In 1990 maakte de Dow Jones Industrial Average een diepe duik van meer dan 20% op minder dan 3 maanden tijd. Officieel luidde het dat de oorlog met Irak en vooral de vrees voor de ‘vuile’ wapens van dit land hiervoor de reden was. Intussen weten we dat er andere factoren hebben meegespeeld.1990: crisis? Welke crisis?
Op 2 augustus 1990 viel het Iraakse leger Koeweit binnen en bezette de oliebronnen. Onmiddellijk kwam er van de zijde van de VN sterk protest, gevolgd door economische strafmaatregelen. In de maanden die volgden werd krachtige taal gehoord zowel van de landen die later een coalitie zouden vormen (vooral de VS, Saoedi-Arabië en het VK) als vanuit Irak bij monde van de toenmalige dictator Saddam Hoessein. Op 17 januari 1991 was het zover. De coalitietroepen lanceerden Operation Desert Storm en verpletterden het Iraakse leger, dat terugtrok met achter zich een spoor van vernieling en brandende olieputten. De vijandelijkheden duurden tot 28 februari 1991. Daarmee waren de problemen nog lang niet voorbij, want Saddam Hoessein zat nog altijd op zijn troon en heeft vele duizenden van zijn landgenoten, die een kritische stem durfden te verheffen over zijn beleid, de folterkamers en de dood ingejaagd.
Deze gebeurtenissen hebben blijkbaar hun effect op de beurzen niet gemist. Nemen we bij voorbeeld de Dow Jones Industrial Average (DJIA), die tussen 16 juli en 11 oktober 1990 terugviel van 2.999,75 naar 2.365,10 punten, een verlies van 634,65 punten ofwel ‑21,15% in minder dan 3 maanden. Met andere woorden: een fameuze berenmarkt, een crisis mogen we wel zeggen.
Zoals u uit bovenstaande grafiek kunt opmaken, was er op het moment dat Saddam Hoessein zijn troepen het bevel gaf de Koeweitse grens over te steken een scherpe terugval van de DJIA, maar kort daarop veerde de index terug op. De markten gingen ervan uit, dat president Georges Bush Sr. op korte termijn tussenbeide zou gaan komen. Omdat dit niet gebeurde, sloegen twijfel en angst toe en donderde de DJIA de dieperik in. Die twijfel en die angst werden gevoed door enerzijds de speculatie, dat de VS zouden betrokken kunnen worden in een lange en uitzichtloze oorlog en anderzijds de berichten over een biologische en chemische wapens waarover Irak zou beschikken. Toen op 17 januari 1991 Operation Desert Storm losbarstte werd het snel duidelijk, dat de coalitie een snelle overwinning in de wacht ging slepen en de DJIA herstelde pijlsnel: 114 punten op 17 januari 1991 en dan verder richting het niveau van voor de invasie van Irak in Koeweit. Maar het is opmerkelijk, dat al in oktober 1990 de markten ervan uitgingen, dat de oorlog in het voordeel van de coalitie zou verlopen.
Nu was er nog iets anders aan de hand in VS in het jaar 1990, hoewel men het in die dagen in alle toonaarden ontkend heeft. De VS-economie beleefde nl. een recessie die duurde van juni 1990 tot maart 1991. In die periode gingen 1,5 miljoen banen verloren, dat was meer dan 1% van de totale werkkracht. De reden was officieel de Golfcrisis, maar wat verzwegen werd, was het (nog) lagere spaargedrag van de Amerikanen, een gevoelige vermindering van leningen voor woningen, minder uitgaven voor defensie en heel veel herstructureringen in de industrie. Het tijdperk van wat we nu ‘technologie’ zijn gaan noemen was aangebroken, maar de industrie was er nog niet klaar voor.
Er was dus wel degelijk spraken van een crisis in 1990 en waarschijnlijk kwam het voor de toenmalige bewindslieden in de VS goed van pas, dat er een kop van jut was in de vorm van het Irak van Saddam Hoessein. Wat niet wil zeggen dat we het verdwijnen van deze figuur betreuren.
Als we even kijken naar de DJIA ten tijde van het uitbreken van de tweede oorlog, Operation Iraqi Freedom, tussen Irak en de coalitie in maart 2003, zien we een merkelijk verschil met 1990 – 1991. Er was even een dipje en dan een gestage opgang, die in feite toch nog voortduurt tot op de dag van vandaag. Dit bewijst dat de echte reden van de crisis in 1990 niet te zoeken is in het officiële standpunt van een vrees voor een langdurig conflict. Want het conflict dat begon in 2003 duurt nog altijd voort en het einde is helaas nog niet in zicht.
Maar zoals we op deze plaats al eerder zegden: tussen de berichten in de media en de realiteit gaapt een kloof, waarboven de Poppenspelers grijnzend zitten toe te kijken.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
15 oktober 2007.
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikelen over diverse onderwerpen. Hij heeft op het moment van schrijven geen materieel belang of bezit in de besproken bedrijven of beleggingsinstrumenten.
Reacties kunt u sturen naar: jan@usmarkets.nl