- een juiste definitie van inflatie
- hoe overheidsindicatoren dienen te worden geïnterpreteerd
- hoe bankiers het financiële gedachtegoed vorm hebben gegeven
- begrip van de fractionele reserve banking (extreme leverage)
- begrip van de leer van de Oostenrijkse School vs. het Keynesianisme
- de historische monetaire (koopkracht)waarde van goud en zilver
Gevolgen
Als gevolg van gebrek aan discipline doemen er allerlei gevaren op in de trant van banknationalisaties, overname van pensioenfondsen (zie Hongarije) alsmede het voorkomen van vluchtpogingen door de staat uit angst voor confiscatie van edelmetaal of ander bezit (zie Noodwetje uit 1978 – column “Waarschuwing” van juli 2011). Maar ook denke men aan een toenemende politieke instabiliteit met mogelijke oorlogsdreiging (Marc Faber).
‘Shit happens’
Onze huidige beleidsmakers gokken nog steeds op de breed aanwezige zgn. normalcy bias of rational ignorance gebaseerd op de ontwikkelingen in het verleden die niet appelleren aan de hedendaagse misstanden. Ook al lijkt er dan een crisis op komst wordt aangenomen dat die op een of andere wijze wel zal worden verijdeld. Met recht ijdele hoop! ‘Shit happens’ waarmee gezegd is dat je het niet hebt zien aankomen. Dat gold zeker voor kapitein Francesco Schettini van de Costa Concordia (“wordt misschien voorgedragen om zijn even hulpeloze landgenoot Draghi uit de brand te helpen”). Dat gold eveneens voor de getuigen/slachtoffers van de hyperinflatie in Duitsland in de 20-er jaren, de Grote Depressie in de jaren ’30, de Holocaust, de Wall Street crash in 1987, de implosie van het communisme, de Azië crisis eind jaren ’90, het Lehman débâcle in 2008 en de recente onlusten in het M.O. om maar enkele voorbeelden te noemen.
“Dekking” zoeken
Never waist a good crisis. Zolang de mythe van het huidige systeem nog gaande wordt gehouden is er tijd om “dekking” te zoeken. Dat kan niet beter dan in edelmetaal en andere strategische activa als onmisbare grondstoffen, water, de landbouwsector en (alternatieve) energie. Samengevat: onmisbare elementen in alle tijden, in het bijzonder in en na een crisis van het internationale monetaire systeem. Zie hiervoor mijn Strategische ModelPortefeuille die tevens een goed inzicht biedt in wat er op deze bepalende deelmarkten speelt en waarvan regelmatig inzichtelijke rapporten verschijnen. Degenen die mijn columns al geruime tijd volgen, weten dat mijn visie (helaas) nooit bijgesteld hoefde te worden.
Robert Broncel
www.robertbroncel.com