Bij een nieuw jaar horen voorspellingen. Wetende dat er geen glazen bol bestaat die je toelaat in de toekomst te kijken, beperken we ons tot wat volgens ons de kritische punten zijn die het al dan niet gunstige verloop van 2010 kunnen bepalen.
Wij bespreken 7 vragen op financieel of economisch gebied, die van groot belang kunnen zijn voor het pas gestarte jaar:
- banken : zullen ze bereid zijn hun geldkraan volop open te draaien?
- inflatie of deflatie?
- kleine en middelgrote ondernemingen : houden ze stand?
- obligaties : kopen, houden of dumpen?
- overheid : blijvende financiële steun aan de ondernemingen?
- werkloosheid : komt er verbetering?
- woningprijzen : laten ze de bodem eindelijk achter zich?
Bij het trachten te antwoorden op deze vragen keken we zowel in de richting van de USA, nog altijd ’s werelds leidende (soms ook lijdende) economie, zonder Europa uit het oog te verliezen.
1. Banken in 2010: geldkraan terug volop open?
Als we de Dow Jones Industrial Average, de meest toonaangevende indicator ter wereld, bekijken dan zien we de triomftocht die Wall Street vanaf maart 2009 op zijn palmares mocht schrijven. Daaruit zou je kunnen afleiden, dat dit succes ook moet afstralen op de banksector, die dan ook op zijn minst op weg zou moeten zijn na een herstel na het debacle in 2008 en 2009. En als de banken zich weer lekker zou voelen, dan is te verwachten dat ze hun op leningen beluste cliënteel op de wenken zouden bedienen en volop dollars of euro’s (tegen rente, uiteraard) zouden toestoppen.
Niets is minder waar. Blijkens cijfers van de Amerikaanse centrale bank Federal Reserve (Fed) zit de banksector in het land van Uncle Sam op een kapitaalreserve van 1.000 miljard USD (geen typfout) ofwel een slordige 694 miljard euro. Het betreft een echte reserve, in de zin dat het gaat om extra dollars ten opzichte van hetgeen de regulerende instanties eisen dat de banken achter de hand houden.
Het feit dat de banken bovenop hun berg cash blijven zitten kan niets anders betekenen dan ze de situatie nog niet helemaal vertrouwen.
Wij zijn van mening, dat in de loop van 2010 de banken niet echt gul zullen worden met het toestaan van leningen. Hoewel er in de jaren 1973 en 1987 kredietcrisissen zijn geweest die uiterlijk lijken op deze van 2007 – 2009, zijn er bij nader inzien toch wel relevante verschillen. In 1973 en in 1987 was het vooral inflatie die als boeman fungeerde. De overheid, zeker in de VS, haalde haar rentekanon van onder het stof en schoot de basisrente de hoogte in. Deze maatregel leidde tot kredietcrisissen. Ook toen reageerden de banken door hun leningkranen dicht te draaien. Zodra de inflatie begon af te nemen, stelde de overheid de rente naar onderen bij en de banken begonnen dadelijk hun kapitalen ter beschikking stelden van ontleners.
In die jaren was het dus de overheid die wetens en willens de kredietcrisis op gang bracht en beëindigde. Toen de huidige crisis in 2007 startte, was er geen sprake van hoge inflatie en een ingrijpen door de overheid. Het was een woningbubbel die ertoe geleid had, dat schuldenaars hun leningen niet meer konden terugbetalen, waardoor banken en hypotheekmaatschappijen het moeilijk kregen en zelfs kelderden. Afin, dit verhaal is gekend en heel anders dan wat we beleefden in 1973 of 1987. De financiële tsunami van 2007 – 2009 is nog niet vergeten, zeker niet door de banken en daarom zullen ze slechts aarzelend de weg naar hun vroeger uitleengedrag inslaan.
2. Krijgen we inflatie of deflatie?
Voor Nederlandse verwacht het Centraal Planbureau dat in 2010 de economie een groei zal kennen met 1,5% en dat de inflatie ongeveer 1% zal bedragen. Volgens genoemd Planbureau duidt de combinatie van deze twee waarden erop, dat de Nederlandse economie met een remonte begonnen is.
Het Belgische Planbureau verwacht dat in 2010 de inflatie ongeveer 1,6% kan bedragen. Als dit klopt, zullen in België vanaf september 2010 de sociale uitkeringen en de weddes van het overheidspersoneel met 2% worden verhoogd.
En in de VS gaat de Federal Reserve uit van een negatieve inflatie, m.a.w. deflatie. Volgens de Fed zijn er nog te veel aanwijzingen, dat de consument én de investeerder in de VS nog altijd veel meer terughoudend dan gebruikelijk zijn wat betreft geld uitgeven.
3. Kleine en middelgrote ondernemingen : houden ze stand?
De golf van faillissementen in 2009 was indrukwekkend. In België gingen ca 10.000 ondernemingen over kop, in Nederland waren er dat iets meer dan 8.000. Heel veel van deze ondernemingen die op de fles gingen, waren klein tot middelgroot.
