Wat gebeurt er met de PetroDollar?
Het systeem van de petrodollar is al decennialang de ruggengraat van de mondiale financiële macht. Maar deze positie staat nu onder druk. Een wereld waarin olie niet langer standaard in Amerikaanse dollars wordt verhandeld, was ooit een ondenkbaar scenario. De laatste jaren lijkt het dan toch een reële mogelijkheid. Maar wat is de petrodollar precies? Hoe werd deze zo machtig? En waarom lijkt de ondergang juist nu zo dichtbij?
Begin van de petrodollar
De petrodollar is voortgekomen uit een slimme deal tussen de Verenigde Staten en Saoedi Arabië in de jaren ’70. In ruil voor militaire bescherming en economische samenwerking, verhandelde Saoedi Arabië alle olie exporten alleen nog maar in Amerikaanse dollars. Andere OPEC landen volgden al snel. Daardoor werd de dollar de standaardvaluta voor de internationale oliehandel.
Hierdoor kreeg de VS een gigantische economische en politieke voorsprong. Andere landen moesten in dollar blijven handelen om olie te kunnen kopen. Dit versterkte de vraag naar de munt. Het gaf de Amerikaanse economie een continue instroom van kapitaal. Mede door dit systeem heeft de dollar zijn status als wereldreservemunt weten te behouden.
Waarom is de petrodollar zo belangrijk?
De petrodollar is één van de redenen dat de VS in staat is om enorme hoeveelheden geld bij te drukken. Zonder directe gevolgen voor de waarde van de munt. Landen zoals China en Japan kochten massaal Amerikaanse staatsobligaties om hun dollarreserves te beheren. Dit gaf de Amerikaanse economie een unieke voorsprong omdat ze goedkoop kan lenen. Ondanks schulden en flinke begrotingstekorten kon het land goed blijven functioneren. En zonder de economische ineenstorting, die andere landen in zo’n situatie zouden meemaken.
Bovendien bood de petrodollar Washington een geopolitiek wapen. De petrodollar was dus een belangrijk financieel instrument en een politiek middel voor de VS
Andere tijden
Maar tijden veranderen. De dominantie van de petrodollar wordt steeds meer op de proef gesteld. En er zijn een paar grote factoren die hierbij een belangrijk rol spelen.
Alternatieve valuta’s
Landen als China, Rusland en Iran hebben de afgelopen jaren gezocht naar manieren om olie en gas te verhandelen in andere valuta’s. Zoals de Chinese yuan of zelfs goud. In 2018 introduceerde China de petroyuan. Dit is een door goud gedekte olie-futuresmarkt die olieproducenten een alternatief biedt voor de dollar. Dit soort initiatieven ondermijnen de afhankelijkheid van de Amerikaanse munt. Ze verminderen de vraag naar petrodollars.
BRICS landen
De BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) hebben de afgelopen jaren steeds nauwer samengewerkt. Zo willen ze hun economische onafhankelijkheid vergroten. Tijdens hun laatste top in 2023, breidden ze hun invloed uit door nieuwe leden toe te laten. Dit waren onder andere Saoedi Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Deze stap heeft directe gevolgen voor de petrodollar. Als deze landen hun olie in hun eigen valuta’s verhandelen, neemt de vraag naar dollars af. Inmiddels is ook Indonesië toegetreden tot de BRICS, die in maart 2025 uit 10 leden bestaat.
Digitalisering van geld
Met de opkomst van digitale valuta’s en blockchaintechnologie wordt het voor landen steeds makkelijker om buiten traditionele banksystemen om te handelen. China’s digitale yuan is hier een goed voorbeeld van. Als meer landen overstappen op digitale betaalsystemen wordt de afhankelijkheid van de dollar als tussenmunt steeds kleiner.
Wat betekent dit voor de toekomst?
De vraag is niet óf, maar wanneer de dominantie van de petrodollar echt begint af te brokkelen. De gevolgen kunnen ingrijpend zijn. Niet alleen voor de VS, maar voor de hele wereldeconomie. Als de vraag naar de dollar drastisch daalt, kan dit leiden tot een stijging van de inflatie in de VS. Dit heeft mogelijk een ernstige economische crisis tot gevolg. De Amerikaanse overheid zou dan minder makkelijk schulden kunnen financieren. Zoiets kan leiden tot bezuinigingen of hogere belastingen.
Voor opkomende economieën en landen geeft een verschuiving naar een nieuwe valutawereld zowel kansen als risico’s. Aan de ene kant kunnen ze meer autonomie krijgen in hun financiële transacties. Aan de andere kant kan het er ook voor zorgen dat er meer schommelingen en onzekerheid komt in de olieprijzen. Hou er wel rekening mee dat andere factoren ook meespelen, en dat dit niet alleen van de petrodollar afhangt.
PetroDollar 2.0?
Volgens Bestebank.org zal de VS een manier zoeken om de petrodollar in een nieuwe vorm te laten voortbestaan. Misschien wel door de rol van de dollar in andere grondstoffenmarkten te versterken. Of door de invoering van een digitale dollar die een centrale rol krijgt in de wereldhandel. Maar de concurrentie is heviger dan ooit. De zogeheten oude zekerheden lijken definitief voorbij.
De petrodollar was ooit een onbetwist symbool van economische macht. Maar de dagen als dominante wereldmunt lijken definitief voorbij. Zijn we nu op weg naar een multipolaire valutawereld? Een nieuwe vorm van financieel imperialisme? Of zelfs een complete herstructurering van het mondiale monetaire systeem? Het antwoord daarop is nu nog onzeker. Maar de komende jaren zullen bepalend zijn voor de toekomst van de wereldeconomie. En misschien moeten we ons gaan afvragen: als de petrodollar valt, wat komt er dan voor in de plaats?
Partner artikel