Er zijn op dit ogenblik weinig elementen, die duiden op een terugkeer van dit soort firma’s, daarvoor is het zo vak al bezongen economisch herstel nog veel te pril.
4. Obligaties : kopen, houden of dumpen?
Het wel en het wee van de obligatiemarkt wordt voor een groot deel bepaald door de inflatie. Houdt de inflatie zich in 2010 gedeisd, zoals hierboven aangehaald, dan blijven obligaties aantrekkelijk. Dat is ook bewezen in de loop van het jaar 2009 (dalende tot negatieve inflatie), toen bedrijfsobligaties coupons van 8% en meer lieten zien.
Van die 8% is momenteel (begin 2010) geen sprake meer. Met 4 à 5% rente moeten we al tevreden zijn. Dat toont aan, dat onderhuids de vrees bestaat, dat de inflatie opeens uit de startblokken kan schieten.
Als we bovenstaande grafiek van de 30-jarige US Treasury Bond bekijken, dan stellen we vast dat de huidige terugval naar het niveau van ca 115 USD niet veel goeds betekent. Met die terugval, die gebeurde net op het einde van december 2009, vervloog de hoop dat het peil van april 2009 in het verschiet zou liggen.
De situatie in de VS ziet er niet goed uit en dat vooral omwille van het deficit van de staatskas, dat in 2009 een hallucinante 1.400 miljard USD bedroeg.
En de schatkist (Treasury Department) maakte in de laatste week van december 2009 de schuldenberg nog maar eens 118 miljard groter door de uitgave van nieuwe staatsobligaties;
En het zal er niet mooier op worden, want de overheid in de VS heeft besloten, de komende drie jaar de amechtige hypotheekgiganten Fannie Mae en Freddie Mac ongelimiteerde steun aan te bieden.
De obligatiemarkt zal in 2010 met de nodige omzichtigheid benaderd moeten worden, zoveel lijkt ons zeker.
5. Overheid : blijvende financiële steun aan de ondernemingen?
Daar waar in Europa de steun aan noodlijdende ondernemingen strikt gelimiteerd is, wordt verwacht dat in de VS deze steun nog zal blijven voortduren in de loop van 2010.
Dit besluit werd genomen tijdens de meest recente bijeenkomst van de Fed (16 december 2009).
Er is vooral de vrees dan enerzijds het schoorvoetende herstel van de woningmarkt geen enkele financiële opdoffer verdraagt en anderzijds dat geld ter beschikking moet blijven om de kosten van de werkloosheid te helpen dragen.
6. Werkloosheid : komt er verbetering?
In december 2009 kwamen er in de VS alweer 85.000 werklozen bij, stukken hoger dan de 10.000 die men verwachtte. Hierdoor komt de werkloosheidsgraad op 10%, een in jaren niet meer gezien niveau in de States. En het cijfer zou 17% zijn, moest men er de mensen bijtellen die na het verliezen van hun job besloten niet meer te gaan werken en zo de groep van weinig kapitaalkrachtigen vergrootten. Het eerste halfjaar van 2010 wordt geen vermindering van die 10% verwacht, daarna zit de kans erin (als de economie het verhoopte herstel blijft tonen) dat de toestand verbetert.
Volgens het Nederlandse Centraal Planbureau bedroeg de werkloosheid in 2009 5,5% en zou deze in 2010 nog toenemen, tot 8,75%.
De Belgische onderzoekseenheid Institut pour un Développement Durable verwacht in 2010 dat de wekloosheid 14,6% zal bedragen. Het is sinds 1970 dat dergelijk dramatisch cijfer werd opgetekend.
7. Woningprijzen : laten ze de bodem eindelijk achter zich?
In de VS zijn de verwachtingen, dat in 2010 de prijzen nog wel eens even onder de in 2009 bereikte bodems zouden kunnen duiken en wel met 5 à 10%. Deze ellende zal dus nog verder duren hoewel niet in zulke erge mate als in het verleden.
In Nederland veranderden in 2009 32% minder woningen van eigenaar en de gemiddelde woning leverde ca 6,5% in op de prijs. De laatste maanden van 2009 waren beter dan de periode ervoor en experts verwachten, dat deze trend zal doorlopen in 2010, zodat de prijzen zullen stabiliseren of herstellen en dat het aantal transacties met ca 10% zal toenemen.
In België daarentegen lijken verhogende huizenprijzen nog niet te verwachten te zijn in 2010. De daling van de gemiddelde koopkracht en de toename van de voorzichtigheid wat geld uitgeven betreft, zal de Belg ertoe aanzetten minder te willen besteden aan zijn woning.
Daarmee zijn we aan het einde gekomen van ons overzicht van de bottlenecks en valkuilen die ons te wachten staan in het nog kersverse jaar 2010. Over een zestal maanden kennen we de trend en kunnen we ons wagen aan een extrapolatie.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
________________________________________
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikels over uiteenlopende onderwerpen.